یکی از علامت های سقوط رژیم پهلوی، تغییر ارزش­ هایی بود که رژیم سالیان متمادی برای نهادینه کردن پایه­ هایش تبلیغ و موفق به تغییر شده بود. ترویج غرب­زدگی و تأثیر آن در فرهنگ و هنر و روابط اجتماعی کاملاً آشکار بود، چنانچه روح الله حسینیان¹ می نویسد: از سال 1356 تغییرات فرهنگی و تغییرات نگرشی را کاملاً می­شد احساس کرد. این تغییرات هرچه به پیروزی انقلاب نزدیک­تر می­ شد از شتاب بیش­تری برخوردار می­گردید. این تغییرات در نگرش به دنیا، هستی، روابط بین­ر الملل، غرب، نحوه ­ی صحبت کردن، انتخاب الفاظ، لباس، شیوه­ ی آرایش، شیوه­ ی زندگی، خانواده و غیره می­ شد مشاهده کرد که یکی از آنان در حوزه فرهنگی-هنری، سینما بود.

سینما در ایران دوره محمدرضا پهلوی مظهر فساد اخلاقی غرب بود. گرچه در خود ایران هنر سینما بسیار عقب­ افتاده و تولیدات داخلی بسیار محدود بود، ولی همین تولیدات کم، بیش­تر بر محور صحنه های زننده و مستهجن تهیه می­شد. هنگامی که برای اولین بار یک زن ایرانی حاضر شد، برهنه در مقابل دوربین ظاهر شود بسیاری از جراید از این هنرپیشه­ ی مبتذل به عنوان زنی شجاع یاد کردند. سینماهای ایران به جز فیلم­ های ساخت ایران بیش­تر به نمایش فیلم­ های زننده خارجی می­ پرداختند. البته تلویزیون نیز در چنبره­ ی همین فضای فرهنگی رفتار می­ کرد. بلااستثنا هر روز چندین سینما یک یا چند فیلم مستهجن را اکران می­کرد؛ حتی روزنامه­ های کیهان و اطلاعات که دو روزنامه­ ی عمومی بودند، تا آبان­ماه 1357 هر روز چند فیلم زننده را تبلیغ می­کردند.

امام خمینی با آگاهی از وضعیت سینماهای ایران فرمودند: «این سینماهایی که الآن در ایران متعارف است برای فاسد کردن نسل جوانان است. این­ها وقتی که رفتند در این سینما فاسد می­ شوند». امام خمینی تصریح کردند که باید از این سینما جلوگیری شود و از «سینمای اخلاقی و علمی» حمایت شود.

با شروع تظاهرات و گرایش مردم به سوی ارزش­ های دینی و انتقاد از وضعیت حاکم بر سینمای ایران، انجمن سینماداران با صدور اعلامیه­ ای دخالت خود را در ورود فیلم­ های مبتذل رد کرد و مسئولیت آن را متوجه مقامات مربوطه کرد. هیئت مدیره­ ی انجمن تهیه­ کنندگان فیلم نیز با صدور بیانیه­ ای چاره ی جلوگیری از ورود فیلم­ های خارجی را حمایت «از ساختن فیلم ایرانی» دانست.

با این حال تغییر نگرش نسبت به سینمای ایران از اوایل سال 1357 آغاز شد. انجمن شهر تهران در 21 فروردین از نمایش فیلم­های مستهجن و برنامه­ های تلویزیون انتقاد کرد. حتی آشور بانیپال به خاطر نمایش تابلوهای زننده در نگارخانه­ ی شهر، تحت­ تعقیب دادگستری قرار گرفت و روزنامه ­ها به انتقاد از وضعیت سینمای ایران پرداختند تا جایی که کیهان اعلام کرد: «سینمای ایران زباله­ دانی سینماهای غرب شده است».

این تغییر نگرش در تلویزیون نیز محسوس بود. یک شب تلویزیون «رقص زایمان زنان» را در نیمه ­های نمایش قطع کرد و بلافاصله اعلام کرد به دلیل اعتراضات تلفنی مردم به ابتذال برنامه، از ادامه­ ی برنامه معذوریم. قطع پخش ترانه از رادیو و پخش اذان توسط یکی از کارمندان رادیو خبر از تغییر نگرش ­ها به فرهنگ و هنر می­ داد. بعضی از اقدامات نمادین مردم مانند خرید یک سینما در بهبهان و تبدیل آن به حسینیه و حمله به سینماها در تظاهرات به عنوان مظاهر غرب همه نشانه­ی تغییر ارزش ­های حاکم بود.

منابع:

1-حسینیان، روح الله، یک سال مبارزه برای سرنگونی رزیم شاه، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1387.

2- صحيفه امام؛ مجموعه آثار امام خميني (ره) (بيانات، پيام‌ها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعي و نامه‌ها)، ج4، تهران: موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني (ره).

3- روزنامه کیهان، مورخه 1/3/1357، 6/4/1357، 3/8/1357.

4-روزنامه اطلاعات، مورخه 10/5/1357، 21/1/1357، 17/10/1357.