به گزارش قدس آنلاین، بیست و هفتم آذرماه در تقویم رسمی کشور روز «وحدت حوزه و دانشگاه» نام دارد، به مناسبت فرا رسیدن این روز و با توجه به نیاز امروز جامعه علمی کشور به تبلور این وحدت با محمد محمدرضایی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران که دارای تحصیلات حوزوی نیز است و مولف کتاب هایی همچون «خاستگاه نواندیشی دینی» و «فلسفه و کلام اسلامی» به گفت و گو پرداخته ایم که مشروح آن از نظرتان می گذرد:
قدس آنلاین: وحدت حوزه و دانشگاه که به تعبیر بسیاری از نخبگان حوزوی و دانشگاهی تنگه اُحُد نظام اسلامی است، چه ضرورتی دارد و قرار است چه راهگشایی هایی از مشکلات جامعه بکند؟
متاسفانه، هنوز اهمیت و چرایی و ضرورت های وحدت حوزه و دانشگاه شناخته نشده و عرضه آراء مختلف در این باره یعنی هنوز تفاهمی در باب معنای وحدت به دست نیامده است!
امام خمینی (ره) درباره وحدت حوزه و دانشگاه بیانات مهمی دارند، نخست آنکه این وحدت را زمینه ساز رشد و تعالی و ترقی حقیقی کشور می دانند و دوم آنکه از آن به ضامن استقلال کشور و حفظ اسلام تعبیر می کنند و سوم آنکه این وحدت را به معنای ائتلاف همه ملت دانسته اند که صلاح کشور محصول این دو جناح حوزه و دانشگاه است.
علاوه بر این، مقام معظم رهبری نیز در این باره اشاراتی دارند و می فرمایند: وحدت حوزه و دانشگاه از یادگارهای ارزشمند امام راحل است و این مسئله هم مثل همه تدابیر و تصمیمات مهمی که آن حکیم عالی مقام و انسان والا و بصیر مطرح کرده اند از برکات وجودی ایشان بوده است.
ایشان همچنین می فرمایند: ثمرات این وحدت ایجاد جامعه پیشرفته، مستقل و الگو است که سعادت دنیا و آخرت در آن جمع است.
رهبر معظم انقلاب همچنین، اختلاف حوزه و دانشگاه را توطئه استکبار می دانند که برای نیل به مقاصد شوم خود دانشگاه را بر پایه غیردینی بنا گذاشت.
که همه این تعابیر اهمیت این وحدت حوزه و دانشگاه را نشان می دهد.
باید توجه داشت قبل از انقلاب علمای بزرگی همچون علامه طباطبایی، علامه مطهری و آیات عظام بهشتی، مفتح، باهنر و مقام معظم رهبری و ... بنا داشتند با فرهنگ مادی به شیوه علم گرایانه و عالمانه مقابله کنند و تلاش می کردند بگویند پیشرفت های علمی با دین ناسازگار نیست و دانشگاهیان را علاقمند به حوزه و حوزیان را علاقمند به دانشگاه معرفی کنند!
در اینجا دیدگاه علامه شهید مطهری بسیار روشن و شفاف مطرح شده و درباره علم و دین دیدگاه مکملّیت را معرفی می کند و می گوید: علم روشنایی به ما می بخشد و ایمان عشق و امید، علم ابزار می سازد ایمان مقصد، علم سرعت می دهد ایمان جهت، علم طبیعت ساز است و ایمان انسان ساز و ما به هر دوی اینها نیاز داریم.
در واقع این بزرگان تلاش می کردند تا این دو نهاد را به یکدیگر نزدیک بسازند تا می رسیم به انقلاب و وحدت این دو قشر در سرنگونی نظام طاغوت؛ اما بعد از پیروز انقلاب اسلامی نظریه پردازان حوزه درگیر کارهای انقلاب بودند و نتوانستند در این باره الگویی مناسب و تعریف روشن ارائه و نظریه پردازی کنند! در حالی که وحدت حوزه و دانشگاه باید مورد توجه همه مسئولان، دست اندرکاران و حتی سران سه قوه باشد.
