تهران- مساجد ایرانی با نقوش و طراحی های متفاوت هر یک در دل خود راز و رمزی از هنر و معرفت اسلامی دارند که باید رمز این معرفت پنهان را با طراحان آن بازگشایی کرد.

مسجدکالبدی‌ترین مفهوم محیط اسلامی است

قدس آنلاین-گروه استان ها: فروردین ماه امسال همزمان با سالروز ولادت حضرت امیرالمومنین علی (ع) مسجد دانشگاه جامع امام حسین(ع) افتتاح و به بهره برداری رسید که برای مرور رمز و راز های نهان در معماری این بنا با دکتر محمد میرزائی طراح معماری مسجد دانشگاه جامع امام حسین(ع) به گفت و گو نشستیم.

نگاه جنابعالی به طرح مسجد دانشگاه، چگونه بوده است؟

این نگاه با اندیشه ی معمارانه،در طرح مایه و ایجاد کالبد، فرم و فضاهای مسجد بگونه ای است تا با طرحی مناسب با محیط دانشگاه، از المان‌ها و عناصر بصری و حسی به نحوی استفاده شود که با معاصرسازی؛ شکل و نمود فضایی عملکردی و کارکردی مذهبی، اتفاق بیفتد.

مسجد در محیط‌های دانشگاهی با چه رویکردی جایگاه خود را پیدا می‌کند؟

مساجد دانشگاهی نمادی دین‌گرا بوده است، دین و هنر در همه‌ی زمان‌ها در محیط و منظردانشگاه تعامل داشته است و هنر معماری مساجد، با آن قابلیت‌های اجتماعی و فرهنگی‌ای که در محیط و فضای دانشگاه دارد یکی از کالبدی‌ترین مفاهیم محیط اسلامی است که بستر مناسبی را برای دانشگاهیان برای فعالیت ها فراهم می‌کند

ایده پردازی طرح مسجد دانشگاه با چه تفکری آغاز گردید؟

نظم و زیبایی شناسی و هنر نمایی که در مسجد دانشگاه مد نظر بوده برگرفته از شعوری معمارانه معاصر سازی بوده است که تلفیقی از هنر مدرن و هنر سنتی، با استفاده از الگوها(موتیف، تم ها و فرم های ابنیه مذهبی) و جانمایه‌های هنر ایرانی-اسلامی است که در ریشه و بن خویش دارد.

عناصر فضایی و نماد های رایج در مسجد سازی چگونه در مسجد دانشگاه رعایت شده است؟

ماندگاری و جاودانگی در طرح مسجد دانشگاه در ویژگی‌های بصری و حسی چه در هندسه‌ی اقلیدسی و غیر اقلیدسی حتی فراکتال، از مبانی نظری و اصولی است که فرایند طراحی خود آگاه به دنبال آن بوده است که این پدیده و اثر هم به لحاظ ساختارمسجدی و هم به لحاظ رهیافت، دارای نقش و طرحی معنادار و انتزاعی می‌باشد.

تشابه‌سازی سنتی همراه با معاصر سازی و استفاده از تکنولوژی‌ها، چگونه در فضاهای کاربردی مسجد رعایت شده است؟

طراحی فرم‌ها،با اندیشه ی‌ معاصرسازی، برپایه ی سه مدل و گرایش پدید آمده است؛ اول با استفاده از الگوهای معماری سنتی ایرانی با تاکید بر استفاده از نمونه ها از راه تشابه ظاهری و شکلی در قالب مادی ایده ها. دوم: تلاشی تقریبا برابر برای استفاده از قالب‌ها و قطع‌های ایرانی در کنار فرم‌های معاصر و مدرن در جهت القای مفاهیم و باطن، جوهره، کشف و شهود ایده پردازی معماری اسلامی. سوم: تفکر ایجاد اثری برتر در طرح‌های ملی و مونومانی در معماری مساجد کشور و تاثیرگذار در جریان‌های فکری معاصرانجام گرفته است.

پیشینه‌ی فرهنگ معماری مسجدسازی در طرح، چگونه رعایت شده است؟

با تداوم نشانه‌های ظاهری در هندسه ی شبستان،درب ها، پنجره ها، تاق نماها، درگاه ها، ایوان ها، سردرب، گنبدخانه و محراب؛ محقق شده است و همچنین عناصر حسی از راه باطن و مسیر رسیدن از کثرت به وحدت، معماری پایدار مسجد را بوجود آورده است که اثربخشی نیروی تداوم، پویایی و حرکت در روح فضاها و اجزاءِ معماری مسجد، به مجموعه ای کارا و اثربخش تبدیل شده است.

