به گزارش قدس آنلاین به نقل از خبرگزاری مهر،از مهمترین یادگارهای گرانقدر معماری ایران «کاروانسرا» است که جهت اسکان موقت و استراحت کاروانیان در مسیر راه ها ساخته می شد و تحت تاثیر تحولات اخیر در عرصه حمل و نقل، کارآیی خود را از دست داد و تبدیل به مخروبه شد.

کاروانسراها علاوه بر اینکه مکانی جهت رفاه کاروانیان بود، به این علت که مردمانی از سرزمین های مختلف را هر چند برای مدت کوتاهی در خود جمع می کرد، ‌ دارای کارکرد اجتماعی نیز بود. این اجتماع باعث می شد کاروانسراها تبدیل به محلی برای برخورد و تبادل آرا و اندیشه های اجتماعی، مذهبی و سیاسی اقوام مختلف باشد.

براساس منابع تاریخی، پیشنه کاروانسرا در ایران به دوره هخامنشی می رسد. در دوره ای از تاریخ ایران کاروانسراها رونق و گسترش پیدا کرده اند که کشور دارای حکومتی مرکزی و مقتدر بود و امنیت در راه ها موجب گسترش حمل و نقل شده و اسباب ساخت کاروانسراهای بین راهی را هر چه بیشتر از پیش فراهم می کرده است.

افزایش ضریب امنیت و انگیزهای بازرگانی در دوره صفوی و بخصوص در دوره شاه عباس، موجبات رشد قابل توجه تعداد کاروانسراها در ایران را فراهم کرد. مشهور است که شاه عباس فرمان داده است ۹۹۹ کاروانسرا در ایران ساخته شود. بنابراین عصر صفوی دوران طلایی احداث کاروانسراها در ایران است.

کتاب «کاروانسرا در ایران» نود و نهمین کتاب از مجموعه «از ایران چه می دانم» است که اطلاعات ذی قیمتی را به زبان ساده در این مورد به خوانندگان خود می دهد. نویسنده در این کتاب به بررسی کاروانسرا در ایران در چهار فصل پرداخته است.

در فصل اول ضمن بررسی جاده های معروف ایران مثل جاده ابریشم و فلفل به توصیف کاروان و تشکیلات آن می پردازد. فصل دوم به معرفی انواع ویژگی و کارکرد بناهای وابسته به راه و کاروان مانند رباط، کاروانسرا، ‌خان، آب انبار، حوض و پایاب می پردازد.

در فصل سوم به کاروانسرا و کارکرد این بنا پرداخته و کاروانسراهای شهری که عمدتا محل بارانداز و عرضه کالای کاروانیان بوده اشاره می کند و در ادامه به بررسی انواع کاروانسراها از منظر مالکیت می پردازد. فصل چهارم عملکرد ساختار و جزئیات معماری و کالبد کاروانسراها را مورد توجه قرار می دهد.

کتاب «کاروانسرا در ایران» نوشته سعید هادی زاده کاخکی در موضوع هنر و تاریخ است و انتشارات دفتر پژوهش های فرهنگی نیز آن را چاپ و منتشر کرده است.