افزایش شمار خودروها، ناتوانی ناوگان حمل و نقل عمومی بویژه اتوبوسرانی برای سرویس دهی در حد باید و لازم به مردم، روزافزون شدن تردد خودروهای تک سرنشین و به اضافه عوامل دیگری مانند نامناسب بودن سوخت، شرایط را در مشهد به گونه ای قرار داده است که متأسفانه هر سال از شمار روزهای هوای پاک در این کلانشهر کم و از این حیث به پایتخت نزدیک تر می‌شود.
*راه‌هایی برای کاهش آلودگی هوا
هر چند اقدامهایی نظیر طرح محدودیت تردد خودروها در هسته مرکزی شهر چند سالی است با هدف روان سازی ترافیک و صد البته کاهش آلودگی هوا اجرا می‌شود، با این حال از دیدگاه مردم راه‌های دیگری هم وجود دارد که ضمن رسیدن به اهداف مد نظر، مشکلات کمتری را عاید ساکنان این کلانشهر خواهد کرد و آن هم چیزی نیست جز توجه به ناوگان حمل و نقل عمومی بویژه اتوبوس که باید به طور خاص مورد توجه و حمایت جدی مسؤولان استان از استانداری و شهرداری قرار گیرد.
یکی از گلایه های همیشگی مردم مربوط به کمبود ناوگان اتوبوسرانی از جمله تأخیرهای طولانی، گرانی نرخ بلیت،فرسوده بودن و خرابی بخش قابل توجهی از این ناوگان است.
اگر ناوگان اتوبوسرانی بتواند مسیرهای بیشتری از شهر را تحت پوشش قرار دهد به طور حتم برای بسیاری از شهروندان استفاده از خودروی شخصی به لحاظ هزینه به صرفه نخواهد بود و حتما برای تردد در سطح شهر از آن استفاده خواهند کرد.
*اتوبوس منتظر مردم
واقعیت این است زمانی می‌توان به بخش قابل توجهی از خودروهای تک سرنشین خرده گرفت و حذف آنها را به عنوان یکی از ضرورتهای کاهش آلودگی هوا دانست که در ایستگاه‌های حمل و نقل عمومی، اتوبوس منتظر مردم باشد نه اینکه مردم در گرما و سرما در انتظار ورود اتوبوس برای رسیدن به مقاصد خود باشند آن هم اتوبوسهایی که بخش قابل توجه آنها فرسوده و از سامانه گرمایشی و سرمایشی بی‌بهره است.
بنابراین در شرایطی که کمبود اتوبوس موضوع کاملاً مشهودی است،همچنین ورود همان شمار اندک هم با تاخیرهای طولانی مواجه است و نیزبا توجه به کوتاه کردن مسیرها و در نتیجه افزایش هزینه، مردم مجبورند از خودروی شخصی استفاده کنند که این مساله ضمن افزایش ترافیک تشدید آلودگی هوا را نیز به دنبال دارد.
اکنون این پرسش مطرح است چرا افزایش ناوگان اتوبوس از طریق پیگیری تخصیص سهمیه استان و علاوه بر آن خرید اتوبوس از محل بودجه شهرداری و حمایتهای استان به عنوان یک راهکار مهم و ضروری برای مهار آلودگی هوا به عنوان اولویت نخست مد نظر قرار ندارد و عمده توجه برای کاهش آلودگی هوای این کلانشهر بر موضوع محدودیت تردد خودروها با اجرای طرح ترافیک است بویژه اینکه اکنون صحبت افزایش محدوده اجرای طرح از 7 به 17 کیلومتردر سال آینده نیز به میان آمده است.
*اولویت دار بودن اتوبوس
معاون امور عمرانی استاندار خراسان رضوی در پاسخ به این پرسش گفت: استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی مورد موافقت کارگروه کاهش آلودگی هوا قرار دارد و مصوب شده است.
واحدی در گفت و گو با خبرنگار ما افزود:در همین ارتباط در طرح کاهش آلودگی هوا تعهدات هر یک از دستگاه‌ها مشخص و تعیین شده که یکی از آن موارد مربوط به ناوگان حمل و نقل عمومی است.
وی اضافه کرد: پنج هزار تاکسی و 500 دستگاه اتوبوس فرسوده باید تعویض و از رده خارج شود و به همان شمار تاکسی و اتوبوس جدید به ناوگان حمل و نقل عمومی اضافه شود.
