معمولاً سرفه‌ها با راهکارهای خانگی تا حدودی قابل کنترل‌اند: نوشیدن مایعات گرم، بخور دادن و مصرف شربت سرفه به تسکین و کاهش سرفه کمک می‌کنند. اما اگر سرفه‌ها بیشتر از ۱۰ تا ۱۴ روز طول کشیدند باید به پزشک مراجعه کنید.
 

علت‌های شایع سرفه‌های حاد

سرفه حاد ناگهانی ظاهر می‌شود و بعد از سه هفته برطرف می‌شود. ممکن است دلیل سرفه‌های حاد شما یک عفونت مثل سرماخوردگی، کووید، آنفلوانزا یا سینوزیت باشد.

رینیت آلرژیک
رینیت آلرژیک یک واکنش نسبت به آلرژن‌هاست. آلرژن‌های معمول شامل گردوغبار، موی حیوانات و گرده‌ها می‌شوند. سیستم ایمنی شما نسبت به این محرک‌های بی‌ضرر بیش از حد واکنش نشان می‌دهد و مواد شیمیایی به نام هیستامین ترشح می‌کند. این واکنش باعث علائمی مانند سرفه و عطسه و آبریزش بینی و چشم می‌شود.
پزشک معمولاً یک تست آلرژی پوستی انجام می‌دهد تا مشخص شود علت علائمی که دارید چیست. اجتناب از آلرژن‌ها، یکی از مؤثرترین راه‌های پیشگیری از سرفه‌های مربوط به آلرژی است. شاید آنتی‌هیستامین نیز مصرف کنید. این داروهای خوراکی، جلوی اثرات هیستامین‌ها را می‌گیرند و علائم را تسکین می‌دهند.

کووید
کووید یک بیماری تنفسی و ناشی از ویروس SARS-CoV-2 است. علائم شایع این عفونت شامل تب، سرفه، گلودرد و تنگی نفس می‌شوند. بعضی از افراد دچار کووید بی‌علامت می‌شوند؛ یعنی هیچ علامتی از عفونت ندارند.
تنها راه تأیید کووید، آزمایش است که در آن نمونه ترشحات از پشت یا جلوی بینی یا حلق گرفته می‌شود. عفونت‌های خفیف کووید معمولاً خودبه‌خود برطرف می‌شوند و پزشک ممکن است در صورت بیشترشدن شدت بیماری داروی ضدویروس تجویز کند.

آنفلوانزا
آنفلوانزا یک بیماری تنفسی و ناشی از ویروس آنفلوانزاست. علائم این بیماری شامل سرفه، تب، بدن‌درد و گرفتگی یا آبریزش بینی می‌شوند. کودکان بیشتر احتمال دارد در اثر آنفلوانزا دچار اسهال و استفراغ شوند.
پزشک ممکن است برای تأیید تشخیص آنفلوانزا دستور آزمایش دهد. خیلی از افراد در خانه و با نوشیدن مایعات فراوان و استراحت خوب می‌شوند. در صورت تشدید بیماری ممکن است داروی ضدویروس تجویز شود.

پنومونی
گاهی سرفه می‌تواند علامت بیماری شدیدتری باشد. پنومونی زمانی رخ می‌دهد که عفونت قارچی، باکتریایی یا ویروسی به ریه‌ها می‌رسد. این عفونت باعث می‌شود کیسه‌های هوایی ریه پُر از چرک شوند و تنفس را سخت کنند. سرفه‌ها ممکن است خلط سبز یا زرد و حاوی خون تولید کنند.
پزشک معمولاً با گوش‌دادن به صدای تنفس و ریه یا با عکس اشعه ایکس، پنومونی را تشخیص می‌دهد. درمان بستگی به علت دارد. آنتی‌بیوتیک‌ها، پنومونی باکتریایی را مداوا می‌کنند و داروهای ضدویروس می‌توانند پنومونی ویروسی را درمان کنند.

