به گزارش قدس آنلاین و به نقل از خبرنگار مهر، همین چند ماه پیش بود که خبری از دستگیری یک شکارچی کل و بز، با سابقه طولانی تخلف در صید در رسانه ها منتشر شد؛ خبری که قهرمانش جامعه محیط بانان بودند، که اگر فعالیت این قشر نبود فاجعه های زیادی برای حیات وحش رقم می خورد.
اصل پنجاهم قانون اساسی به صراحت بیان می کند در جمهوری اسلامی حفاظت از محیط زیست که نسل امروز و نسل های بعد باید در آن حیات رو به رشدی داشته باشند، وظیفه ای عمومی است.
همزمان با فرا رسیدن روز محیط بان، تنها برای مدتی کوتاه، سبزپوشان محیط زیست مطرح می شوند، غافل از آنکه استتار در طبیعت ذات نجیبانه محیط بان است، هر چند رد پای این استتار در قانون اساسی نیز بر جای مانده و به گواه قانون، شواهد و شنیده ها، خلأهای قانونی موجود در عرصه محیط بانی، حفاظت از محیط زیست را برای فعالان این عرصه دشوار کرده است.
ضعف قانون در حمایت از محیط بانان
گرچه وظیفه عمومی حفاظت از محیط زیست در حال حاضر به صورت مسئولانه از سوی شهروندان رعایت نمی شود، اما آنچه بدیهی است، حتی پیشگامان این وظیفه نیز چندان از آسیب های وارده بر پیکر محیط زیست مصون نیستد تا جایی که قهرمان اصغری، محیط بان و مسئول محیط بانی منطقه طارم سفلی در گفتگو با مهر، لب به گلایه می گشاید و از مشکلات این حرفه می گوید.
وی از سختی کار محیط بانان در دفاع از حیات وحش می گوید و اینکه در این کار پر خطر از حمایت قانون برخوردار نیستند. اصغری اعتقاد دارد حتی سلاحی که در دست دارد بیش از شکارچی برای خودش خطر دارد و در صورتی که از آن استفاده کند، ممکن است حبس یا اعدام در انتظارش باشد، چون طبق قانون مجاز به شلیک نیست.
وی در ادامه به تعداد کم نیروها و وسعت بالای مناطق تحت پوشش اشاره کرده و می افزاید: کل منطقه طارم سفلی توسط پنج محیط بان پوشش داده می شود و این تعداد موظفند از محیط زیست منطقه در برابر انواع آلودگی، پسماندها، روغن کش ها، صیادان، قطع درخت، آتش سوزی و مواردی از این دست محافظت کنند در حالیکه عموم مردم تصور می کنند عمده کار محیط بان ممانعت از شکار است.
سلاحی که فقط تزئینی است
اصغری در خصوص عامل دفاعی محیط بانان در برابر افراد متخلف توضیح می دهد: به دلیل آن که سلاح ما قابل استفاده نیست حتی نمی توانیم با آن متخلفان را بترسانیم، چون می دانند که از آن استفاده نمی کنیم به همین خاطر حتی سلاحمان را حمل نمی کنیم و به جای آن از چوب دستی و شوکر استفاده می کنیم که چندان هم موثر نیست.
این محیط بان، تغییر در قانون و اعمال حمایت های قانونی برای محیط بانان را مهم ترین مطالبه این قشر مطرح کرده و می افزاید: علاوه بر دفاع، ساعت کاری زیاد و درآمد پایین سبب می شود تا محیط بانان شرایط معیشتی مطلوبی نداشته باشند که این هم به نوعی نیازمند تغییر در رویکردهای کلان است.
طبیعت منحصر به فرد، خفته در یک استان صنعتی
مهدی طاهری محیطبان و کارشناس حقوق اداره محیط زیست شهرستان البرز، در تشریح وضعیت زیست محیطی استان قزوین، توضیح می دهد: قزوین با اینکه یک استان صنعتی است و کسی از آن انتظار منابع طبیعی و حیات وحش چشمگیری ندارد، اما مناطقی مانند الموت و طارم را با پوشش گیاهی و جانوری ویژه در خود جای داده است.
به گفته وی، قزوین در منطقه الموت گونه هایی دارد که شاید نسبت به کل کشور شاخص باشند که از آن جمله می توان به قوچ ارمنی، خرس قهوه ای، آهو و هما که نماد تنوع زیستی استان است، اشاره کرد.