قدس آنلاین: وحدت حوزه و دانشگاه یعنی چه؟
ممکن است برخی بگویند آیا به این معنا است که حوزه و دانشگاه یکی شوند یا با یکدیگر تعامل داشته باشند یا درس های دانشگاهی حذف شود و فقط دروس حوزوی مدنظر باشد و یا عکس آن؟!
اگر اقوال افراد صاحبنظر را در این باره بررسی کنیم به دیدگاه های مختلفی می رسیم حتی در تحلیل نگاه امام راحل در این باره!
برای این مهم باید به دیدگاه امام و رهبری بپردازیم؛ از نظر امام خمینی (ره) علم بسیار ارزشمند است چراکه در اسلام، علم عبادت دانسته می شود البته علمی که جهت داشته باشد چون بدون جهت و تزکیه، علم فسادانگیز خواهد بود یعنی علم باید توام با تزکیه و جهت باشد و با نام خدا آغاز شود و الهی باشد، ایشان تمثیلی دارند و می گویند گاهی باران که رحمت الهی است به گل ها می خورد بوی عطر می دهد اما اگر همین باران به کثیفی ها بخورد بوی بد از آن به مشام می رسد، علم هم اگر در قالب فاسد باشد، فسادانگیز می شود!
هدف از تعلیم و تربیت و رسالت دانشگاه در نگاه امام راحل تربیت انسان الهی است، ایشان تعبیری دارند که آنچه ما از حوزه و دانشگاه می خواهیم این دید ظاهری نیست بلکه اسلام می خواهد همه علوم چه طبیعی و چه غیرطبیعی، به علوم الهی و توحید بازگشت کنند و به هر چه می نگرند خدا را در آن ببینند، لذا قرآن وقتی می فرماید: «اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ» یعنی دستور می دهد به علم آموزی اما نه علم مطلق بلکه جهت دار و به سوی خدا.
نکته بعد آنکه انسان باید متصف به مکارم اخلاق باشد یعنی هدف از تعلیم باید کسب مکارم اخلاقی باشد و گرنه علم بدون تزکیه همانند حماری (الاغ) است که بارَش کتاب باشد، فرقی نمی کند کتاب ها توحیدی و فقهی باشد یا علوم طبیعی. در این باره بین حوزه و دانشگاه فرقی نیست.
امام خمینی (ره) معتقدند اگر حوزه و دانشگاه متناسب با نگاه اسلام تربیت شوند کشور از وابستگی به اجانب و استعمار مصون می ماند، لذا می فرمایند: ما دانشگاهی می خواهیم که ما را از وابستگی بیرون آورد و مستقل کند.
ایشان هدف تعلیم و تربیت را سعادت ملت ها می دانند و می گویند اگر در دانشگاه ها تعلیم و تربیت واقعی رخ دهد، سعادت یک ملت تامین می شود.
همچنین، در بیان ویژگی های دانشگاه قبل از انقلاب می فرمایند: ترویج فرهنگ استعمار، عدم رشد علمی و اخلاقی، تبلیغ علیه اسلام و روحانیت، تباهی و بی هویت سازی جوانان دانشجو، جدایی تربیت از تعلیم، کادرسازی برای استعمار، خودباختگی فرهنگی، سیاست زدایی از دانشگاه ها و دشمنی با ملت!
امام خمینی (ره) درباره ضرورت وحدت معتقدند که از نظر شرع و عقل، وحدت لازم و ضروری است، و می فرمایند: عقل حکم می کند اگر وحدت در یک جامعه به ویژه قشر حوزوی و دانشگاهی وجود داشته باشد، اهداف و آرمان ها بهتر تحقق می یابد، چون تفرقه در میان افراد جامعه به ویژه نخبگان، عامل فروپاشی جامعه است.
ایشان می فرمایند: افراد جامعه همچون قطران باران اند که اگر متحد شوند دریایی خروشان خواهند شد، اما اگر جدا باشند توانی نخواهند داشت!
از نظر شرع هم ایشان به تاکید دین بر وحدت اشاره دارند و اینکه اسلام معیارهای این وحدت را مشخص کرده است، امام راحل معتقدند همه افراد و گروه ها باید حول محور اسلام و حبل الهی وحدت کنند.
