به گزارش قدس آنلاین به نقل از خبرگزاری تسنیم، حجت الاسلام سید مهدی طباطبایی بر لزوم استفاده بهینه از تعطیلات نوروزی تاکید کرد و گفت: تعطیلات نوروز که برای بسیاری از مردم فرصتی برای تفریح و سرگرمی است، اما باید طوری تفریح کرد که هم خود فرد خوشش بیاید و هم خدا. می شود سینما بروید، سفر کنید، با بچه ها بازی کنید یا اینکه در خانه بمانید و با سرگرمی های خانگی خوش بگذرانید. البته خط قرمزهای تفریح را هم نباید نادیده گرفت. چون اگر همین سرگرمی ها در تعطیلات نوروز هم به جای سود، ضرر داشته باشد باید از آنها پرهیز کرد.

تفریح کردن یکی از برنامه های ثابت خانواده ها در تعطیلات نوروز است و هر کسی به شیوه ای به این کار مشغول می شود. اما پرسش اول ما این است که چرا تفریح کنیم و آیا در روایت های اسلامی در این باره توصیه و تذکری داده شده است؟
در مجموع باید اشاره کرد که تفریح سالم یکی از عواملی است که سلامت هر کسی را تامین می کند. در روایت های امامان معصوم علیهم السلام هم به این موضوع اشاره شده است. به عنوان مثال پیامبر اکرم (ص) فرموده اند که: «آدم خردمند اوقات روزانه اش را به چهار بخش تقسیم می کند، از جمله اینکه یک بخش از آن را برای بهره جویی از حلال قرار می دهد و این بخش، قسمت های دیگر را تقویت می کند و مایه آرامش و آسایش قلب می شود.» امام جعفر صادق (ع) هم فرموده اند: «هر مسلمان دانا، باید فرصت های زندگی خود را بر سه بخش تقسیم کند، به این ترتیب که بخشی از آن را برای کار و کسب درآمد صرف کرده و بخش دیگری را به جمع آوری توشه و زاد برای آخرت بپردازد. بخش سوم زندگی او هم باید به تفریح های سالمی که از رفتار حرام در آن خبری نیست، سپری شود و پرداختن به این بخش سوم (تفریحات)، کمکی برای این فرد مؤمن خواهد بود که آن دو بخش اول را با کیفیتی بهتر انجام دهد.»

بنابراین هدف از تفریح، تامین سلامت و تجدید نیرو برای جمع کردن توشه دنیا و آخرت است. درست است؟
بله. تعطیلات نوروز فرصت خوبی برای تجدید قواست تا مردم بعد از این روزها، با انرژی بیشتری مشغول کار و کسب شوند. در عین حال با در نظر گرفتن انواع تفریح های سالم و ناسالم که اسلام معرفی کرده است، این نتیجه به دست می آید که بهتر است تفریح برای رسیدن به سودی غیر از سرگرم شدن انجام شود.

بسیاری از افراد در تعطیلات نوروزی به مسافرت می روند. اما عده ای از خانواده ها هم ماندن در منزل را ترجیح می دهند. آیا در اسلام درباره تفریحات خانگی هم توصیه ای شده است؟
همین طور است. لازم نیست که برای سرگرم شدن در تعطیلات نوروز حتما برنامه ای برای گشت و گذار در مکان های تفریحی داشته باشیم. بعضی تفریح ها در محیط خانه هم قابل اجرا هستند و هر کسی بر اساس علاقه های خودش می تواند به شکل و سبک خاصی تفریح کند و سرگرم شود. در عین حال تفریح هم در بعضی موارد زنانه و مردانه دارد. بعضی از تفریح ها بیشتر با سلیقه و لطافت خانم ها سازگار هستند و بعضی سرگرمی ها با روحیات و خلق و خوی آقایان تناسب دارد. مثلا هنرهای دستی یک تفریح پیشنهادی برای خانم ها در تعطیلات نوروز است. یکی از این هنرها که در دین اسلام هم به آن توصیه شده ، هنر ریسندگی است. همان طور که پیغمبر اکرم (ص) هم در این باره فرموده اند: « بهترین سرگرمی زن، ریسندگی است.» البته ریسندگی در دوران زندگی پیامبر اکرم (ص) نمونه ای از تفریح و یا کار خوب برای خانم ها بود. اما امروزه خیاطی، گل دوزی و قلاب بافی را می شود به عنوان تفریح در خانه به خانم ها پیشنهاد کرد.

