هیچ کس نمی‌تواند دنیا را بدون سلامتی تعریف کند و به گفته بزرگان، «سلامتی تاجی است بر سر افراد سالم که فقط بیماران آن را می‌بینند». این یک حقیقت است که با تغییر سبک زندگی، نوع بیماریها و مرگ و میرها هم تغییر کرده و گزارشها عوارض قلبی و مغزی را در صدر عوامل فوت ایرانیان بیان می‌کنند.
مربع مرگ
«چهار بیماری عمده، مهمترین علل مرگ ایرانیان است، به طوری که بیماری‌های قلبی و عروقی سالانه به ۹۳ هزار سکته منجر می‌شود. ضمن اینکه در طول سال، ۴۳ هزار نفر دچار سکته مغزی می‌شوند و بیماری دیابت و بیماری‌های تنفسی نیز از جمله این بیماریها است. البته حوادث ترافیکی را هم باید از علل دیگر مرگ ایرانیان در نظر داشت». اینها صحبت‌های دکتر علی اکبر سیاری معاون بهداشت وزارت بهداشت است که از بروز سالانه ۱۳۶ هزار سکته قلبی و مغزی در ایران خبر می‌دهد و می‌گوید: «بیشتر مرگها در فاصله ۳۰ تا ۷۰ سالگی است و اکثر این مرگها قابل پیشگیری است که با رفتار‌ها و سبک زندگی مردم ارتباط مستقیم دارد».
کار‌شناسان معتقدند، اگر زیستن در این همه دود و صدا و آهن، در کنار خورد و خوراکی که نام «فست فود» را با خود یدک می‌کشد، برای مردم عادی است، حتما حملات قلبی و سکته‌های مغزی و عوارض عروقی نیز در ابتدای فهرست بیماریها جا خوش می‌کنند.
از دود تا نمک و چربی
هم اکنون بیماری‌های غیرواگیر بیش از واگیردار‌ها جان انسانها را می‌گیرند و این نشان می‌دهد عامل بیشتر مرگ و میرها خود شخص و نوع رفتار و زندگی اوست. بر اساس آمارهای موجود، در تمام دنیا سالانه ۵۷ میلیون نفر فوت می‌کنند، که از این شمار ۳۶ میلیون مرگ به دلیل بیماری‌های غیر واگیر است و در ایران نیز آمار افرادی که به خاطر بیماری‌های غیرواگیردار جان خود را از دست می‌دهند، بشدت در حال افزایش است.
بر اساس گزارشهای وزارت بهداشت، ۱۰ درصد مردم ایران سیگار می‌کشند، سه میلیون نفر قلیان مصرف می‌کنند و ۹۰ درصد علت سرطانهای ریه، دود است. جالب است بدانیم سیگار به تنهایی می‌تواند خطر سکته قلبی را تا ۴ برابر افزایش دهد. غذای ناسالم، تحرک کم، دیابت، مخاطرات شغلی و مواد مخدر جزو بالا‌ترین عوامل در رتبه بندی عاملهای خطر سلامت در کشور ثبت شده‌اند.
مصرف نوشابه‌ها را کاهش دهیم
تأسفبار است بدانیم هم اکنون ایرانیان سالانه به طور میانگین ۳۳ لیتر نوشابه مصرف می‌کنند، این در حالی است که به گفته معاون وزیر بهداشت این عدد قبلا ۴۲ لیتر بوده و با آگاه سازی مردم نسبت به مضرات آن، به این میزان کاهش یافته است.
دکتر سیاری می‌گوید: «۲۵ میلیون نفر در کشور اضافه وزن دارند و ۳۴ هزار مرگ مربوط به چاقی است. از سوی دیگر ۱۰ میلیون نفر به فشار خون مبتلا هستند که ۸۳ هزار مورد مرگ در سال را به خود اختصاص داده است. در ضمن ۲۷ هزار نفر مبتلا به ایدز شناسایی شده‌اند که برآورد ما ۸۵ هزار نفر است.»