بنابر آموزه های اسلام دست خدا با جماعت است، یعنی اگر مردم در راه تحقق الهی با هم متحد شوند خدا از آنها حمایت می کند و به اعتقاد امام خمینی (ره)، سیره معصومان (ع) نیز مبتنی بر وحدت است چنانکه امیرمومنان امام علی (ع) به منظور حفظ وحدت و مصالح امت اسلام 25 سال سکوت کردند.
قدس آنلاین: بنیانگذار انقلاب اسلامی معیارهای وحدت را چه مولفه هایی می دانند و طی چه مسیری را برای تحقق این هدف توصیه می کنند؟
امام راحل می فرمایند: اگر ما الهی شویم و به آموزه های اسلام جامعه عمل بپوشانیم، تبعا وحدت ایجاد می شود.
تعبیر ایشان این است که ما باید این نعمت خدا را حفظ کنیم تا این رحمت الهی تداوم یابد، یعنی اولا الهی شویم، از خدا فرمان ببریم، خود را از او و به سوی او بدانیم که در پی همین معنا وحدت و انسجام حاصل می شود
پس از نظر امام خمینی (ره) اگر حوزه و دانشگاه ما الهی شود وحدت خود به خود رخ می دهد.
اما الهی شدن یعنی در هر علمی خدا را ببینیم که تحول علوم انسانی نیز بر همین مسئله تاکید دارد و می گوید هر علمی در دانشگاه دنبال می شود باید با خدا آغاز شود و مسیر و هدفش نیز خدا باشد، به عبارت بهتر الهی شدن مستلزم آن است که در علوم دیدگاه الهی بیابیم و در خواندن علم طبیعت هم به آثار و شگفتی های خدا توجه کنیم که اینچنین، دیگر علم گرای صرف نیستیم بلکه به عالم غیب قائلیم.
یکی از ویژگی های الهی شدن حس برادریِ مومنان است به ویژه حوزه و دانشگاه که باید غمخوار یکدیگر باشند برای همین است که قرآن می فرماید: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ» یعنی وجهه مومن برادری است!
از شرایط دیگر الهی شدن، متصف شدن به فضایل اخلاقی و پرهیز از توهین، تحقیر و تهمت است، الهی شدن یعنی علاوه بر تعلیم به تزکیه هم توجه کرده و عدالت را در همه ارکان نهاد دانشگاه و حوزه برقرار کنیم.
اگر چنین شد وحدت رخ می دهد و لزومی بر کوبیدن دائم بر این طبل نیست یعنی اگر حوزه و دانشگاه بکوشند ارکان خود را الهی کنند، وحدت حاصل می شود.
یکی دیگر از ابعاد الهی شدن به تعبیر قرآن «وَتَعَاوَنُواْ عَلَى الْبرِّ وَالتَّقْوَى» است یعنی همکاری در ارتقای علم و نظریه پردازی ها و نوآوری های علمی.
اینها معنا و مولفه های وحدت حوزه و دانشگاه در نگاه امام خمینی (ره) است.
قدس آنلاین: خروجی این وحدت با چنین ویژگی ها و مختصاتی چیست؟
خروجی آن جامعه ای آرمانی است که انبیای الهی در پی آن بودند؛ از نتایج این وحدت مستحکم شدن بنیان های کشور و ضمانت استقلال و حفظ آن است؛ یعنی کشور اصلاح می شود و اقتدار می یابد و روحیه مهربانی و برادری در فضای علمی ما حاکم می شود.
قدس آنلاین: چنین وحدتی و تبلور آن در فضای حوزه و دانشگاه چه راهکارهایی دارد؟
اسلامی شدن علوم اعم از انسانی و طبیعی، طراحی برنامه مدون برای ارتقای اخلاق، مشارکت در ارائه نظریات علمی، مشارکت در حفظ استقلال کشور، توجه مناسب به مدیریت دانشگاه ها توام با دلسوزی، حضور روحانیون آگاه و عالم و بااخلاق و آشنا به علوم روز در دانشگاه ها، به روز بودن حوزه های علمیه، کاربردی کردن رشته های دانشگاهی با جهت گیری های اسلامی، تاسیس انجمن های علمی و رشته های میان رشته ای، توجه به معماری اسلامی در ساخت و سازها و ... از جمله راهکارهایی است که با پیگیری آنها می توان به تحقق این وحدت امیدوار بود.
انتهای خبر/
نظر شما