عفونت‌های سیستم تنفسی فوقانی (URI)
عفونت سیستم تنفسی فوقانی بر راه‌های هوایی بالایی سیستم تنفس اثر می‌گذارند. برخی از شایع‌ترین این عفونت‌ها شامل سرماخوردگی و سینوزیت می‌شوند. یکی از انواع ویروس‌ها ممکن است باعث سرماخوردگی شود که بسیار واگیردار است و می‌تواند سرفه ایجاد کند.
باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها ممکن است باعث سینوزیت شوند. این التهاب که در سینوس‌ها رخ می‌دهد ممکن است سرفه‌هایی ایجاد کند که شب‌ها بدتر می‌شوند.
علائم سرماخوردگی که شامل سرفه هم می‌شوند معمولاً خودبه‌خود خوب می‌شوند و ممکن است برای کاهش سرفه از داروهای ضد سرفه غیرتجویزی استفاده کنید. سینوزیت نیز معمولاً در خانه قابل‌درمان است. می‌توانید از کمپرس گرم روی صورت و نوشیدن مایعات فراوان برای کاهش گرفتگی سینوس‌ها و بینی استفاده کنید.

سیاه‌سرفه
حتی اگر واکسن بزنید باز هم ممکن است سیاه‌سرفه بگیرید؛ چون اثر واکسن به‌مرور کمتر می‌شود. سیاه‌سرفه یک بیماری تنفسی بسیار واگیردار و ناشی از باکتری‌هاست. شما تا دو هفته بعد از شروع سرفه، بیشترین قدرت انتقال بیماری را دارید. آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است دوره ناقل بودن بیماری را کوتاه‌تر کنند و احتمال انتشار باکتری‌ها به دیگران را کمتر نمایند. عفونت سیاه‌سرفه می‌تواند منجر به بیماری شدید شده و حتی شاید کشنده باشد، خصوصاً در نوزادان و کودکان کم‌سن‌وسال.
 

علت‌های معمول سرفه‌های مزمن

سرفه‌های مزمن سرفه‌های ادامه‌داری هستند که بیشتر از هشت هفته طول کشیده‌اند. شاید شما به دلیل بیماری‌های مزمن دچار سرفه‌های غیرقابل‌کنترل شوید که شامل رفلاکس، آسم و بیماری مزمن انسدادی ریه می‌شوند.

رفلاکس اسید معده به مری
سرفه‌ای که بعد از خوردن غذا یا شب که دراز می‌کشید یا صبح که از خواب بیدار می‌شوید سراغتان می‌آید می‌تواند علامت بیماری ریفلاکس اسید معده به مری باشد. ریفلاکس باعث می‌شود اسید معده به سمت مری بالا بیاید. ریفلاکس اغلب باعث سرفه‌های مداوم می‌شود اما درمان نسبتاً ساده‌ای دارد و با آنتی‌اسیدها درمان می‌شود.

آسم
آسم معمولاً باعث مشکل در تنفس، خس‌خس سینه و گاهی سرفه‌های مزمن می‌شود. علائم آسم اغلب شب‌ها، صبح زود و فوراً بعد از ورزش بدتر می‌شوند. قرارگرفتن در معرض هوای سرد و آلرژن‌ها نیز می‌تواند برانگیزانندهٔ علائم آسم باشد.
پزشک ممکن است برای تشخیص آسم، تست‌های تنفسی از شما بگیرد و شاید دارویی استنشاقی برایتان تجویز کند تا سرفه‌هایتان کمتر شوند.

بیماری مزمن انسدادی ریه
بیماری مزمن انسدادی ریه نفس‌کشیدن را سخت می‌کند. برونشیت و آمفیزم جزو این دسته از بیماری‌ها هستند. سرفه‌های خشک یکی از شایع‌ترین علائم این بیماری‌ها هستند. دیگر علائم شامل مشکل در تنفس و خس‌خس سینه می‌شوند که با فعالیت بدتر می‌شوند.
پزشک می‌تواند با استفاده از اسپیرومتری، بیماری مزمن انسدادی ریه را تشخیص دهد. این تست عملکردی، میزان عملکرد ریه‌ها را می‌سنجد. بیماری مزمن انسدادی ریه درمان قطعی ندارد؛ اما با یک سری از داروها و تغییراتی در سبک زندگی می‌تواند سرفه‌ها را کنترل کرد.

