چند سالی است که در تعطیلات نوروزی، شلمچه مورد توجه عاشقان زیارت ابا عبدا... الحسین و ائمه هدی (ع) قرار گرفته با وجود این، امکانات و زیر ساختهای گمرکی مرز شلمچه در خاک عراق ناکافی و بسیار نابسامان است، افزون بر این، برخی مأموران مرزی عراق شأن زائران ایرانی را رعایت نمیکنند. مواردی از جمله تأخیر در ثبت ورودی، انگشت نگاری و اسکن چشم از زائران ایرانی و از همه مهمتر تبعیض در پذیرش و ثبت ورودی گذرنامههای اتباع عراقی، تعداد کم ومحیط غیر بهداشتی سرویسهای عمومی، نبود نمازخانه و نیمکت برای استراحت زائران در سالن انتظار ساختمان گمرک عراق برای رفاه حال زائران پیر و بیمار، از جمله مهمترین مسایلی است که زائران ایرانی عتبات عالیات در مرز شلمچه با آن دست به گریبانند. خبرنگار ما که در تعطیلات پیش از نوروز شاهد عینی مسایل مطرح شده در گمرک شلمچه در خاک عراق بوده است، مینویسد: زائران عتبات پس از اندکی استراحت و زیارت شهیدان گمنام در شلمچه با توجه به نوبت داده شده رهسپار گمرک شلمچه میشوند. آنها در گمرک خروجی ایران معطلی چندانی ندارند، اما در گمرک ورودی عراق باید زمانی دو تا چهار ساعت را برای تشریفات ورود معطل بمانند.
راهرو های کم عرض و بدون نیمکت
وجود ساکها و بار و بنه زائران، تردد در این راهرو را که به وسیله فنس محصور شده است،سخت تر میکند. صف به کندی پیش میرود و در همین زمان اتباع عراقی بدون توجه به صف طولانی زائران از میان آنها و ساکها راه خود را باز کرده و بدون زحمتی به ساختمان گمرک راه یافته و در آنجا نیز به آسانی تشریفات گمرکی خود را به انجام میرسانند.
زائر یک کاروان از تربت حیدریه که از طولانی بودن پروسه ورود به خاک عراق کلافه به نظر میرسد، میگوید: مسؤولان باید با رایزنی و انعکاس مشکلات موجود به طرفهای عراقی، این مشکلات را برطرف کنند.
غلامرضا حسن زاده با اشاره به مادر پیر همراهش میافزاید: مادرم پارسال سکته ناقص کرد، ولی باسختی زیاد حدود سه ساعت است که اینجا معطل ماندهایم و صندلی و نیمکتی هم وجود ندارد که بنشیند.
تعداد اندک گیتهای تشریفات گمرکی
تعداد گیتهای تشریفات گمرکی در شلمچه عراق متناسب با تعداد زائران نیست. از چهار گیت موجود در این مرز یک گیت خروجی گذرنامههای عراقی را ثبت میکند و در سه گیت دیگر زائران ایرانی در صف میایستند، مدیریت ضعیف، انگشت نگاری و اسکن چشم وقت زیادی را از زائران میگیرد. به گفته یک مدیر که از مرز مهران وارد عراق شده بود، زائران ایرانی از این مرز بدون انگشت نگاری و با حدود 5/1 تا 2 ساعت انتظار تشریفات گمرکی را به انجام رساندند.
مشکلات دیگر
نبود نمازخانه و سرویسهای کثیف و غیر بهداشتی در گذرگاه مرزی عراق در شلمچه و نبود حداقل امکانات نظیر آب آشامیدنی از دیگر مشکلات زائران ایرانی است. عباس احراری فر یک زائر خراسانی در این باره میگوید: از چند چشمه سرویسهای به اصطلاح بهداشتی فقط دو چشمه بسیار غیر بهداشتی و کثیف از روی اجبار قابل استفاده بود!
وی به کارتنی که پشت ساختمان پهن شده بود، اشاره و خاطر نشان میکند: به دلیل معطلی زیاد و گذشتن وقت نماز، همه زائران کاروان ما هر چند نفر یکبار روی همین کارتن نماز خواندند. وی کمبود استراحتگاه بین راهی در مسیر شلمچه - نجف را نیز مورد اشاره قرار میدهد و میگوید: در این مسیر فقط یک استراحتگاه برای اقامه نماز و صرف ناهار وجود دارد که کافی نیست و برخی از زائران بویژه کسانی که دیابت دارند، با مشکل روبه رو میشوند. وی که برای چندمین بار است به عتبات عالیات مشرف میشود، میگوید: تا استراحتگاه بین راهی ناصریه، با توجه به خرابی و نامناسب بودن راه شلمچه تا اتوبان بصره و وجود ایستگاههای ایست و بازرسی (سیطره) سه ساعت و گاهی بیشتر وقت نیاز دارد که این زمان برای بسیاری از زائران زیاد است.
کدام مسیر نزدیک تر
افزون بر سفرهای هوایی به عراق سه مرز خسروی، مهران و شلمچه میزبان زائرانی است که به صورت زمینی قصد زیارت ائمه هدی (ع) در عراق را دارند.
