پس از آن زمزمه هایی درباره تشکیل محور ترکی- عربی پس از همسویی آنکارا و ریاض در برخی تحولات از جمله سوریه مطرح شد که بر اساس آن با پیشنهاد واشنگتن، ترکیه باید به ایفای نقش بیشتری در تحولات خاورمیانه بپردازد.
اینکه محاسبه جدید دولت آنکارا چیست که این کشور را پس از مخالفتهای مکرر به موافقت با استقرار سپر موشکی غرب در خاک خود وادار کرده به مجال دیگری موکول می شود، اما اینکه پذیرایی از این سپر چه تأثیری از دید غربیها بر موازنه قوای نظامی، امنیتی و دیپلماتیک خاورمیانه خواهد گذاشت تا حدود بسیار زیادی به موضوع بحث این روزهای ناظران سیاسی منطقه تبدیل شده است.
حزب عدالت و توسعه ترکیه به رهبری «رجب طیب اردوغان» نخست وزیر این کشور طی سالهای اخیر همواره با استقرار سامانه موشکی غرب در خاک خود مخالفت می کرد و آخرین مخالفت آنها نیز به آذر ماه سال گذشته در جریان نشست سران عضو ناتو در لیسبون پرتغال برمی گردد. اما در دوم سپتامبر جاری در پی یک سری عقب نشینیهای آشکار و غیرمنتظره دولت آنکارا، نخست وزیر این کشور به طور رسمی اعلام کرد ترکیه آماده پذیرایی از سپر موشکی ناتو است.
براساس این توافق، کار استقرار این سامانه باید تا پایان سال جاری میلادی به اتمام برسد. پیش از این کشورهای بلغارستان و چک شدیداً به دنبال کاندیداتوری برای پذیرایی بودند که آمریکا از این دو کشور خواست درخواست خود را به دلیل اینکه موقعیت جغرافیایی ترکیه دارای اهمیت راهبردی بیشتری دارد، پس بگیرند. اما علتهای غیرآشکار ترکیه در موافقت با اقدامهایی نظیر موافقت با استقرار سپر موشکی ناتو در خاک خود و حرکت درمسیر تشکیل محور عربی- ترکی با دعوت از ارتشهای کشورهای حوزه خلیج فارس برای شرکت در مانور معروف «عقاب آناتولی» چیست؟ آیا دعوت از این ارتشها بدون موافقت ناتو به رهبری آمریکا صورت گرفته است؟
چگونه آمریکا به ترکیه اجازه داده از حضور اسرائیل در این مانورها ممانعت و از کشورهای حاشیه خلیج فارس دعوت کند؟ در پاسخ به علتهای این اقدامها، ذکر چند نکته ضروری است:
نخست؛ ترکیه در جهت همراهی با کشورهای غربی علیه سوریه بارها برای یارگیری منطقه ای و فرامنطقه ای تلاش کرد که مخالفت قاطع ایران و روسیه مانع از این یارگیریها علیه دمشق شد. از این رو، آنکارا با چراغ سبز به ناتو به دنبال ارسال پیامی برای مسکو و تهران بود که ترکیه راه های دیگری برای مقابله با هرگونه مخالفت با گرایشهای سیاسی جدید این کشور در منطقه در اختیار دارد.
دوم؛ آنکارا تلاش زیادی برای پیوستن به ائتلاف ناتو علیه رژیم معمر قذافی در لیبی انجام داد و تقریباً نقش فرماندهی عملیات نظامی ناتو در این خصوص را برعهده گرفت. همین امر سبب شد آنکارا به این احساس و باور نزدیک شود که تا چه میزان می تواند از فرصتی به نام پیمان ناتو برای تحقق رؤیای رهبری منطقه خاورمیانه بهره ببرد.
سوم؛ ترکیه همواره به ایران به عنوان رقیب حقیقی برای رهبری خاورمیانه و خاور نزدیک توسط آنکارا نگریسته است. دلیل آن نیز افزایش توانمندیهای نظامی، تکنولوژیک، اقتصادی و هسته ای ایران است. براین اساس، از آنجا که تأثیرگذاری ترکیه بر تواناییهای اسرائیل تقریباً غیرممکن است، بنابراین تنها راه صعود خود را در هدف قرار دادن ایران از چند محور تعریف می کند: یکی تضعیف همپیمانان منطقه ای تهران بویژه دمشق و همچنین همکاری با آمریکا و سعودی برای کاهش نفوذ ایران در عراق. دیگری همکاری با مثلث آمریکا، انگلیس و فرانسه در موضوع تحریمها و به اصطلاح مجازاتها علیه تهران. و در نهایت ایجاد فرصت برای واشنگتن و همپیمانانش جهت استقرار توانایی های نظامی شان در ترکیه. امری که به باور آنکارا به اختلال در توازن قدرت نظامی با ایران منجر خواهد شد.علت دیگری که ترکیه را متمایل به موافقت با چنین تصمیمهایی می کند، عامل تحولات عربستان بخصوص پس از دخالت نظامی این کشور در بحرین است. افزایش اعتراضهای سیاسی در سعودی و کشورهای حاشیه خلیج فارس به همراه فشارهای بحران یمن باعث شد ریاض وادار به تمایل به سوی ایده ای به نام ایجاد ائتلاف منطقه ای- بین المللی جهت حمایت از ادامه حرکت سیستم «سلطنت» و یا «پادشاهی» در منطقه شود.
بنابراین، ریاض تلاش کرد ائتلاف سعودی- ترکی را با نظارت واشنگتن و کشورهای اتحادیه اروپا پیشنهاد دهد، امری که باعث شد آنکارا برای تغییر در ائتلاف با سوریه وسوسه شود. با وجود این محافل رسمی ترکیه از اختلافهای عمیق میان آنکارا با واشنگتن و دولتهای عضو ناتو خبر می دهند و در ذکر دلایل آن معتقدند: تمامی سیستمهای الکترونیکی و راداری ناتو تحت نظارت سازمانهای اطلاعاتی آمریکاست و به تبع آن تحت رهگیری سازمانهای اطلاعاتی اسرائیل فعالیت می کنند.
معنای این رفتار آن است که ترکیه در این معامله تنها به ایستگاهی برای جاسوسی و تجسس سازمانهای اطلاعاتی غربی و اسرائیلی تبدیل خواهد شد، حقیقتی که از زمان جنگ سرد علیه اتحاد جماهیر شوروی به عنوان راهبردی ثابت بر ناتو حاکم بوده است.
معنای این رفتار ترکیه هرگز کمک به سیاست حسن همسایگی و همجواری و یا تلاش آنها برای رهبریت منطقه توسط آنکارا نخواهد بود، بلکه این کشور به پایگاهی تبدیل خواهد شد که از طریق آن آمریکا و اسرائیل در پوشش پیمان ناتو مستقیماً علیه سوریه و پس از آن روسیه، ایران و سایر کشورهای منطقه جاسوسی الکترونیکی خواهند کرد. خواه ترکیه موافقت کند یا مخالفت.