داروها
بعضی از داروها ممکن است باعث سرفه‌های مزمن شوند که شامل مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین و داروهای مهارکننده گیرنده آنژیوتانسینوژن می‌شوند. هر دو دارو برای درمان بیماری‌های قلبی و کلیوی به کار می‌روند. سرفه‌های خشک یکی از شایع‌ترین عوارض مهارکننده‌های ACE هستند. در صورت ادامه سرفه‌ها پزشک می‌تواند داروی دیگری تجویز کند.

ترشحات پشت حلق
اگر سرفه‌های خلط‌دار یا خشک دارید که هشت هفته یا بیشتر طول کشیده‌اند پس احتمالاً ترشحات پشت حلق دارید. ترشحات پشت حلق زمانی اتفاق می‌افتد که موکوس در سینوس‌ها تجمع کرده و پشت حلق می‌ریزد. این شرایط ایجاد احساس خارش و قلقلک و در نتیجه سرفه می‌کند. ممکن است علائم دیگری نیز وجود داشته باشد؛ مانند آبریزی یا گرفتگی بینی و مکرراً صاف‌کردن گلو. به رنگ ترشحات دقت کنید: بالاآوردن موکوس زردرنگ یا سبزرنگ با سرفه می‌تواند علامت یک عفونت باکتریایی یا ویروسی باشد.
اسپری بینی می‌تواند علائم را تخفیف بدهد. پزشک ممکن است برای کاهش التهاب، آنتی‌هیستامین یا استروئید تجویز کند.

علت‌های کمتر شایع سرفه

. خفگی یا آسپیراسیون: استنشاق یک جسم خارجی
. برونشکتازی: آسیب راه‌های هوایی بزرگ که باعث سرفه با ترشحات بدبو یا خونی می‌شود.
. برونشیولیت: التهاب راه‌های هوایی کوچک که باعث سرفه و خس‌خس می‌شود.
. فیبروز کیستیک: بیماری که باعث موکوس غلیظ و چسبناکی می‌شود که در ریه‌ها، کبد، روده‌ها و... جمع می‌شوند.
. سرطان ریه: سرطانی که در سلول‌های مخاطی راه‌های هوایی ایجاد می‌شود می‌تواند سرفه‌های بدی ایجاد کند.
. فیبروز ریوی: اسکار بافت ریه که باعث سرفه‌های خشک و صدادار می‌شود.
. سارکوئیدوز: بیماری که باعث برآمدگی‌های ریز و ملتهب (گرانولوما) روی سلول‌های ایمنی می‌شود.
 

توصیه‌هایی برای تسکین سرفه

بعضی از راهکارهای خانگی می‌توانند سرفه‌های آزاردهنده را کنترل کنند. لازم است درمان تجویز شده توسط پزشک را انجام دهید؛ اما در کنار آن می‌توانید از این راهکارهای خانگی نیز کمک بگیرید:
. قهوه: کافئین در برخی افراد می‌تواند باعث باز شدن راه‌های هوایی شود؛ اما برای تأیید قطعی اینکه آیا قهوه می‌تواند سرفه را درمان کند یا نه به مطالعات بیشتری نیاز است. قهوه را جایگزین درمان‌های پزشکی برای سرفه‌های مزمن نکنید.
. قطره سرفه: می‌تواند به رفع سرفه‌های خشک و تحریکی کمک کند.
. آب بنوشید: نوشیدن آب فراوان کمک می‌کند موکوس حلق رقیق شود و در نتیجه به‌راحتی با سرفه بالا بیاید.
. داروها: داروی سرفه مانند موسینکس و ضد احتقان‌ها می‌توانند گرفتگی و آبریزش بینی را تسکین دهند.
. دوش آب داغ: دوش آب داغ یا استنشاق بخار داغ کمک می‌کند موکوس نرم شده و راحت‌تر با سرفه بالا بیاید.
 

