تنها به خاطر کاهش مسافت بین دو شهر تبریز و ارومیه احداث شود و با توقف جریان طبیعی آب و ایجاد اختلال در مکانیزم انتقال اکسیژن و مواد غذایی به موجودات زنده درون دریاچه، اولین زخم تاریخی را بر پیکره «چی‌چست» وارد آورد.

امیدها یکی پس از دیگری از حیات دوباره «چی‌چست» ناامید می‌شد و پیرمردان رنجدیده کشاورز چاره‌ای نمی‌دیدند جز اینکه ریه‌های خود را به استنشاق هوای تلخ نمکی عادت دهند و نسلهای آتی خود را برای مواجهه با انواع بیماری‌های خطرناک حاصل از خشکی دریاچه آماده کنند.

دولت جدید تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه را به عنوان نخستین مصوبه در کارنامه کاری خود ثبت می‌کند تا امیدی دوباره بر کالبد دریاچه ارومیه دمیده شود و آذربایجانی‌ها به «تدبیر» این دولت چشم بدوزند. کار مطالعاتی احیا انجام و به اتمام می‌رسد؛ اما در این مرحله نیز تخصیص اعتبارات مصوب به مانعی به نام «بروکراسی» بر می‌خورد و این بار دیوان سالاری که به «چی‌چست» دهن کجی می‌کند تا او به مدد نزول پی درپی رحمت خداوندی در پاییز 93 صبر پیشه کند و همچنان منتظر اقدامهای عملی دولتمردان تدبیر و امید باشد.

اعتباراتی که بهنگام تخصیص نمی‌یابد

«اقدامهایی که در یک سال گذشته در مورد احیای دریاچه ارومیه انجام گرفته و مطالعاتی که دانشگاه صنعتی شریف با همکاری سایر دانشگاه‌ها انجام داده و به جمع‌بندی هم رسیده، کار جدید و لازمی بوده است.» این جمله‌ای بود که رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس و نماینده مردم تبریز در مجلس به خبرنگار ما می‌گوید و می‌افزاید: به نظر من جلساتی که برگزار شده و پیگیری‌هایی که در ارتباط با احیای دریاچه انجام گرفته جای تقدیر دارد، اما در صحنه عمل تخصیص اعتبارات در حد وعده‌های داده شده نبوده است.

رضا رحمانی ادامه می‌دهد: به عنوان مثال در یکی از موارد در تابستان که بارندگی کم و بستر رودخانه‌های حوزه دریاچه به دلیل خشکی ارتباط‌شان با وسط دریاچه قطع شده بود، حدود 20 میلیارد تومان پول لازم داشتیم تا این مسیل‌ها را بازگشایی کرده و آب رودخانه‌ها را به سمت کاسه دریاچه (که آب دریاچه آنجا تجمع کرده است) هدایت کنیم که این میزان اعتبار تخصیص نیافت و زمان آن سپری شد.

 داغ بودجه 94 بر دل دریاچه ارومیه

نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو نیز به سهم کمتر از 500 میلیارد ریالی دریاچه ارومیه در بودجه سال آینده اشاره می کند و می گوید: داغ بودجه 94 بر دل دریاچه ارومیه ماند.

محمداسماعیل سعیدی با اشاره به ناچیز بودن بودجه احیای دریاچه ارومیه اظهار می‌دارد: پیش‌بینی شده صرفاً برای حفظ وضعیت کنونی و جلوگیری از پیشرفت اتفاقاتی که در حوزه دریاچه ارومیه در حال بروز است، رقمی بیش از 2 هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز است، حال با این اوصاف رقم 500 میلیارد ریالی می‌خواهد چه دردی از این بیماری درمان کند مشخص نیست.

 کارهای اجرایی طبق برنامه‌پیش می‌رود

رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌شرقی در مورد اقدامهای عملی از سوی این سازمان برای احیای دریاچه ارومیه اظهار می دارد: کارهای اجرایی سازمان مطابق برنامه‌های ستاد احیا پیش می‌رود و در سال گذشته نزدیک به 4 میلیارد تومان اعتبار صرف اجرای کانال برای آبیاری تحت فشار کردیم و در سال‌جاری هم هر کس علاقه‌مند باشد تا سقف 6 میلیارد تومان وام بلاعوض برای آبیاری تحت فشار در اختیار کشاورزان قرار می‌دهیم که به اعتبار دریاچه محدود نیست.