طاهری ادامه می دهد: در آسمان استان قزوین کبک دری در ارتفاع سه هزار متر پرواز می کند، اما امروز این گونه از نظر کنوانسیون جهانی حیات وحش در معرض خطر انقراض قرار گرفته است.
در چنین شرایطی محیط بانان با وضعیت نامناسب شغلی فعالیت می کنند، غافل از آنکه اگر نسبت به محیط بانان بی توجه باشیم، چرخه های حیات را مختل می کنیم و اگر موردی که اخیرا به دلیل صید ۳۶ راس کل و بز دستگیر شد را بررسی کنیم به اهمیت این چرخه پی می بریم.
اگر کل و بز به عنوان یکی از سرشاخه های حیات وحش کمیاب یا منقرض شوند غذای اصلی پلنگ و گرگ از بین می رود و این حیوانات برای تغذیه مجبورند وارد حریم شهر شوند و پرندگان و دام های اهلی را شکار کنند یا در معرض شکار توسط انسان قرار بگیرند.
محیط بانی، بالاترین درجه سختی شغل
طاهری با بیان اینکه محیط بانان طبق مصوبه هیئت دولت بالاترین امتیاز سختی کار را دارند، بیان می کند: با همه اضطراب شغلی، ساعات طولانی کار، مشقت های شغلی، پرداختی یک محیط بان در حداقل ممکن است که این رویکرد اصل ۵۰ قانون اساسی مبنی بر حفاظت از محیط زیست را نقض می کند.
محیط بان را بشناسیم
گاهی آنچه سبب می شود جامعه استانی نتواند درک درست و ملموسی از نقش محیط بان داشته باشد، ضعف آگاهی است.
به گفته بهار شیخی، کارشناس محیط زیست استان، در کنار همه انگاره های فرهنگی و آموزشی حفاظت از محیط زیست نیازمند ناظر و دخالت سلبی فردی به نام محیط بان است زیرا نمی توان نسبت به این عرصه حیاتی خطر کرد.
وی ادامه می دهد: در علم محیط زیست، هر قطعه زنده از یک اکوسیستم در جایگاه خود ارزشمند بوده و اگر حذف شود مانند یک ریل بریده شده مسیر را قطع می کند یعنی اگر یک گونه جانوری یا گیاهی دچار آسیب یا انقراض شود، مشابه اثر پروانه، باید منتظر تبعات خطرناک تری باشیم که به دلیل تاثیرگذاری و تاثیرپذیری آن قطعه صورت پذیرفته است.
شیخی با تاکید بر اینکه محیط بانان نقش چشم ناظر و اهرم نظارتی برای کنترل آسیب زایی جامعه را ایفا می کنند، توضیح می دهد: در حال حاضر عمده مشکلات شهری ناشی از تخریب اکوسیستم هاست و اگر این رویه ادامه یابد، زندگی مکانیکی سلامت و آرامش را از بشر خواهد گرفت و از سویی به اکوسیستم های متشکل از گیاهان و جانوران نیز رحم نمی کند.
واقعیت این است که ما نمی توانیم هم شکار، هم قطع درخت، هم محیط زیست سالم، هم اتوبان پهناور، هم سد و هم اکوسیستم آبزیان را یک جا داشته باشیم. در چنین شرایطی نه تنها نقش محیط بان برای مهار و نظارت بر رفتارهای انسانی پررنگ تر می شود، بلکه تعمیم این وظیفه به نهادهای مدنی نیز ضرورت می یابد، حال آن که ما در حال حاضر قادر به حمایت از محیط بانان نیستیم و با خدمات حداقلی از آن ها استقبال می کنیم.
محیطبانی که چندی پیش میزبان یکی از گزارش های ما شده بود، در یک درد دل غیر رسمی، از عشقش سخن گفته بود؛ عشقی که وادارش می کند بی دفاع در برابر شکارچی مسلح بایستد تا گلوله سربی، پهلوی آهویی که در دامنه کوه می دود را پاره نکند.
شاید امروز هم برای تعریف ساز و کاری که حقوق همگان، اعم از محیط بان و حیوانات بی دفاع را در نظر گرفته باشد، دیر نباشد پیش از آن که دیگر محیط زیستی برای مراقبت نداشته باشیم.
نگاه مجلس شورای اسلامی به حقوق مادی و معنوی محیط بانان طی ماه های اخیر نشان داد که هنوز امیدی برای حفاظت از این سرزمین هست؛ هم برای محیط بان... هم برای همای قزوین...امید که در مناسبت ها کمی بیشتر به فکر حافظان حیات وحش و محیط زیست کشور باشیم.
نظر شما