يكي از چيزهايي كه باعث مي‌شود كانون خانواده روز به روز گرم‌تر شود؛ شناخت افراد از وظايف خود در مقابل ديگر اعضا و عمل به آن وظايف است؛ خانواده ايده آل اسلامي خانواده ايست كه افراد در آن به وظايفي كه نسبت به يكديگر دارند عمل مي‌كنند؛ اين وظايف خود مبحث گسترده ايست كه فصلي و نگاشته اي جدا مي‌خواهد؛ امّا از آنجا كه اين نكته معياري مهم در تبديل خانواده به يك خانواده ايده آل اسلاميست و با توجه به اينكه اولين مسئوليت در خانه متوجه مرد است و او مقوم خانواده است در اين مختصر به اين دو وظيفه مهم مرد در خانه مي‌پردازيم:

مرد به عنوان مقوّم خانواده و ستون اصلي آن، در مقابل اعضاي خانواده وظايف و مسئوليت‌هايي دارد. رسول خدا(صلي الله عليه و آله) در روايتي فرمودند:

«مردسرپرست‏ خانواده‏است و هر سرپرستی نسبت ‏به زیردستانش مسؤولیت دارد»[1]

دو وظيفه از اين وظايف مهم به شرح زير است :

الف :  وظايف تربيتي

يكي از اصلي‌ترين وظايف مرد اين است كه نسبت به تربيت تك‌تك افراد خانواده، اعم از همسر و فرزندان تلاش كند، و اين وظيفه به نص صريح قرآن به دوش مرد خانواده است؛ البته ممكن است ديگران نيز وظايفي در اين زمينه داشته باشند، امّا مديريّت اين بخش و برنامه‌ريزي براي آن به عهده مرد است؛ لذا قرآن خطاب هاي تربيتي خود را متوجه مردان فرموده است.

«وَأْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلاةِ وَ اصْطَبِرْ عَلَيْها لا نَسْئَلُكَ رِزْقاً نَحْنُ نَرْزُقُكَ وَ الْعاقِبَةُ لِلتَّقْوى‏»[2]

«خانواده خود را به نماز فرمان ده و بر انجام آن شكيبا باش! از تو روزى نمى‏خواهيم (بلكه) ما به تو روزى مى‏دهيم و عاقبت نيك براى تقواست!»[3]

در سبك زندگي الهي پدر خانواده تمام تلاش خود را مي‌كند تا مراحل تربيتي، اعم از تربيت ديني، تربيت اجتماعي و تربيت فردي را نسبت به اعضاي خانواده خود با ابزار مناسب طي نمايد.

ب ‌: وظيفه اقتصادي

اقتصاد يكي از مهم‌ترين مسائل خانواده است و همان‌گونه كه در بخش مدیریّت اقتصادی گذشت پدر موظف است نسبت به ايجاد امكانات اقتصادي تمام تلاش خود را بكند و سعي نمايد با ايجاد بستري قابل قبول از لحاظ اقتصادي، زمينه رشد خانواده را فراهم آورد.

در سبك زندگي الهي مرد تمام تلاش خود را به كار مي‌بندد تا در حد توان برای اعضای خانواده گشایش ایجاد كند. مرد خانه بايد همواره اين روحیه و احساس مسئوليت را در خود تقويت كند و خود را مسئول رفاه ساير اعضا خانواده بداند. همان‌گونه كه در روايت عَلِيِّ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ در بحث مدیریت اقتصادی گذشت در سبك زندگي الهي، كه منطبق بر شريعت است ،اسلام حتي اجازه ترك كسب و كار را به بهانه عبادت و معنويت به افراد نمي‌دهد و حتي كسب روزي حلال را از افضل عبادات بر شمرده اند.

«قال رسول الله (صلي الله عليه و آله و سلم)الْعِبَادَهُ سَبْعُونَ جُزْءً أَفْضَلُهَا جُزْءً طَلَبُ الْحَلَالِ»[4]

«عبادت هفتاد جز دارد که بهترین آن کسب حلال است.»

در شريعت اين مسئوليّت مستقيماً به عهده مردان نهاده شده و به شدت، مردي كه تهيه مخارج را به عهده همسرش مي اندازد مذمّت گرديده است؛ تا آنجا كه در فرهنگ اسلامي و ايراني ما بدترین مردها كسانی هستند كه در خانه بنشیند و همسرانشان را برای تهیّه مایحتاج خانه به كار وا دار كنند و در بعضي از متون چنين مردي بي غيرت خوانده شده است.

بايد دانست كه مسئوليّت مرد در بخش اقتصادي به كسب روزي خلاصه نمي‌شود؛ بلكه بايد نسبت به نحوه مصرف آن نيز دقت و مديريت داشته باشد كه خود نحوه مصرف در آمدها خود فصلي مفصل است كه در اين وجيزه نمي‌گنجد.