اصولاً نظام دروني و بیرونی ادبیات داستانی از انعطاف خاصی برخوردار است و به گونه‌اي قالب بندی شده که می‌تواند ضمن نگاهی دقیق و موشکفانه به نظام هستي ، رويدادها و مسایل گوناگون  به مکنونات قلبی و درونی انسان دست یابد و نهاد آدمی‌را به تصویر بکشد.

بر هیچ کس پوشیده نیست که ادبیات داستانی، بخصوص ادبیات اندیشه دارای اسکلت بندی مستحکم و بی نقص است و براحتي قادر است مسايل سياسي، نظامي، اجتماعي، فرهنگي، ديني ... را در درازناي زمان و تاريخ آشكار سازد و تحلیل کند.این در حالی است که تاریخ قادر به پوشش دادن تمام رویدادها نیست.  در تاریخ تنها حوادث کلی و مهم مثل لشگر کشی‌ها، پیامد‌های جنگ، تغییر حکومتها... در نظر گرفته و تحلیل می‌شود. تاریخ هیچ گاه قادر نیست رویدادهای مهم و تأثیرگذار ریز مانند حس درونی یک اسیر ،حال و روز مردم پس از بمبارانها، عملکرد آدمهایی را که در دوران جنگ حماسه ساختند و... ثبت کند و به تصویر بکشد.این وظیفه مهم و سرنوشت‌ساز بر عهده ژانر‌های ادبی خاطره نویسی و ادبیات داستانی است. ثبت خاطرات رزمندگان و اسرای جنگ کار بسیار ارزشمندی است که هم در تکمیل اطلاعات تاریخی می‌تواند نقش ایفا کند و هم در شکل‌گیری داستان دفاع مقدس. خوشبختانه در سالهای اخیر توجه بسیار زیادی به ثبت خاطرات رزمندگان و اسرا شده است. دفتر ادبیات مقاومت حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی‌ با مدیریت آقای مرتضی سرهنگی زحمات بسیار زیادی را در این خصوص متقبل شده‌اند.  حجم زیادی از خاطرات مربوط می‌شود به رزمندگان و اسرایی که در تهران مستقر هستند و یا از فرماندهان ارشد کشور به حساب می‌آیند. متأسفانه کمتر کسی به سروقت فرماندهان و سربازان ارتش رفته است. بنیاد حفظ آثار ارتش نیز به ظاهر غیرفعال است و کاری جدی صورت نداده است.  از سویی رزمندگان بسیاری در عشایر و شهرستانهای دور دست وجود دارند که ناگفته‌های بسیار دارند و متأسفانه به دلیل بیماری و یا کهولت سن ممکن است خاطراتشان از میان برود. با تمامی‌این اوصاف باز هم چاپ و انتشار خاطرات جنگ و اسارت قابل توجه است وخوشبختانه مورد توجه عموم مردم و داستان نویسان جنگ قرار گرفته است. براین اساس نویسندگانی که تجربه جنگ و جنگیدن را نداشتند می‌توانند از این تجارب بهره مند بشوند. هر چند که متأسفانه در دوره کنونی تب تند داستان دفاع مقدس در حال افول است و از تعداد داستانهای دفاع مقدس کم شده است. در غرب رسم برآن است که آثار مطرح جنگی حداقل پانزده سال پس از دوران جنگ خلق می‌شوند تا تمام فراز و نشیبهای دوران جنگ فروکش کرده باشد، پیامد‌های جنگ مشخص شده و تصویری شفاف از آن دوران دیده شود.  تولید خاطرات جنگ خوب است، اما بی‌توجهی به داستان دفاع مقدس نیز لطمات جبران ناپذیری را به همراه خواهد داشت. در این وادی ادبیات اسارت چه در گونه خاطره نویسی و چه در وادی ادبیات داستانی بسیار مغموم بوده است و باید برای شکوفایی آن کاری کرد.  نکته قابل تعمق این است که بخش عمده‌ای از منابع تولید ادبیات داستانی اسارت در غرب به واسطه خاطره نویسی و مستند نگاری تأمین می‌شود، اما بخش بیشتر کار از طریق پژوهش و بر اساس اسناد و مدارک معتبر به جا مانده انجام می‌شود. متأسفانه نویسندگان دفاع مقدس هیچ گونه پژوهش و تحقیقی نمی‌کنند و هیچ سازمان نظامی‌کشور نیز اطلاعات در خور تعمق خود را در اختیار آنها قرار نداده است. این در حالی است که سازمانهای نظامی‌غربی با پرداخت هزینه‌های کلان از سلاح ادبیات داستانی بهره‌مند می‌شوند، چون می‌دانند در دوران کنونی جنگ اندیشه و ایدئولوژی بسیار حساستر از جنگ میدانی شده است.