پروژه کاهش قیمت نفت که برای فشار به ایران و ایجاد بحران های اقتصادی و اجتماعی توسط خاندان سعودی و هم پیمانان منطقه ای و فرا منطقه ایش کلید خورد این روزها دامن عربستان و دیگر کشورهای صادر کننده نفت که غالبا اقتصاد نفتی دارند را گرفته است .کسری بودجه این کشورها و حضور آنها در جنگ ها و کمک های مالی به تروریست ها موجب صدمات غیر قابل جبرانی به این کشورها شده است .قدس آنلاین در گفتگوی پیش رو با دکتر علی اصغر زرگر تبعات مالی و اقتصادی و در نهایت بحرانهای اجتماعی ناشی از کاهش قیمت نفت را در عربستان به بحث و بررسی گذاشته است .

به عنوان اولین سوال اصلی ترین دلایل کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی را عنوان نمایید؟

اینگونه نیست که عربستان به یک باره  تصمیم به کاهش قیمت نفت گرفته و  نفت هم ارزان شده باشد. زمانی که ایران در مذاکرات با گروه 5+1 در وین کم کم در حال دست یابی به توافق بود عربستان احساس خطر کرد بنابراین  تلاش کرد با کارشکنی هایی چون کاهش قیمت نفت به نفع دوستانش در اروپا و آمریکا و در جهت ضربه زدن بر جمهوری اسلامی ایران اقدام کند . بی شک کاهش یا افزایش قیمت نفت به چند دلیل عمده وابسته است یکی از عوامل مهم موضوع عرضه و تقاضا است با افزایش هر چه بیشتر عرضه در بازار در حالتی که بازار از نفت انباشته شود و تقاضایی وجود نداشته باشد نفت معمولا در بازار مانده و قیمت آن کاهش می یابد البته با توجه به بورسهای نفتی و دلالان فعال دراین حوزه می توان گفت ورود آنها و بازیهایی که انجام می دهند نیز موجب کاهش  قیمت نفت می شود . عواملی چون رکود اقتصادی هم بر کاهش قیمت نفت تاثیر گذار است رکودی که بر بورسهای مختلف دنیا از چین تا آمریکا تاثیر گذاشته است می تواند بر این مساله تاثیر گذار باشد. تعطیلی کارخانه ها  و کم  شدن تقاضا برای انرژی و کاهش سفرها و ...همگی در جهت کاهش قیمت نفت عمل کرده و فرآورده های نفتی به کمترین شکل مصرف می شود از این رو تقاضاها کاهش می یابد و با عرضه بیشتر قیمت نفت کاهش می یابد.گرما و سرما و منابع استراتژیک کشورها نیز  در این مساله تاثیر گذار است هر چه منابع استراتژیک انرژی کشورها انباشته تر باشد برروی تقاضای آنها تاثیر گذاشته و انرژی کمتری خریداری می کنند از این رو می توان گفت کاهش یا افزایش قیمت نفت به عوامل مختلفی بستگی دارد .

-یکی از تبعات کاهش قیمت نفت کسری بودجه عربستان سعودی در سال جدید میلادی است بنابراین می توان گفت سیاست عربستان حکایت ضرب المثلی است که می گوید چاه کن همیشه ته چاه است ؟