عده ای از افراد هم شوخی و خنده را تفریح خود می دانند. هرچند که این کار هم حتما خطوط قرمز خودش را دارد که نباید از آن خارج شد. اما آیا شوخی و خنده هم تفریح محسوب می شود؟
بله. شوخی و خنده هم تفریح انسان است چون آدمی که مدام کار کند، به مرور زمان بدنش خشک و خسته می شود. چنین آدمی باید با ورزش و نرمش بدنش را نرم کند تا بتواند به کارهایش ادامه بدهد. دین هم با شوخی و تفریح نرم و قابل درک می شود. دینی که با شوخی و تفریح همراه نباشد، دین نیست و مورد قبول آدم ها قرار نمی گیرد. این طور است که پیامبر اسلام (ص) فرمودند: «تفریح و بازی کنید، چون من خوش ندارم که در دین شما خشونت و سختی دیده شود.» البته در این میان مناسب است خانواده ها در این ایام به تندرستی هم توجه داشته باشند.

ورزش کردن نوعی تفریح محسوب می شود؟
همین طور است. اسب سواری، تیراندازی و شنا از ورزش هایی است که هم به عنوان تفریح و هم به عنوان ورزش حرفه ای توصیه شده است. در کتاب کنز العمال به نقل از رسول خدا (ص) آمده است: «بهترین سرگرمی مرد مومن شناست.» روایت دیگری هم از آن حضرت نقل شده مبنی بر اینکه: «دوست داشتنی ترین سرگرمی نزد خدای تعالی اسب سواری و تیر اندازی است.» البته این ورزش ها از لحاظ هزینه با هم تفاوت دارند. به عنوان مثال اسب سواری ورزش نسبتا گرانی است، و تیراندازی هم ورزشی است که باید آن را در باشگاه های مخصوصی یاد گرفت. البته اگر قرار است خانواده ها برای تفریح به پارک های جنگلی یا کنار دریا می روند، شکار تفریحی را به کلی فراموش کنند.

شنا هم ورزش و تفریح خوبی برای روزهای عید است و استخرها یکی از پرمخاطب ترین مکان ها در این روزها هستند. هزینه زیادی ندارد و برای سلامتی بدن هم مفید است. در عین حال یکی دیگر از ورزش ها که به طور تفریحی هم قابل اجراست و در بین ایرانی ها طرفدارهای زیادی دارد، ورزش کشتی است. در روایت ها نقل شده که پیامبر اکرم (ص) دیگران را به ورزش توصیه می کرد. در جلد 103 کتاب بحار الانوار هم نوشته شده که: یک شب رسول خدا (ص) به خانه دخترش، حضرت فاطمه زهرا (س) ، رفت و حسن و حسین علیهما السلام را که آن زمان کودک بودند، به کشتی گرفتن تشویق کرد. آن دو بزرگوار هم برخاستند و با هم کشتی گرفتند.

این نوع تفریح برای بچه ها هم مناسب است. اما آیا درباره تفریح خردسالان و نوجوانان هم توصیه ویژه ای در اسلام وجود دارد؟
روش های زیادی برای پر کردن تعطیلات نوروزی وجود دارد؛ از مهمانی و دیدار با دوستان و اقوام گرفته تا سفرهای گروهی و گشت و گذار در طبیعت. روایت های اسلامی برای هر گروه سنی، شیوه ای برای تفریح تعیین کرده است. در این میان، یکی از تفریح های کودکان و نوجوانان، بازی کردن است. ابورافع، یکی از دوستداران امام حسن (ع)، ماجرایی را تعریف کرده که: «من و حسن بن علی علیهما السلام در کودکی با هم سنگ بازی می کردیم. هر وقت سنگهایم به سنگهایش می خورد می گفتم باید مرا بر پشت خود سوار کنی.»

درمجموع بازی های دوران کودکی همه اش باعث شادی و نشاط است. هیچ اشکالی هم ندارد اگر بزرگترها در بازی بچه ها وارد شده و در شادی آنها شریک شوند. چون پیامبر اسلام (ص) هم در بازی نوه های خود، امام حسن و امام حسین علیهما السلام، وارد می شد و با آنها تفریح می کرد.