مهری می گوید: به عنوان متولیان بخش کشاورزی به هیچ وجه راضی نیستیم طرح «نکاشت» اجرایی شود و چنین طرحی را پیشنهاد نکرده‌ایم؛ بلکه استفاده بهینه از آب مدنظر است که اگر اتفاق افتد نه تنها کاهش محصولات کشاورزی رخ نمی‌دهد، بلکه می‌توانیم عملکرد واحد سطح را هم ارتقا دهیم.

 حیات آرتمیا پس از 12 سال

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌شرقی نیز  با بیان اینکه رودخانه اصلی ما یعنی «آجی چای» بیش از 40 کیلومتر با دریاچه ارومیه فاصله دارد، می‌گوید: وقتی در تبریز باران می‌بارد اگر مسیر رودخانه باز نباشد قطعا آبهای سطحی حاصل از بارندگی به دریاچه ارومیه نخواهد ریخت.

غلامرضا هاشمی می‌افزاید: ممکن است در شهر تبریز دبی خوبی مشاهده شود، ولی به هیچ وجه به دریاچه نرسد و علت این است که در مسیر برداشتهایی اتفاق می‌افتد، یا به دلیل اینکه رودخانه به طور کامل آزادسازی نشده، آب در برخی قسمتها یا تبخیر می‌شود یا در زمین نفوذ کرده و به دریاچه نمی‌رسد.

وی می‌افزاید: بتدریج با کاهش مصرف و رهاسازی آب به دریاچه ارومیه در حدود 12 سال بعد شاهد حجمی از آب در دریاچه خواهیم بود که آرتمیا بتواند به حیات خود ادامه دهد.

 انتقال آب زاب با حفر تونل به دریاچه ارومیه

اما استاندار آذربایجان‌شرقی که پیش از این اعلام کرده بود «دریاچه ارومیه را احیا خواهیم کرد و به همین خاطر به آذربایجان آمده‌ایم؛» در تشریح اقدامهای عملی انجام شده احیای دریاچه ارومیه در استان به خبرنگار ما می‌گوید: در برنامه 7 ساله احیای دریاچه ارومیه برای هر سال برنامه معینی لحاظ شده و در سال اول هدف نگهداشت و حفظ وضع موجود است تا دریاچه مرطوب بماند و امکان احیا از بین نرود.

اسماعیل جبارزاده در پاسخ به پرسش خبرنگار ما در مورد چگونگی انتقال آب به دریاچه که ضرورت فعلی آن است، می افزاید: در نظر داریم فاضلاب تبریز را هم به نحوی که قابل انتقال به دریاچه باشد تصفیه و به دریاچه هدایت کنیم و از هر منبعی که بتوانیم به سمت دریاچه آب خواهیم فرستاد.

جبارزاده اظهار می دارد: در استانهای دیگر هم همین طور است. مثلا برای انتقال آب از زاب به دریاچه لازم است حفاری‌ها و تونل‌گذاری‌های مربوطه انجام شود که در این ارتباط دستگاه تی.بی.ام خریداری شده که پس از حفاری و کانال‌گذاری آب این رودخانه نیز به دریاچه ارومیه هدایت خواهد شد.

 اتصال زرینه‌رود به سیمینه‌رود از اول اسفند

اتصال زرینه‌رود به سیمینه‌رود از اسفندماه آغاز می‌شود که این آب به بخش اصلی دریاچه می‌ریزد.

سخنگوی ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان این مطلب یادآور می شود: باید به دو موضوع توجه کنیم که یکی تثبیت ریزگردها بویژه در آذربایجان‌شرقی است و دوم اینکه باید قسمت اصلی دریاچه را حفظ کنیم، زیرا اکنون 500 گرم در لیتر نمک دارد و اگر رسوب کند نیمی از آن به نمک تبدیل می‌شود.