-سرمنشاء کاهش قیمت نفت به دلیل عرضه بسیاری است که موجب دور باطلی در این حوزه می شود .به نظر می رسد عربستان سعودی اینگونه نمی اندیشید که قیمت نفت را آنقدر کاهش دهد که خود دچار مشکلات متعدد بودجه ای شود.همه عوامل ذکر شده با عرضه بیش ار حد نفت دست به دست هم داد تا امروز نفت با قیمت سه چهارم گذشته خود عرضه شود نفت  صد و ده دلاری به سی دلار و کمتر از آن کاهش بیابد .طبق شنیده های بنده عراقی ها نفت را بیست دلار هم می فروشند .کاهش قیمت نفت  تاثیرات بسیاری بر اقتصاد کشورهایی می گذارد که حداقل پنجاه درصد درآمد دولت و ارزی که از منابع خارجی دریافت می کنند وابسته به درآمدهای نفتی است. هنگامی که  درآمد صد دلاری اتان به بیست و پنج دلار یعنی یک چهارم کاهش بیابد بی شک تاثیرات مختلفی بر روند اجرایی کشور می گذارد .پروژه هایی که باید آماده بهره برداری می شد و منابع مالی نفتی برایش درنظر گرفته شده بود و دولتها اینگونه می اندیشیدند  که این درآمد پایدار بوده و می توان بر آن تکیه کرد ناگهان با کاهش قیمت نفت کشورهای متکی به بودجه نفتی با کسری مواجه می شوند و کسری بودجه تداوم می یابد .با گذشت بیش ازچند ماه از کاهش قیمت نفت  به نظر می آید  این کاهش همچنان تداوم داشته باشد لذا دولتها برای پوشش دادن به کسری های بودجه باید از ذخایر ارزی خود استفاده کنند تا بتوانند هزینه های جاری را تامین کنند .تامین کسری بودجه فقط مختص کشورهای پر جمعیتی مثل ایران نیست بلکه خطر آن کشورهای عربستان و حاشیه خلیج فارس را نیز تهدید می کند .عربستانی که در حال ساختن یک امپراطوری بزرگ عمرانی و ساختمانها و پروژه های توسعه ای بود با کسری بودجه مواجه شده است .عربستان با داشتن هزینه های اضافی که میلیاردها دلار در کمک به گروه ها ی تکفیری در سوریه و عراق و تامین تسلیحات  از دست داده است  و کمک هایی که به دیگر کشورها  در راستای همسویی سیاست های انها با خود می کند  از محل هزینه های جاری که از محل دریافت بودجه نفت تامین می شد صورت می گرفت که اینک تامین مالی انها با مخاطرات زیادی مواجه شده است .آنگونه که در خبرها اعلام شد  بودجه سال 2016 عربستان سعودی  صد میلیارد دلار کسری دارد  .عربستان در حد چهارصد میلیارد دلار ذخیره دارد و اموال و سرمایه گذاریهایی در برخی کشورها دارد بنابراین در کوتاه مدت می تواند از آن استفاده نماید اما اگر قیمت نفت همچنان پایین بماند خواه ناخواه ذخیره ها و پس اندازهایش به پایان می رسد خصوصا اینکه عربستان دیگر نمی تواند از درآمدهای فعلی نفتی ذخیره ارزی داشته باشد. ذخیره ارزی زمانی اتفاق می افتاد که از درآمد هنگفتی برخوردار بوده که علاوه بر تامین بودجه های جاری برای طرحهای توسعه بخشی از آن به صندوق ذخیره ارزی واریز شود.کاهش قیمت نفت موجب شده عربستان نه تنها نمی تواند ذخیره ارزی داشته باشد  بلکه باید از ذخایر قبلی نیز برداشت کند ، بنابراین در صورت تداوم این موضوع بیشترین تاثیر برروی کشوری است که به عنوان مبدع این ماجرا پا پیش گذاشته و اقدام نموده است .کاهش قیمت نفت در عربستان سعودی موجب کند شدن وعدم عملیاتی کردن بسیاری از پروژه ها و طرحهای رفاهی شده است به نحوی که خاندان سعودی مجبور به افزایش قیمت فرآورده های نفتی شده اند. به نظر می رسد خاندان سعودی باید  در آینده ای نزدیک  بسیاری از طرحهای توسعه ای را تعطیل کنند که این خود عامل مهمی در بیکاری به شمار  خواهد رفت .