در صحبت هایتان به تفریحات ممنوع اشاره کردید که باید از آن ها پرهیز شود. این موارد شامل چه نوع تفریحاتی می شود که در اسلام حرام و یا مکروه دانسته شده اند؟
خدای متعال همان طور که تفریح و سرگرمی حلال را معرفی می کند، سرگرمی های حرام را هم نام می برد و از آن نهی می کند. در آیه 32 سوره انعام، دنیا را وسیله بازی و بیهوده گرایی مردم غافل نام می برد و می فرماید: «وَ مَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَآ إِلَّا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ لَلدَّارُ الْاخِرَةُ خَیْرٌ لِّلَّذِینَ یَتَّقُونَ أَفَلَا تَعْقِلُونَ؛ و زندگی دنیا جز بازی و سرگرمی نیست و البته خانه آخرت، برای تقواپیشگان بهتر است. آیا نمی اندیشید؟» البته باید توجه داشت که کلمه «لعب» به کاری گفته می شود که قصد صحیحی در آن نباشد و «لهو» هم کاری است که آدم را از کارهای مهم و یاد خدا غافل کند. بنابراین تفریح کردن و سرگرمی در عید نوروز خوب است، اما اگر همین سرگرمی آدم را خسته و کسل کند نه فقط توصیه نمی شود، بلکه باید دورش را خط کشید و اصلا طرفش نرفت.

از جمله اینکه عده ای از مردم وقتی برای تفریح به جنگل و کوه می روند، به شکار مشغول می شوند که این کار شرعا اشکال دارد. چون امام صادق (ع) درباره کسی که برای تفریح و سرگرمی به دنبال شکار می رود، فرموده اند: «مومن فرصت چنین کارهایی را ندارد. کارهای لهو و سرگرم کننده، سنگدلی می آورد و نفاق بر جای می گذارد.» پس زمانی که شکار برای رفع گرسنگی و تامین نیاز خانواده و مردم باشد اشکالی ندارد، که البته آن هم باید به اندازه باشد و حیوان های بی زبان را بی مورد از بین نبرد. اما اینکه کسی در تعطیلات نوروزی تفنگ به دست بگیرد و راهی جنگل ها شود تا برای سرگرمی، حیوان ها را بکشد، کاری است که نه فقط سازمان جنگل بانی با آن مخالف است، بلکه کار خلاف دین مرتکب شده است.

از طرف دیگر پیغمبر اکرم (ص) مردی را دید که کبوتربازی می کرد. فرمود: «شیطانی دنبال شیطان می رود.» تعدادی از عالمان دین در تفسیر این روایت گفته اند که اصل این کار بد نیست، اما اگر ادامه پیدا کند و باعث شود که انسان به غفلت و بطالت عمر دچار شود، سرزنش شده است.

شرط بندی هم اگر به قصد تفریح و شوخی انجام شود اشکال شرعی دارد؟
بله. خداوند در آیه 188 سوره بقره می فرماید: «یا ایها الذین امنوا لا تاکلوا اموالکم بینکم بالباطل؛ ای کسانی که ایمان آورده اید! اموال خود را در بین خود به باطل نخورید» امام صادق (ع) فرموده که منظور از نخوردن مال به باطل، ممنوع بودن قمار است.

اما چرا سرگرم شدن به قمار ممنوع و حرام است؟
چون اگر یک بار بنشینی پای قماربازی، در آخر یا پولت را می بازی و یا پولت طرف مقابل را می بری؛ پس یا حریص تر می شوی تا پول بیشتری را ببری و یا برای جبران پول از دست داده ات بازی قمار را ادامه می دهی. این بازی ادامه پیدا می کند تا درنهایت به کلی بازنده یا برنده شوی. اما خوب است بدانی حتی اگر برنده شوی، یک زمانی به طور کلی همه چیزت را می بازی. این طور است که بازی قمار برای مسلمان ممنوع شده تا وقت باارزش تر از طلایش را صرف باختن نکند. در همه این موارد باید به همنشین، همسفر و افرادی که با آنها معاشرت می کنیم دقت کنیم و با افراد عیاش رفت و آمد و مراوده نکنیم.

مگر عیاش به چه کسی می گویند و این افراد چه ویژگی هایی دارند؟
اینکه آدم با چه کسی تفریح کند و سرگرم شود، نکته مهمی است که نباید از آن غافل شد. تعطیلات نوروز وقت زیادی نیست، اما همنشینی با آدم بی هدف و خوشگذران فایده ای جز از بین بردن همین وقت کم را ندارد. این نکته را هم امام صادق (ع) فرموده اند که: «از همنشینی با آدم های خوشگذران فریب خورده دوری کن. همنشینی  با آنها از مجالسی است که اهلش به خشم خدا دچار می شوند و ممکن است هر لحظه آنها را فرا گیرد و به خاطر همنشینی با آنها گریبان تو را هم بگیرد.»