نوزادان و خردسالان

به نوزادان و خردسالان شربت سرفه ندهید؛ زیرا خطر خفه‌شدگی دارد. ضمناً باید پیش از دادن هر دارویی به کودکان زیر ۶ سال با پزشکشان مشورت کنید. عسل هم می‌تواند در درمان سرفه کودکان بالای یک سال به اندازه برخی داروها مؤثر باشد.

راه‌های دیگر برای تسکین سرفه در کودکان و خردسالان:
. مایعات فراوان: آب‌پرتقال و نوشابه به کودک ندهید؛ چون گلو را تحریک می‌کنند.
. استنشاق بخار
. در اتاق کودک دستگاه بخور سرد بگذارید.
. کودک را ۱۰ تا ۱۵ دقیقه بیرون و به هوای خنک ببرید، البته لباس مناسب به او بپوشانید.

چگونه از سرفه پیشگیری کنیم؟

شما می‌توانید با درمان علت اصلی سرفه، جلوی سرفه‌ها را بگیرید. مثلاً می‌توانید با اجتناب از آلرژن‌ها از سرفه‌های ناشی از آلرژی پیشگیری کنید. وقتی سطح گرده‌ها بالاست، بیرون نروید، پنجره‌ها را ببندید و از بیرون که برگشتید دوش بگیرید و از دستگاه تصفیه هوا استفاده کنید.
اگر رفلاکس دارید هنگام خواب سرتان را با چند بالش بالاتر قرار دهید.
اگر بیماری انسدادی ریه دارید سیگار را ترک کنید.
 

چه زمانی مراجعه به پزشک لازم است؟

همان‌طور که گفتیم راهکارهای خانگی معمولاً در کاهش سرفه مؤثرند. اما اگر سرفه‌هایتان بیشتر از ۱۰ تا ۱۴ روز طول کشید یا نوزاد کوچک‌تر از سه ماهتان سرفه می‌کند مراجعه به پزشک لازم است. در موارد زیر زودتر به پزشک مراجعه نمایید:
. سرفه با خون یا سرفه‌هایی که ناگهان شروع شده‌اند.
. آپنه یا وقفه تنفسی
. درد در قفسه سینه
. مشکل در تنفس
. مشکل در خوردن یا تحمل غذا و مایعات
. مشکل در تکلم
. خستگی بعد از فعالیت
. تب
. سابقه سل در چند وقت اخیر
. تنگی نفس
. علائم نارسایی قلبی مثلاً سابقه بیماری قلبی، سرفه‌هایی که با درازکشیدن بدتر می‌شوند و تورم پا.
. سوت تنفسی (صدای سوت وقتی نفس می‌کشید)
. سنکوپ (غش‌کردن یا از حال رفتن)
. موکوس زرد یا سبز و غلیظ
. کاهش وزن ناخواسته
اگر مشکل در تنفس دارید، کهیر زده‌اید یا صورت و گلویتان متورم شده باید اورژانس خبر کنید. این علائم مربوط به آنافیلاکسی هستند که یک واکنش آلرژیک خطرناک است.
 

به چه سرفه‌ای سرفه طولانی‌مدت می‌گویند؟

سرفه حاد ناشی از عفونت یا بیماری معمولاً بیشتر از سه هفته طول نمی‌کشد. اگر سرفه‌هایتان بیشتر از ۱۰ تا ۱۴ روز طول کشیدند یا با راهکارهای خانگی بهتر نشدند به پزشک مراجعه کنید؛ چون دچار سرفه مزمن شده‌اید.
 

خوابیدن در چه وضعیتی سرفه‌ها را کمتر می‌کند؟

محققان نشان داده‌اند بالا قراردادن سر هنگام خوابیدن می‌تواند سرفه‌ها را کاهش دهد. اگر صاف دراز بکشید، موکوس یا اسید معده می‌تواند در حلق جمع شود و سرفه ایجاد کند.

منبع: تبیان