-مهمترین تبعات کسری بودجه و کاهش قیمت نفت در عربستان را چگونه ارزیابی می کنید و آیا فشارهای مالی کشورهای حوزه خلیج فارس و خود عربستان می تواند این کشور را به تغییر سیاست هایش مجبور کند؟

-موضوع کاهش نفت و افزایش تبعات آن تنها برای ایران دردسر ساز نشده  بلکه تبعات آشکار آن بر روی عربستان و دوستانش کاملا هویداست.ایران به دلیل اینکه با تحریم ها دست و پنجه نرم می کرد و هشتصد هزار بشکه با قیمت صد دلار  می فروخت با کاهش قیمت نفت اگر  میزان فروشش را  سه برابر می کرد یعنی به میزان قبلی فروش با قیمت صد دلار می رسید پس همان درآمد قبل از کاهش قیمت نفت را به دست می آورد علاوه براینکه ایران دارای ذخایر ارزی است که قرار است  آزاد  شود،  بنابراین به نظر می آید ایران چند سالی با تکیه بر ذخایر ارزی ودرامد های نفتی بتواند به طرحهای توسعه ای خود شتاب دهد و عقب ماندگی هایی چون رفاه اجتماعی و توسعه اقتصادی را سامان دهد .بی شک تا دو سال آینده بازار به حالت تعادلی باز می گردد اما وضعیت عربستان به این شکل نیست و با مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم می کند بنابراین از نظر درآمدهای نفتی و کسری های بودجه و کاهش رفاه اجتماعی باید منتظر آسیب ها و اعتراض های اجتماعی در عربستان سعودی باشیم.بی تردید هنگامی که قیمت بنزین و فرآورده های نفتی افزایش یافته  و پروژه های عمرانی و توسعه ای کاهش یابد منجر به اعتراضات اجتماعی می شود .هزینه های جنگ یمن نیز بیش از پیش بر عربستان سعودی فشار آورده از این رو می توان گفت  هزینه های مورد نظر منجر به بحرانهایی در عربستان خواهد شد .عربستان دیر یا زود باید سیاست خارجی خود را تعدیل نموده و یا با ایران و کشورهای نفت خیز همراه شود تا عرضه و تقاضا را در یک تعادلی قرار دهند تا قیمت نفت به ثبات مورد انتظار برسد .مسلما کشورهای حوزه خلیج فارس نیز که از تبعات کاهش قیمت نفت در امان نیستند هم عربستان را مجبور به تعادل بخشیدن به عرضه و تقاضا می کنند بنابراین می توان پیش بینی کرد که شاید تا اواسط سال 2016 نفت به چیزی در حدود 50 دلار افزایش بیابد .

-برخی از کارشناسان اینگونه پیش بینی کرده اند که احتمال دارد قیمت نفت به ده دلار برسد آیا چنین چیزی امکان پذیر است ؟

-رئیس مجلس شورای اسلامی ایران دکتر لاریجانی که در جلسه روسای پارلمانهای کشورهای اسلامی که در عراق برگزارشد حضور داشتند با اشاره به این موضوع گفتند    اگر عدم عرضه و تقاضا در بازار به این شکل تداوم بیابد ممکن است که باز هم با کاهش قیمت نفت مواجه باشیم.به نظر بنده قیمت نفت به کمتر از بیست دلار نخواهد رسید زیرا کشورهای عضو اوپک برای این مساله چاره اندیشی خواهند کرد . کاهش قیمت نفت دیگر برای عربستان و کشورهای حوزه خلیج فارس نیز  قابل تحمل نیست  .علی رغم اینکه قیمت نفت کاهش یافته و کشورهایی چون چین و اروپا از این قضیه منتفع شده اند قیمت کنونی نفت در جهان نیز نتوانسته چرخ صنعت را به گردش درآورد و کشورها را از رکود خارج کند .افت قیمت نفت برای کشورهای اروپایی و چین و ...نیز چندان آورده خوبی نداشته است خصوصا اینکه شرکت های بزرگ نفتی  که گردانندگان اقتصاد بزرگ دنیا به شمار می روند  و بخش بزرگی از انتقالات مالی دنیا از طریق این شرکت ها انجام می شود تعداد زیادی از کارکنان خود را از دست داده و اخراج کرده اند و گرفتار رکود شده اند ، بنابراین کاهش قیمت نفت بر اقتصاد دنیا تاثیرات منفی  گذاشته است .به نظر می رسد بسیاری از شرکت ها و گردانندگان اقتصاد جهان مخالف کاهش قیمت نفت هستند فلذا به نظر می رسد قیمت نفت به یک حد تعادلی در ماه های آتی برسد.