دو بار برای مسابقات والیبال و اجرای سرود از او اجازه خواستم. یک بار سوره حمد را خواندم و زنگ تفریح جلو در دفتر منتظر ایستادم. آقای نبیلی آمد، سلام کردم و گفتم: آقا! اجازه؟ با جدیت لبخند زد و گفت. حتماً برای مسابقات والیبال اجازه میخواهی؟ - نه آقا! – آهان، برای سرود؟ - نه آقا! -پس چی؟ -آقا برای تئاتر! نگاهی تند، ولی مهربانانه کرد و گفت: قولمان یادت هست؟ - بله آقا، قول میدهم درسم را بخوانم و رضایت شما را جلب کنم.
روزهای خوب اردو
حتماً شبیه این خاطره که 30 سال پیش رخ داده، برای شما هم اتفاق افتاده است و یا اکنون کودکانتان با آن مواجه هستند. وقتی پای «فعالیتهای فوق برنامه» مثلاً «اردو» در مدرسه به میان میآید، بسیاری از بیماریهای دانش آموزان خوب میشود و زودتر آماده میشوند و بر خلاف روزهای دیگر، زودتر از شما دم در خانه میایستند که به مدرسه برسانیدشان!
علی اعرابی، در پایه ششم ابتدایی تحصیل میکند و جزو شاگردان ممتاز مدرسه است. معلم علی از اخلاق و رفتارخوب او در برخورد با دیگر همکلاسیها و کادر مدرسه تعریف میکند . او میگوید: علی نه تنها در فعالیتهای فوق برنامه کلاس و مدرسه شرکت فعال دارد، بلکه از نظر کسب مقامهای علمی و درسی بسیار کوشاست و اکنون در درس ریاضی به عنوان همیار معلم فعالیت میکند.
متین رضایی، دانش آموز پایه هشتم است. او عاشق زنگ ورزش و جشنهایی است که در مدرسه برگزار میشود، بخصوص اکنون که در دهه فجر قرار داریم و او میتواند به همراه دوستانش در برنامهها ایفای نقش کند.
زهرا صلواتیان، از دانشجویان رشته مهندسی پزشکی نیز بهترین ساعات دوران مدرسهاش را موقعی میداند که در فعالیتهای فوق برنامه شرکت داشته و برای حفظ قرآن به جامعه المصطفی مراجعه میکرده است.
مدرسه باید محیطی شاد باشد
علی کیانی، مدیر یکی از مدارس مشهد میگوید: خوشبختانه در حال حاضر با توجه به تغییرات و رویکردهای جدیدی که مدیران و معلمان به آن توجه دارند و با توجه به ارتقای سطح تحصیلی آنان، این دیدگاه در حال شکل گرفتن است که دانش آموزان باید در محیطی آرام و شاد به تحصیل و زندگی بپردازند.
این کارشناس علوم تربیتی میافزاید: مدرسه خانه دوم ماست، ما باید به گونهای عمل کنیم که دانش آموزهر لحظه خود را در محیطی امن و سرشار از حس زندگی احساس کند و این اتفاق نمیافتد مگر اینکه عوامل آموزش و پرورش به این موضوع اعتقاد داشته باشند و معلمان در کنار تدریس مباحث علمی به صورت تلفیقی و در قالب فعالیتهای هنری و فوقبرنامه با دانش آموزان همراه باشند.
قاسم پودینه، معاون پرورشی یکی از مدارس نیز به گزارشگر ما میگوید: وقتی میبینم بچهها با چه ذوق و شوقی در اجرای امور مدرسه، مراسم آغازین و فعالیتهای هنری شرکت میکنند اشک شوق در چشمانم جاری میشود و خستگی از تنم بیرون میرود.ای کاش هر مدرسهای دستکم مکانی مناسب برای ورزش و انجام فعالیتهای دانش آموزان داشته باشد و معلمان نیز همواره دانش آموزان را به انجام این فعالیتها تشویق و ترغیب کنند.
جای خالی تفکر نقاد در نظام آموزشی
به سراغ دکتر فریده حمیدی دانشیار روانشناسی و عضو گروه علوم تربیتی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی میروم. دکتر حمیدی معتقد است، همواره عواملی موجب میشود که دانش آموزان مهارتهای اجتماعی در آموزشهای رسمی را کسب نکنند. هماینک محتوای کتابهای درسی که تأکید بیشتری بر محفوظات دارد، باعث میشود دانشآموز از مهارت تجزیه و تحلیل که به تفکر نقاد منجر میشود، محروم بماند. جامعه ما در آینده به افرادی نیاز دارد که قابلیتها و توانمندیهای زیادی داشته باشند و افرادی تک بعدی و منفعل نباشند، بلکه افرادی نقاد و خلاق باشند.