درد اول، تغذیه ناسالم
نیازی نیست آمار‌ها را بخوانیم. کافی است به سفره و برنامه غذایی خودمان رجوع کنیم و جای شیر و سبزیجات و لبنیات و میوه‌ها را در آن پیدا کنیم و اگر قیمت بالا و گران بودن برخی اقلام را بهانه‌ای برای حذف آنها از سفره غذایی‌مان می دانیم، ببینیم آخرین باری که ساندویچ و پیتزا و نوشابه خورده یا سیگار و قلیان کشیده‌ایم چه زمانی بوده. راستی! هزینه کدام یک بالا‌تر بوده؟ البته خرج دارو و درمان را هم باید به گروه دوم بیفزاییم.
دکتر حسن مینایی، متخصص تغذیه به خبرنگار ما می‌گوید: «تغذیه ناسالم را باید یکی از عوامل مهم در شیوع بسیاری از بیماری‌های غیرواگیر دار و بخصوص قلبی و عروقی در نظر بگیریم. روغن، نمک، قند و فست فود‌ها که معجونی از زیان و ضرر هستند. در سال ۲۰۱۱ اولین شاخص خطر جمعیت ایرانی، تغذیه ناسالم و پس از آن سایر عوامل اعلام شد که موجب مرگ زودرس در سنین ۳۰ تا ۷۰ سال می‌شود.»
خطر کم‌تحرکی و نخوردن میوه و سبزی
این متخصص ادامه می‌دهد: «در نمودار سلامت جوامع، یکی از شاخصهای جهانی، مصرف روزانه پنج نوبت میوه و سبزی است. این درحالی است که بر اساس نتایج تحقیقات وزارت بهداشت در کشور مشخص شده در ایران ۸۸ درصد و معادل ۴۷ میلیون نفر این شاخص را رعایت نمی‌کنند. همچنین از کم تحرکی باید به عنوان یکی دیگر از عوامل بروز خطر بیماری‌های غیرواگیر نام برد. در همین رابطه فشارخون بالا نیز از شیوع بیش از ۱۹ درصدی برخوردار است؛ به عبارت دیگر حدود ۱۰ میلیون نفر فشار خون دارند و سالانه حدود ۸۶ هزار مرگ به این عامل خطر منتسب شده است».
در همین ارتباط رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت نیز به تحقیقات میدانی این وزارتخانه در کل کشور اشاره کرده، می‌گوید: «آمار شیوع اختلال قند خون را در حدود ۱۴ درصد در جمعیت ۱۴ تا ۶۴ سال مشاهده کرده‌ایم که سالانه حدود ۳۴ هزار مرگ به دلیل این عامل خطر اتفاق می‌افتد». دکتر بهزاد دماری ادامه می‌دهد: «مرگ و میر به دلیل کلسترول بالا سالانه ۳۴ هزار نفر است».
جای خالی کارت سلامت
با اینکه بر اساس گزارشهای جهانی، ایران در آمار مرگ و میر ناشی از سرطان در منطقه آمار پایینی دارد، اما با سرعتی که در تغییر ذائقه‌ها و مواد غذایی موجود در وعده غذایی ایرانیان در حال انجام است باید منتظر تغییر اعداد به ضرر خودمان باشیم. هم اکنون در ایران به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت ۸۲ مرگ ناشی از سرطان اتفاق می‌افتد، در حالی که آمار‌ها نشان می‌دهد در ترکیه و ایالات متحده آمریکا این آمار به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر بین ۱۳۰ تا ۱۴۰ نفراست.
به گفته صاحبنظران اگر قرار است برنامه‌ای برای کاهش مرگ و میرهای زودرس تدوین شود، باید در چند محور به موضوع توجه شود. اول اینکه سواد سلامت مردم به وسیله بسته‌های آموزشی که به آنها ارایه می‌شود، افزایش یابد. سپس ارایه خدمات سلامت به مردم در مراکز بهداشتی و درمانی به این نحو که برای هر فرد ایرانی کارت سلامت ایجاد شده و شرایط رژیم غذایی فرد مشخص شود و در پایان همکاری‌های بین بخشی که بتوانند عوامل خطر مردم را ارزیابی کرده و بر روی آنها نظارت داشته باشند.
نظر شما