زائران استانهای مختلف براساس نزدیکتر بودن مسافت از این مرزها رهسپار عراق میشوند. برای زائران خراسان رضوی مرز شلمچه انتخاب شده که این مرز نسبت به مهران طولانی تر است. از سوی دیگر مسیر بغداد - مهران 230 کیلومتر و بغداد- بصره و مرز شلمچه بیش از 550 کیلومتر فاصله است.این در حالی است که هم فاصله مهران تا خراسان کوتاه تر و هم فاصله بغداد و کربلا تا مهران کمتر از نصف مسیر شلمچه میباشد.
زائران میگویند: بهتر است حج و زیارت مسیر کوتاهتری را برای زائران راههای دور انتخاب کند.
امان از ترافیک بغداد
ترافیک بغداد آزاردهندهتر از ترافیک تهران و مشهد است، بخصوص آنکه دل زائران برای زیارت حرم مطهر امام موسی بن جعفر و جوادالائمه(ع) میتپد و برای شکرگزاری در آستان مطهر کاظمین(ع) لحظه شماری میکند.زائران کاظمین(ع) بویژه آنانی که محل اسکان شب آنها در هتلهای بغداد است تنها دو ساعت فرصت زیارت دارند، لحظه لحظه وقت آنها طلاست، اما متأسفانه بیش از یک ساعت از وقت آنها در ترافیک میگذرد.این ترافیک بویژه از نزدیکیهای یک پل که «جسر دباش» نامیده میشود تا ایست و بازرسی ادامه دارد، و این معطلی بیشتر به خاطر بازرسی خودروهای شخصی است.در نظر گرفتن یک خط ویژه اتوبوس در این مسیر که عرض مناسبی هم دارد، براحتی یک ساعت به وقت زائران اضافه میکند.این گره شاید با رایزنی بیشتر مسؤولان ذی ربط و متقاعد کردن مسؤولان عراقی باز شود.
عراق بودجه ویژه میگذارد
این مشکلات را خبرنگار ما با مدیرکل امور عتبات عالیات سازمان حج و زیارت در میان گذاشت.
مسعود اخوان با قبول بسیاری از این مشکلات خاطرنشان میکند که افزون بر تمام این مسایل و مشکلات، بارها به مسؤولان ذی ربط عراقی منعکس شده و برخی مسایل و مشکلات برطرف شده است.به گفته وی، در دیدار اخیر رئیس سازمان حج و زیارت کشور با نخست وزیر عراق، نوری مالکی قول اختصاص بودجه خاصی برای ایجاد تسهیلات و امکانات و زیرساختهای مناسب در گمرک مرزهای مشترک را داده است که امیدواریم بزودی محقق و ساخت و سازها اجرایی شود.
وی میگوید: ساخت سالنهای انتظار، گیتهای مناسب، نمازخانه، سرویسهای بهداشتی و ساخت جادههای منتهی به عتبات عالیات از جمله این برنامهها میباشد که مورد پیگیری سازمان حج و زیارت بوده است.اخوان درباره معطلی زائران در گمرک شلمچه عراق میگوید: تعداد زائران در ایام تعطیلات نوروز به طور چشمگیری افزایش یافت و از روزانه چهار کاروان به 18 تا 20 کاروان رسید که با توجه به امکانات محدود عراق مشکلاتی را برای زائران به وجود آورد.
وی میافزاید: از بیست و چهارم اسفند گذشته تا چهاردهم فروردین ماه سال جدید روزانه پنج هزار زائر ایرانی به عتبات عالیات مشرف شدند.وی در عین حال خاطرنشان میکند که در این زمینه بارها پیگیری شده و میشود، البته با پیگیریهای انجام شده در ایام اربعین و محرم تعداد گیتها افزایش یافت، اما در تعطیلات نوروز متأسفانه این همکاری از سوی عراقی ها صورت نگرفت.به گفته وی، اکنون عبور کاروانهای زیارتی از مرز شلمچه براحتی انجام میشود و مشکل خاصی وجود ندارد.مدیر عتبات عالیات سازمان حج و زیارت در مورد رایزنی برای ایجاد خط ویژه تردد اتوبوسهای حامل زائران نیز میگوید: این مسأله نیز در مسیرهای منتهی به سامرا و در سیطرهها (ایست و بازرسیها) انجام شده و در مورد بغداد هم اگر چه قبلاً مذاکراتی شده، اما باز هم در دستور کار است.
اخوان در مورد عبور کاروانهای خراسان رضوی از مرز شلمچه هم تصریح کرد: در ایام تعطیلات عید کاروانهایی از این استان از مرز مهران رهسپار عتبات عالیات شدند و از آنجا که زائران خراسان رضوی پیشتر با هواپیما و از طریق فرودگاه آبادان که نزدیکتر به مرز عراق است، عازم میشدند، این مرز تعیین شد.به گفته وی، به احتمال زیاد و به خاطر تفاوت ناچیز هزینههای سفر زمینی با هوایی تا فرودگاه آبادان، پروازها تا فرودگاه آبادان برای تشرف به عتبات عالیات از سر گرفته شود.
اتصال خط آهن بصره- شلمچه
اخوان، مشکل آسفالت جاده شلمچه تا اتوبان بصره را تردد زیاد کامیونهای حامل بیش از حد مجاز ذکر و اظهار امیدواری میکند که قول دولت عراق برای اتصال خط آهن بصره به شلمچه که 18 کیلومتر است، محقق شود.
وی میگوید: به لطف خدا با اتصال این خط، زائران عتبات عالیات از خراسان و بسیاری نقاط کشور با استفاده از قطار موفق به زیارت حرم امیرالمؤمنین(ع) در نجف اشرف شوند.