عضو کمیسیون روانشناسی ورزش سازمان نظام روانشناسی و مشاوره ایران این پرسش را مطرح میکند که «با توجه به روش هایی که اکنون آموزش و پرورش در حال اجرای آن است، آیا به این قابلیتها از نظر شناختی، عاطفی وروانی میرسیم؟»
دکتر حمیدی میافزاید: ما بدون اینکه از حجم کتابهای درسی کم کنیم و بدون اینکه به قابلیتهای تعاملی بپردازیم، همان راه قبل را ادامه میدهیم. در حالی که دانش آموزان وقتی رشد پیدا میکنند که در تعامل با هم باشند، کتابها را نقد کنند، سرود بخوانند و در اجرای برنامههای شاد سهیم باشند. اگر کودکان بدرستی تربیت شوند و تفکر نقاد را بیاموزند، در بزرگسالی دچار رفتارهای نادرستی مانند فحاشی کلامی نمیشوند.
توسعهیافتگی از مدرسه آغاز میشود
این دانشیار روانشناسی میافزاید: در تمام دنیا توسعه یافتگی از مرحله کودکی آغاز میشود و آموزش و پرورش مجری توسعه پایدار از دوران کودکی افراد است. در این دوره دانش آموزان شایستگیهای یکدیگر را مورد بررسی و پذیرش قرار میدهند. یکی دیگر از ابعادی که دانش آموزان چیزهایی را یاد میگیرند، بعد عاطفی است. برای اینکه دانشآموز وارد یک حوزه درسی شود نیاز به یک فضای مطلوب دارد. وقتی فضای مدارس شاد باشد، این شادی به دانش آموزان و جامعه منتقل میشود و آنگاه به بُعد عاطفی افراد و دانش آموزان توجه شده است.
ما نمیتوانیم قابلیتهای عاطفی را از قابلیتهای شناختی جدا کنیم. هرچه این فضای عاطفی درکلاس درس و مدرسه بیشتر حاکم باشد، روحیه بچهها برای رفتن به مدرسه بیشتر میشود.
وی همچنین خواهان تغییر محتوای کتابهای درسی است و مهارتهای زندگی، کاربردی و حقوق شهروندی را که مغفول مانده، از آموزش و پرورش مطالبه میکند و میگوید: علاوه بر این نکات، نظام تربیت معلم نیز باید تغییر کرده و متحول شود.
به گفته وی، توجه به شاخصهای بینالمللی و رویکرد توسعه از دوره اول تا کنون که در دوره ششم هستیم، باید مورد توجه و بررسی قرار گیرد و آموزش و پرورش با کنکاش در آن مشخص کند که تا به حال به چه مقدار از این اهداف دست پیدا کرده است؟
جای خالی «پرورش» در کنار «آموزش»
دکتر اصغریپور، روانشناس نیز به گزارشگر ما میگوید: در تعلیم و تربیت در حوزه سلامت روان و بخش هایی که مربوط به پرورش جنبههای اجتماعی شخصیت دانش آموزان است، شاید درسهای علمی و محض کفایت کند، ولی دانش آموزان به برنامهها و فعالیتهای ورزشی، هنری، مهارتهای زندگی و برنامههای تفریحی، سرگرمی و فعالیتهایی که به خلاقیت کودکان کمک میکند هم نیاز دارند. این فعالیتها برای آنها نوعی تفریح و سرگرمی همزمان به شمار میآید و میتواند بخشی از جنبههای روانی دانش آموزان را رشد دهد.
وی تأکید میکند: محور در این برنامهها بخشی است که مربوط به رشد شادی و جنبه تفکر مثبت در دانشآموزان است. وقتی ذهن افراد، بخصوص نوجوانان در هیجان مثبت قرار گیرد، معمولًا گیرندههایی که باید مطالب و مفاهیم را دریافت کنند، بهتر عمل میکنند و قدرت جذب، بیشتر میشود.
این بازرس نظام روانشناسی میافزاید: مدارس باید ایامی مانند دهه فجر و جشن انقلاب را که اکنون در آن هستیم، بهانهای برای ایجاد تفکر مثبت و افزایش میزان شادی و جامعهپذیری در دانش آموزان قرار دهند. ما باید به همان میزان که به آموزش میپردازیم، به پرورش هم بپردازیم و از تربیت دانش آموزان غفلت نکنیم و این فعالیت هایی که آن را فوق برنامه میخوانیم، باید جزو اصلی برنامه و ساعات درسی دانش آموزان باشد.
زنگ تفریح باید با تفریح باشد
یکی دیگر از استادان دانشگاه معتقد است: تنوع در زندگی و در محل تحصیل کودکان لازم و توجه به احساسات آنان ضروری است.
دکتر روشنپژوه، روانشناس میافزاید: کودکان ما کودکی نمیکنند، بلکه والدین را راضی نگه میدارند. چقدر خوب است که در زنگ تفریح یک موسیقی ملایم برای دانش آموزان پخش شود و یا معلمان ورزش در زنگ تفریح بازیهای هدفمند و گروهی را برای آنها طراحی کنند و همراه آنان باشند. از آن مهمتر این است که در زمانهای آموزشی و رسمی، معلمان به دانش آموزان هنرهای تجسمی و مهارتی را بیاموزند.
نظر شما