دود آتش 50 ساله کوره مغازه چنان در و دیوار آنجا را سیاه کرده که گویی چندین بار این مغازه در آتش سوخته و خاموش شده است. او کنار شعله های زرد و سرخ آتش کوره ایستاده است و قابلمه های مسی را با مهارت تمام با کمک انبر روی آتش زیر و رو میکند و بعد هم با پنبه ای بزرگ که مدام روی پودری خاکستری رنگ میمالد، تمام ظرف را تمیز و براق میکند.
پیرمرد بیش از 60 سال است که کنار کوره ایستاده تا با هنرمندی خودش ظروف مسی را از زیر سیاهی بیرون بیاورد و برق بیندازد.
با اینکه دستان پر چین و چروک او با آتش کوره همیشه داغ است، اما کم لطفی های روزگار دلش را تا حدی سرد کرده که حاضر نمیشود لحظهای از کارش برای ما تعریف کند.
وقتی در برابر اصرار ما برای گفتوگو قرار میگیرد، میگوید: وقتی کسی برای هنر ما ارزش قایل نیست، بگذارید بماند برای یادگاری! از او میخواهم بدون اینکه دست از کارش بکشد هم از کار و هم از دردهای ناگفته اش بگوید؛ چیزهایی که استاد 75 ساله سفیدگری شهرمان را رنج میدهد.
او همان طور که با دستان هنرمندش ظرفهای مسی را روی آتش میچرخاند تا با زنگار زدایی، سیاهی را زیر سفیدی شان بپوشاند، میگوید: زمانی حداقل 200 مسگر در کارگاه های بزرگ سفیدگری شهر کار میکردند ولی الان فقط مغازه کوچک من و چند نفر دیگر باقی مانده است.
پیرمرد ما را با خودش به زمانهای خیلی قدیم میبرد که هنوز نه استیلی، نه تفلونی و نه پلاستیکی بود و حتی قاشق و بشقاب های مردم نیز از مس بود، اما حالا دیگر خبری از آن وسایل نیست.او معتقد است که کار سفیدگری در گذشته خیلی دشوارتر بود، آن زمان ها کوره با روش سنتی گرم میشد و دم دستی میخورد تا اینکه دم ها بادی و بعد چرخی و حالا برقی شده است.
او البته به تفاوت ظرفهای مسی امروز با قدیم نیز اشاره میکند و میگوید: چند سالی است که مردم به دلیل خواص فلز مس، دوباره به استفاده از ظرفهای مسی رو آورده اند، اما جنس ظرفهای مسی قدیم کجا و ظرفهای به اصطلاح مسی امروز کجا! الان به جای مس، از آلومینیوم، برنج و حتی آشغال فلزات هم استفاده میکنند که به همین دلیل پس از مدت کمی، از سفیدگری ظرفهای مسی دوباره سیاه میشوند.
استاد نکوزاد از این موضوع هم دل پردردی دارد و میگوید: مشتریها از کار ما گلایه میکنند، درحالی که نمیدانند جنس ظرف مسی آنها ناخالص است و فقط نام مسی را یدک میکشد.
او با بیان اینکه هر ظرف مسی تا یک سال به سفیدگری نیاز ندارد، میافزاید: ظرف مسی پیش از عرضه به بازار با قلع سفید میشود؛ زیرا خواص مس در کنار قلع نمایان میشود، بنابراین وقتی که قلع آن از بین میرود، به سفیدگری نیاز دارد.
وی با اشاره به کار چند قسمتی سفیدگری اظهار میدارد: ظرفهای مسی در ابتدا باید جرم گیری شوند که این کار با موادی چون تیزاب و جوهر نمک خالص انجام میشود، بعد با شن الک شده شسته میشوند و بعد روی کوره گرم میشوند، سپس فلز قلع را روی آن کشیده و با پنبه و نشادر، قلع روی ظرف پخش میشود و پس از خشک شدن، ظرف آماده استفاده است. استاد که دیگر شاگردی حاضر به همکاری با او نمیشود، میگوید: با توجه به دشواری این کار، باید حداقل روزی 100 هزارتومان مزد کارگر بدهم، در حالی که درآمد سفیدگری خیلی کمتر است.
به گفته وی، در حال حاضر مواد سفیدگری مثل تیزاب، نشادر، قلع و حتی پنبه خیلی گران شده، اما وقتی به مشتری هزینه سفیدگری یک قابلمه کوچک را 10 هزار تومان میگوییم، خیلی رضایت ندارند.
پیرمرد که دل خوشی از بیان ناگفته هایش ندارد، مدام میخواهد از انجام مصاحبه با ما طفره برود و این طور صحبتش را با ما تمام میکند که آیا پس از 75 سال زندگی به جای بازنشستگی و استراحت در منزل، این حق من است که هنوز کنار کوره آتش از صبح تا شب کار کنم و شب تا صبح هم از درد به خودم بپیچم؟
نظر شما