وی ادامه داد:برای تحقق این مساله استان از همه فرصتها استفاده می‌کند، از جمله اینکه از موضوع سفرهای دولت استفاده می‌شود تا بتوان مجوز و سهمیه اتوبوس برای این کلانشهر را اخذ کرد.
وی با بیان اینکه این مساله مورد توجه استان بوده و هست،گفت:استان پیگیر تخصیص سهمیه اتوبوس خراسان رضوی به عنوان یکی از مصوبات سفر دولت یازدهم از طریق مرکز است، همچنین با بخش خصوصی نیز صحبت هایی شده است که برای تامین اتوبوس مورد نیاز مشهد ورود یابند.
این مقام مسؤول در استانداری ادامه داد: مباحث مطرح شده در پرسش قدس مبنی بر لزوم توجه به ناوگان اتوبوسرانی به عنوان اولویت اول دستگاه‌های ذی ربط در راستای کاهش آلودگی هوا مورد تایید است.
واحدی اظهار داشت: آخرین اطلاعات درباره وضعیت تخصیص سهمیه اتوبوس به عنوان یکی از مصوبات سفر هیات دولت را باید از معاونت برنامه ریزی استاندار جویا شد.
*اعطای تسهیلات برای ورود اتوبوس از خارج
وی تصریح کرد:در کنار آن ترغیب بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در بخش اتوبوس نیز در دستور کار است و در این راستا حمایتهایی مانند اعطای تسهیلات مد نظر استان است، بنابراین اگر بخش خصوصی بتواند اتوبوس مورد نیاز استان را از خارج وارد و تأمین کند، می‌تواند از این حمایت ها بهره مند شود.
به گفته وی سهمیه اتوبوس استان جوابگوی حجم تقاضا و نیاز استان نیست، بنابراین ورود بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در این حوزه و ورود اتوبوس از خارج لازم و ضروری است و از آن استقبال می‌شود.
واحدی خاطر نشان کرد:کلانشهر مشهد نیازمند پنج هزار دستگاه تاکسی است بنابراین هر سرمایه گذاری که بتواند تاکسی مورد تایید شورای ترافیک را وارد کند استان از آن استقبال خواهد کرد.
وی در باره وضعیت استقبال بخش خصوصی نیز یادآورشد: مذاکره با چندین سرمایه گذار بخش خصوصی انجام شده، اما هنوز نتیجه قطعی حاصل نشده است.
*وعده اضافه شدن 130 اتوبوس تا آخر سال
مدیر عامل سازمان اتوبوسرانی مشهد نیز درباره آخرین خبرها از افزایش شمار اتوبوسها در این کلانشهر گفت:از 100 دستگاه اتوبوسی که سال گذشته از محل منابع شهرداری با هزینه 55 میلیارد تومانی خریداری شده بود، 20 دستگاه وارد مشهد شد و بقیه نیز تا پایان سال به چرخه بهره برداری اضافه می‌شود.
عطارزاده در گفت و گو با خبرنگار ما با بیان اینکه این خرید بدون کمک دولتی انجام شد،افزود:با مصوبه سال جاری شورای شهر ،شهرداری مشهد مذاکره با شرکت خودرو دیزل برای خرید 150 دستگاه اتوبوس را در دستور کار قرار داد که در مرحله عقد قرار داد است و بخشی از این اتوبوسها امسال و بقیه نیز سال آینده به ناوگان اضافه خواهد شد.
وی هزینه این شمار اتوبوس را بیش از 70 میلیارد تومان از محل منابع شهرداری و بدون کمک دولت اعلام کرد و گفت:تلاش می‌شود حداقل 50 دستگاه از این شمار امسال وارد و به ناوگان اضافه شود.
*تلاشهای بی نتیجه
وی با اشاره به تعهد دولت در سفر استانی به خراسان رضوی برای اختصاص 200 دستگاه اتوبوس ویژه مشهد اضافه کرد: براساس، مصوبه 50 درصد هزینه خرید این اتوبوسها توسط شهرداری تامین و بقیه سهم دولت است که شهرداری برای این سهم اعتبار لازم را لحاظ کرده، اما هنوز دولت سهم خود را پرداخت نکرده و این اعتبار تامین نشده است.
عطارزاده با اشاره به پیگیری های استاندار و شهردار در این ارتباط تصریح کرد:این تلاشها هنوز به نتیجه منجر نشده است .
