بسیاری از صاحب نظران، خراسان رضوی را یکی از معدنی‎ترین استان‎های کشور دانسته‎اند که هنوز توانمندی‌های نهفته بسیاری دارد. شناسایی این ظرفیت‎ها و بهره‎گیری از آن‎ها می‎تواند، نقش بسیار مؤثری در نجات اقتصاد استان داشته باشد. در گفت‎وگویی با دو نفر از کارشناسان حوزه معدن به‌ مشکلات این حوزه و لزوم توجه به آن برای شکوفایی اقتصاد استان اشاره شده است.

  ظرفیت‌های نهفته شرق کشور
رئیس سازمان نظام مهندسی معدن خراسان رضوی با اشاره به صدور 700 پروانه بهره‌برداری معدن در استان، اظهار می‎کند: در حوزه معدن ظرفیت‎های نهفته و پتانسیل‎های بسیاری در شرق کشور بویژه در خراسان رضوی وجود دارد.
حسین نکاحی می‌گوید: استفاده از معادن قطعاً در ایجاد اشتغال مؤثر خواهد بود، اما این ظرفیت‌ها مغفول واقع شده است و دلیل آن مخالفت‌های بسیار با صدور پروانه‌های معادن است.
وی تصریح می‌کند: تنها راه نجات اقتصاد شرق کشور بخش معدن است، زیرا پتانسیل‌های بسیاری دارد، اما به دلیل مشکلات موجود همه سرمایه‎گذاران فراری هستند.
وی با بیان اینکه برای صدور پروانه بهره‌برداری معدن باید استعلام‌های بسیاری گرفته شود، می‎افزاید: در صورتی که یکی از آ‎ن‌ها منفی باشد، اجازه فعالیت داده نمی‎شود.
وی در خصوص دلایل فعال نبودن برخی معادن ثبت‌شده، خاطرنشان می‎کند: بزرگ‌ترین مشکل ارزیابی غیر واقعی اقتصادی پروژه‌های معدنی است و بهره‌برداران بخش معدن به ارزیابی‌های اقتصادی و دانش فنی توجه نمی‌کنند و به خود اجازه می‌دهند، به عنوان مالک، مهندس و بهره‎بردار هم باشند و به همین دلیل علاوه بر آسیب به طبیعت،‌ بهره‌وری‌ها پایین است و پروژه‌ها نیز اقتصادی نیست.
رئیس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان تصریح می‌کند: استان خراسان رضوی دارای مواد معدنی فلزی فراوانی است که این مواد، راهبردی هستند و قیمت آن‌ها مانند نفت تابع قیمت جهانی است. افت قیمت جهانی آن‌ها طبیعتاً در ارزیابی‌های اقتصادی پروژه‌های معدنی تأثیرگذار است و ممکن است، برخی معادن را حتی به تعطیلی بکشاند. با این حال اگر بهره‌برداری معادن فنی باشد، می‎توان در چنین شرایطی نیز با ظرفیت‎های کمتر پروژه‎ها را پیش برد.
وی ادامه می‎دهد: متأسفانه در سال‌های گذشته، بحث معدن جذاب و مواد معدنی هم گران بوده، بنابراین هیچ‌کس به ارزیابی‌های اقتصادی این بخش توجه نمی‎کرده، زیرا در خود سودهای کلانی داشته است، اما اکنون که سودها کاهش یافته، توجیهات اقتصادی نیز کمتر شده و این بخش شاید جذابیتی نداشته باشد.

  از بخش معدن حمایتی نمی‌شود
وی حمایت نشدن بخش معدن را یکی دیگر از مشکلات این حوزه برمی‎شمارد و عنوان می‎کند: معدنکار را صاحب گنج می‌دانند و همه به خود اجازه می‎دهند، چیزی از معدنکار بگیرند، اما هیچ‌کس به معدنکار به عنوان تولیدکننده و کارآفرین نگاه نمی‌کند.
وی می‌گوید: همین امر باعث خروج سرمایه‌ها از این بخش شده است و معمولاً سرمایه‌گذاران برای ورود به این بخش ریسک نمی‌کنند، زیرا در عمل تنها کسی که صاحب معدن نیست، مالک آن است.
وی تأکید می‎کند: باید دستگاه‌های متولی بخش معدن استان به آن کارشناسانه‌تر و واقعی‎تر نگاه کنند، زیرا در غیر این صورت بخش معدن موفق نخواهد بود و در عمل اتفاقی نخواهد افتاد.

  معدن، جایگزین نفت
عضو کمیسیون معدن اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی نیز تصریح می‎کند: طبق آمار سازمان توسعه تجارت ایران، معدن، پنجمین رتبه صادرات کشور را دارد.
علی اصغر پور فتح اله می‎گوید: ظرفیت‌های معدنی اکتشاف‌شده در کشور و بویژه خراسان رضوی بسیار اندک است. با شناسایی ظرفیت‎های معدنی و بهره‎گیری از آن‌ها و سپس فرآوری مواد معدنی می‎توان مشاغل بسیاری ایجاد کرد. با توجه به کاهش قیمت نفت، معدن می‌تواند جایگزین خوبی در امر صادرات و تولید باشد.
وی با بیان اینکه مشکل فعلی معدن و فعالان این بخش این است که مالکیت معدن با حاکمیت است، اظهار می‎کند: یکی دیگر از مشکلات، برداشت و تفاسیر متفاوت ارگان‎های مختلف از قانون است که برای رفع این مشکل ایجاد پنجره واحد خدمات پیشنهاد شده، اما هنوز در هیچ استانی ایجاد نشده است. وی نبود خدمات به بخش معدن را دیگر مشکل این بخش برمی‎شمارد و تصریح می‎کند: دولت موظف است، برای بخش صنایع، خدمات را تا درب شهرک‌های صنعتی بیاورد، اما معدنکاران از دریافت این خدمات محروم هستند.
وی تصریح می‌کند: ضروری است، تسهیلاتی به بخش معدن از سوی دولت اعطا شود و ارگان‎های مربوطه با رویکرد مناسب‎تری به معادن بپردازند تا هم بتوانیم، منابع طبیعی و محیط‌زیست را حفظ کنیم و هم معدنکاری صورت بگیرد.
عضو کمیسیون معدن اتاق بازرگانی استان با اشاره به اینکه در کشور برای جذب سرمایه در بخش معدن چندان موفق نبوده‎ایم، خاطرنشان می‎کند: وضعیت خراسان رضوی نیز به همین صورت است. بعید به نظر می‌رسد، سرمایه‎گذار بویژه سرمایه‎گذار خارجی با رویکرد فعلی و مشکلات موجود به بخش معدن ورود پیدا کند. برای جذب سرمایه در این بخش باید مشوق‎هایی در نظر گرفته شود.