اینکه گفته می‌شود طرحی فاخر در سطح دانشگاه‌ها و سطح ملی در سطح کشور ایجاد شده است چیست؟

طرح معماری مسجد دانشگاه، به این دلیل اثری ملی است که می‌تواند یک سری معیارها را از درون ویژگی‌های بصری و احساسی‌اش استخراج کرد، این طرح می‌تواند ایده‌های مینی مالیستی جدید، ایده‌های خاص و حتی مبانی خاصی را در مباحث هنر معماری مسجد مطرح کند و به عبارتی تاثیرگذاری در سطح کلان دارد. این معماری نمادین-کارکردی و قابل بسط در دنیای امروز است و احیاگر معماری مسجد در دوره‌ی معاصر می‌باشد که کپی‌برداری از جایی نیست بلکه اصل در معاصرسازی سنت‌ها و ایده‌های جدید و پارادایم ها است که حس مکان، فضا و زمان از ویژگی‌های اثرگذارِ آن می‌باشد.

خصوصیات معماری فضاها و نماد های مسجد شامل شبستان، ورودی‌ها، ایوان اصلی، معماری و محوطه مسجد چگونه می‌دانید؟

در مورد شبستان؛ با ایجاد محیط و فضایی آرامش بخش و دوری از وابستگی‌های دنیوی طراحی شده است.- تشدید در تاکید به جهت قبله با استفاده بر ایجاد تمرکز و توجه بر محل محراب با عناصر داخلی فضای شبستان بوسیله ی فضاهای مثبت و خنثی صورت گرفته است- تقویت حس سبکی و خلوص در گنبدخانه برای ایجاد تعلق خاطر و حس عروج (سیر از کثرت به وحدت) با فضاهای گذار بوجود آمده است- رعایت سادگی، نظم، تعادل، تشابه و توجه به وحدت بصری، در نظر بوده است.

در ارتباط با ورودی ایوان؛ الهام گرفته شده از ایوان سه دهانه حرم حضرت زینب(س) و هندسه قوس‌های الگو گرفته از ایوان بارگاه حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام می‌باشد.

معماری و محوطه مسجد؛ - از عناصر مونومان و نمادین معماری ایرانی- اسلامی استفاده شده است. - طرح لندسکیپ به منظور جهت گیری به سمت دید و منظر و تاکید بر جهت قبله، طراحی شده است- دسترسی سهل‌الوصل از اطراف مسجد به سمت حضور در محل عبادت و تذکر با توجه به شرایط توپوگرافی انجام شده است- ترکیب دسترسی‌ها به سمت یادمان شهدا گمنام و مسجد برای حس سلسله مراتب وگذار معنوی و مذهبی جهت افزایش حس معنویت فضایی انجام گرفته شده است.

ویژگی‌های هنرآفرینی در کالبد و جداره‌ها و تاق نماهای معماری مسجد با چه ملاک عملی تعریف شده است؟

بلندی گنبد از روی سقف بام به ارتفاع دوازده متر میباشد به نیت دوازده حضرات امامان شیعه (علیها سلام) طراحی شده است،بلندی مناره‌ها از پامنار به ارتفاع چهارده متر میباشد که به نیت چهارده حضرات معصوم(علیها سلام) طراحی شده است،شمسه‌های سنگی سبز رنگ روی پوسته ی پنجره ها، به تعداد چهارده تا، به نیت چهارده حضرات معصوم(علیها سلام)طراحی شده است، اتاق نماها همراه با کتیبه‌ی اذکار به تعداد پنج‌ قاب، به نیت حضرات پنج تن آل عبا (علیها سلام) ،مکعب برجسته از نمای رو به قبله، نمادی از کعبه خانه‌ی خداست که سمبل وحدانیت و یگانگی طراحی شده است.

همچنین دهانه‌های داخلی اصلی ورود به شبستان‌ها، نمادی از محراب مسجد کوفه به تعداد سه دروازه ورود می‌باشد.

اذکار کتبیه‌ای مدرن بکار رفته در تاق نماهای پنج‌گانه شامل «الله» که تکرار در پنج تاق نما همراه با «الله اکبر»، «لا اله الا الله»، «محمدرسول الله»، «علی ولی الله» و «حسین ثارالله» با تکنولوژی روز طراحی و ساخته شده است و نیز طراحی خط در جداره فضای هشتی ورودی با نوشتن جملات شهادتین( لا اله الا الله و محمد رسول الله)نماد پرچم اسلام در بدو ورودی برافراشته می گردد.

برچسب‌ها