وی با بیان اینکه شهرداری منتظر عملیاتی شدن این وعده دولت است،خاطر نشان کرد:با اختیارات شورای شهر، شهرداری مشهد مذاکراتی با شرکتهای خودرو ساز برای خرید 200 دستگاه اتوبوس وعده داده شده دولت آغاز کرده است و به محض دریافت ابلاغ دولت در خصوص پرداخت سهم، می‌توان نسبت به عقد قرارداد با یکی از شرکتهای خودرو ساز اقدام کرد.
مدیرعامل سازمان اتوبوسرانی مشهد با بیان اینکه طبق استاندارد به ازای هر هزار نفر یک دستگاه اتوبوس نیاز است، گفت: با توجه به جمعیت سه میلیون و 200 هزار نفری مشهد سه هزار و 200 دستگاه اتوبوس برای خدمت رسانی به مردم لازم است که شهر مشهد با توجه به این استاندارد با کمبود هزار دستگاه اتوبوس مواجه است، ضمن اینکه همین شمار نیز به دلیل فرسوده بودن باید از چرخه بهره برداری خارج شود. بنابراین کمبود دو هزار دستگاه اتوبوس در این کلانشهر مشهود است تا بتوان به استاندارد کشوری رسید.
* خروج اتوبوسها از ناوگان فقط برای تعمیر و سرویس دهی دوره ای
وی در خصوص گلایه های مردم مبنی بر اینکه بیشتر اتوبوسهای به ظاهر نو از جمله در بخش خصوصی همواره خراب و عملا از چرخه بهره برداری خارج می‌شود،گفت:اتوبوسهایی که در اختیار بخش خصوصی قرار داده شده جزو بهترین و کم سن و سال‌ترین اتوبوسهای ناوگان اتوبوسرانی مشهد است تا بخش خصوصی توانمندی لازم برای سرویس دهی را دارا باشد.
وی با بیان اینکه خراب بودن اتوبوسهای بخش خصوصی گفته درستی نیست،اذعان داشت:البته همواره درصدی از اتوبوسها برای تعمیر و سرویس دهی از دسترسی خارج می‌شود که این یک موضوع استاندارد است.
عطارزاده افزود: بر اساس استاندارد معمولا 15 درصد ناوگان اتوبوس برای تعمیرات و سرویس دوره ای از چرخه بهره برداری خارج می‌شود که البته این درصد در مشهد به مراتب کمتر از 15 درصد است.
*محدودیت در خرید
وی درباره اینکه یکی از دلایل خرابی اتوبوسهای به ظاهر نو کیفیت پایین آن است و این پرسش مطرح می‌شود که آیا شهرداری باید حتما از یک شرکت خاص اتوبوسهای مد نظر را خریداری کند، گفت: اول اینکه کیفیت اتوبوسها خوب است، به طوری که موتور و گیربکس آنها از بهترین برندهای دنیا تهیه می‌شود در خصوص اتاق اتوبوس نیز نهایت دقت مورد تأکید است تا کار خوبی تحویل گرفته شود.
وی ادامه داد:اما در مورد اینکه آیا شهرداری مجبور به خرید اتوبوس از یک تولید کننده است، گفت: این گونه نیست، اما از آنجا که شمار شرکتهای سازنده داخلی اتوبوس محدود و اندک است و باید اتوبوسهای سهمیه ای از آنها خریداری شود، بنابراین قدری محدودیت وجود دارد.
این مقام مسؤول در شهرداری مشهد یادآورشد:البته برای تأمین ناوگان از خارج نیز مذاکره می‌شود تا ازطریق فاینانس اتوبوس تامین و به چرخه سرویس دهی اضافه شود.
وی درباره افزایش ناوگان اتوبوسرانی با هدف کاهش مدت زمان انتظار ورود اتوبوس به ایستگاه‌ها ،به عنوان یکی از راهکارهای اصلی و اولویت دار کاهش آلودگی هوا به جای طرحهایی مانند محدودیت تردد اظهار داشت: با توجه به جدی بودن بحث آلودگی هوای مشهد اجرای طرح ترافیک یکی از راهکارها است، البته ما هم معتقدیم باید حمل و نقل عمومی دراولویت باشد که در این راستا تأکید شهردار بر توسعه حمل و نقل عمومی بویژه در محدوده اجرای طرح ترافیک با هدف سرویس دهی مناسب است.
وی با بیان اینکه این سرویس دهی مناسب دارای ساز و کارهایی است، گفت:خرید اتوبوس، افزایش سامانه اتوبوسهای تندرو و خطوط بی- آر- تی از جمله این سازوکارهاست که شهردار مشهد بر آن تأکید دارد.
نظر شما