هدی حدادی، تصویرگر کتاب با بیان اینکه کاهش شمارگان کتاب در سال‌های اخیر بر کاهش درخواست تصویرگری کتاب تأثیر گذاشته است، می‌گوید: در تولید و چاپ یک کتاب عوامل متعددی دخیل هستند که ضعف در هر کدام، باعث ضعف در کل فرآیند خواهد شد. طبیعی است که بحث اقتصادی حرف اصلی و عمده‌ای در این میان می‌زند اما این تنها نکته نیست. عامل دیگری که سفارش‌های تصویرگری را دچار ضعف کرده است تعداد بالای تصویرگران و خروجی‌های زیاد دانشگاه‌ها در این حوزه است. تعداد تصویرگران موجود در بازار نشر ایران بیش از نیاز این بازار است و تصویرگران زیادی بیکار می‌مانند یا به سراغ مشاغل دیگر می‌روند.
حدادی با اشاره به ورود تصویرگران جوان و ارزان به بازار کار می‌افزاید: ایــن مسـأله یعنی تعدادی از افــرادی کــه کارهای بازاری و با دستمزد کم انجام می‌دهند، همیشه بوده و هست. این موضوع فقط در ایران نیست بلکه در همه جای دنیا دیده می‌شود و این به نظر من خطر بزرگی نیست چرا که اگر ناشران فرهنگی‌تر و مدیران قابل‌تر، برنامه‌ها و ایده‌های خود را داشته باشند و آن بخش از بازار را که متعلق به کتاب‌های قابل قبول و ماندگار است حفظ کنند، پخش و بازاریابی مناسب کمک بزرگی به این بخش است و از طرفی دیگر خانواده‌ها نیز در مورد انتخاب کتاب خوب، چشم و گوش بسته نیستند.
آزادی عمل تصویرگر
این تصویرگر با اشاره به اهمیت آزادی عمل تصویرگر در فرآیند تولید اثر هنری می‌گوید: وقتی بحث از آزادی می‌شود، ما نمی‌توانیم به صورت مجزا آزادی تصویرگری را بررسی کنیم. تصویرگر هم یک انسان است همچون دیگر شهروندان این جهان، نیازهای اولیه‌ای دارد که آزادی یکی از آنهاست و این آزادی اگر در مسایل انسانی و شهروندی و در تفکر و بیانش هویدا نباشد بطور ناخودآگاه در تصویرگری‌اش هم دیده نمی‌شود. اگر آزادی از آغاز نباشد در داستانی که تصویرگر، تصویر می‌کند هم نیست، در تفکر ناشر سفارش دهنده و چاپخانه‌ای که کار را چاپ می‌کند هم این آزادی نیست و به این شکل است که آن نظارت نهایی واقعاً خیلی مهم نخواهد بود.
حدادی با تشریح عواملی که منجر به موفقیت تصویرگری کتاب می‌شود، می‌گوید: بعد از رابطه با مخاطب و وفاداری به متن، شناخت ادبیات و متنی که تصویرگری می‌شود و آشنایی با زیر و بم آن متن، قدرت طراحی و ترکیب‌بندی مناسب با آن موضوع عناصر مهم و تأثیرگذاری در یک تصویرگری موفق در کتاب هستند.
مشکل در بخش آموزشی است
سحر حق‌گو، تصویرگر کتاب کودک و نوجوان با بیــان اینـکه تصویرگــری در ایـــران بیشتر بــرای گـروه سنی کــودک و نوجوان انجام می‌شود و در دیگر حیطه‌ها به نسبت کمرنگ‌تر است، اضافه می‌کند: البته گرافیست‌ها از بحث تصویرگری در پوسترها هم استفاده می‌کنند اما چون مشخصاً منظور ما کتاب است این مسأله بیشتر در کتاب کودک رایج است، اما باز هم مانند کشورهای پیشرفته شکل نگرفته و از این وادی عقب هستیم. علتش هم این است که به صورت حرفه‌ای به روند یادگیری تا اجرای آن نگاه نشده است. هرچند که نیروهای با استعدادی در این حوزه وجود دارند ولی فکر می‌کنم مشکل اصلی به بخش‌های آموزشی برمی‌گردد که این روند تعلیم و آموزش در آنها به درستی شکل نمی‌گیرد. به گفته وی، این مسأله به کار تصویرسازی ضربه‌های بسیاری می‌زند و یکی از بزرگترین مشکلات ما هم همین است. خیلی از کسانی که در این وادی بسیار حرفه‌ای بودند الان کم کار شدند و چون درآمدشان از این راه است، وقتی کار برایشان نباشد طبیعتاً کاری هم انجام نمی‌دهند و متأسفانه حضور همین هنرمندانی که خلاق بودند کمرنگ شده است. حق‌گو با بیان اینکه خوشبختانه کتاب‌های گروه کودک و نوجوان بازار خوبی دارد، می‌افزاید: به این دلیل کتاب کودک همیشه به تصویر نیاز دارد و استفاده از آن اجتناب‌ناپذیر است، طبیعتاً تصویرگری در این حوزه رونق بیشتری دارد. اما بسیاری از تصویرگری‌های این گروه از کتاب‌ها ضعیف هستند و مانند مجلات زرد این‌ها هم در رده کتاب‌های زرد قرار می‌گیرند. از طرفی دیگر بحث استقبال از کتاب کودک هم مطرح است. متأسفانه خرید برخی کتاب‌ها با کمترین قیمت هم برای برخی خانواده‌ها مقدور نیست و شاید حتی خانواده‌ای دو برابر پول یک کتاب را برای فرزندش خوراکی یا اسباب بازی بخرد اما خرید کتاب برایشان در اولویت نباشد.
سلیقه روز را نادیده نگیریم
این تصویرگر تأکید می‌کند: کاهش شمارگان هم ارتباط مستقیم با افت تصویرگری و البته کاهش آن داشته است. از سویی دیگر بحث پیشرفت فناوری مطرح می‌شود. امروزه خیلی‌ها ترجیح می‌دهند کتاب را به صورت دیجیتالی مطالعه کنند و نسخه‌های چاپی شاید رونق سابق را ندارد. البته معتقدم که باید سلیقه و علم روز را در نظر گرفت و همگام با تکنولوژی و با نیاز روز پیش رفت. حتی گاهی این نگاه شکل می‌گیرد که در بازی‌های کامپیوتری که اتفاقاً آنها هم مجهز به تصویرگری هستند علاوه بر بحث سرگرمی مقوله آموزش و رسالت کتاب را هم بگنجانیم و به هر ترتیب شرایطی را اتخاذ کنیم که کودکان و نوجوانان به سمت کتاب و کتابخوانی کشیده شوند. حق‌گو در عین حال معتقد است وضعیت تصویرگری کتاب چندان جالب نیست و هرچند که هنرمندان متعدد و قابلی در این عرصه کار می‌کنند اما نتیجه ایده‌آل نیست و تا نقطه مطلوب فاصله بسیاری داریم. وی می‌افزاید: این اتفاق دلایل متعددی دارد که می‌توان به وضعیت بازار اشاره کرد و البته در هنرمندان تازه کار هم انگیزه چندانی دیده نمی‌شود و افقی پیش‌روی خود متصور نیستند. می‌توان گفت شاهد یک رخوت عمومی در این فضا هستیم. نباید فراموش کنیم که دنیا به سمت ایده محوری در حرکت است اما ما هنوز در این حیطه بسیار عقب هستیم.
نظر شما