ايران به خاطر قرار گرفتن در كمربند خشک جغرافيايی و نوار بيابانی، جزو مناطق كم باران کره زمین بشمار می رود.

گزارش‌های سازمان‌های جهانی نشان می ‌دهد كه حدود 40سال ديگر، منطقه خاورميانه و از جمله ايران با 30سال خشكسالی شديد مواجه خواهند شد كه اين روند از سال‌های اخير آغاز شده است.

براساس داده‌های به دست آمده از مطالعات دمای هوای كشور، تا 90 سال آينده شاهد كاهش بارش و افزايش دما خواهیم بود ضمن اینكه سفره‌های آب زيرزمينی نيز از بين می روند.

ميانگين بارندگی سالانه کشور حدود 250ميليمتر بوده که اين عدد کمتر از ميانگين بارندگی آسيا و حدود يک سوم ميانگين بارندگی سالانه جهان است؛ در همین حال سرانه آب جهان 7400 متر مكعب است که براساس تعريف وقتی سرانه آب در كشوری زير 1700متر مكعب در سال باشد آن كشور دچار تنش كم آبی و خشكی ست.

براساس گزارش پژوهشکده هواشناسی کشور، میانگین بارش سال زراعی جاری (از مهرماه سال گذشته تا پایان اردیبهشت امسال) در حدود نرمال بلندمدت (میانگین 30 ساله) بوده اما با توجه به تأثیر افزایش دما بر افزایش تبخیر، منجر به تداوم وضعیت خشکسالی در کشور می شود.

برپایه این مطالعات، پیش­ بینی می­ شود در شش ماهه دوم سال جاری، با شروع دیرهنگام بارش های پاییزی، میانگین بارش کشور در نیمه اول سال زراعی آینده (95-96) کمتر از نرمال باشد و تنها در سواحل دریای خزر در نیمه دوم تابستان و اوایل پاییز، بارش درحد نرمال یا حتی بیش از آن رخ دهد.

براساس گزارش پژوهشکده هواشناسی کشور، تا ابتدای خردادماه امسال بارش در حد میانگین بلند مدت می باشد، در حالی که سال گذشته حدود 20درصد کمتر از نرمال بوده است.

همچنین بیشترین افزایش بارش در استان های غربی کشور از جمله ایلام، کرمانشاه و لرستان و بیشترین کاهش در استان های شرقی و مرکزی کشور شامل یزد، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان نسبت به دوره بلند مدت رخ داده است.

پژوهشکده هواشناسی کشور اعلام کرده است: با وجود نرمال بودن بارش سال زراعی، نمایه خشکسالی بارش نشان از تداوم خشکسالی در بسیاری از مناطق مرکزی و شرقی و شرایط نرمال تا تَرسالی در بخش هایی از غرب کشور دارد.

کشت دوم برنج، نگران آب نیست

مدیرکل هواشناسی مازندران می گوید: طی دوره سه ماهه خرداد، تیر و مرداد امسال، میانگین بارش مازندران در حد میانگین بلندمدت و دمای هوا تا یک درجه بیشتر از نرمال بلندمدت پیش‌‏بینی می‌‏شود.

نوربخش داداشی در گفت و گو با خبرنگار ما با بیان اینکه با توجه به تأثیر افزایش دما در افزایش تبخیر، نمایه خشکسالی نشان از تداوم وضعیت کم آِّبی در کشور می دهد، می افزاید: با توجه به کاهش چهار درصدی بارش و افزایش 9/1 درجه‏‌ای دمای هوا در اردیبهشت ماه، متوسط بارش سال زراعی 95-94 نسبت به دوره بلندمدت افزایش داشته است.

مدیرکل هواشناسی استان مازندران پیش‌­بینی می کند: در شش ماهه دوم سال جاری، با شروع دیرهنگام بارش پاییزه، میانگین بارش کشور در نیمه نخست سال زراعی(96-95) کمتر از نرمال می باشد.

داداشی یادآور می شود: تنها در سواحل دریای خزر در نیمه دوم تابستان و آغاز پاییز بارش در حد نرمال و یا حتی بیش از آن مورد انتظار است.

وی خاطرنشان می کند: برای مواجهه با کمبود آب در کشور به ‌ویژه سال آتی زراعی، مدیریت بهینه منابع آب و انرژی و مصرف آن با وجود ذخیره مناسب آب سدهای کشور، مورد تأکید است.

وی ادامه می دهد: نمایه خشکسالی نشان از شرایط نرمال در بخش اعظم استان بوده و در بخش کوچکی از غرب، مرکز و شرق استان شرایط ترسالی خفیف وجود دارد.

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهادکشاورزی مازندران نیز با اشاره به اینکه امسال مشکل خاصی برای کشاورزی استان پیش بینی نمی کنیم، می افزاید: بارندگی ها بهنگام بوده و شاهد پراکنش خوب بارندگی در همه نقاط استان بودیم.

عزیزالله شهیدی فر در گفت و گو با خبرنگار ما خاطرنشان می کند: منابع آب موجود باید مدیریت شود تا در ماه های آینده بتوانیم از این فرصت مطلوب در کشت دوم برنج و کشت های متناوب دیگرهمچون سویا، سبزی و صیفی جات و پرورش ماهیان سردآبی و گرم آبی استفاده کنیم.

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهادکشاورزی مازندران با اشاره به اینکه در 99درصد از 210هزار هکتار از اراضی شالیزاری استان کشت برنج صورت گرفته است، اضافه می کند: در برخی از شالیزارها شاهد به بار نشستن خوشه های برنج هستیم و در بیستم تیرماه نخستین برداشت برنج از مزارع آغاز خواهد شد.

 شهیدی فر با اشاره به اینکه هرساله برای کشت دوم برنج با مشکل کمبود آب مواجه بودیم، می افزاید: امسال با روند موجود می توان کشت دوم برنج را توسعه داد.

همیشه فردا دیر است

با این آمارها و نشانه ها باید از خواب غفلت بیدار شده و به فکر این باشیم که در سال های آتی چه اقدام ها و روش هایی را در پیش بگیریم تا بحران آب ما را نبلعد. 

عمده آب کشور یعنی بیش از 80 درصد، در کشاورزی مصرف می شود که در این رابطه باید مسؤولان با ارائه الگوهای کشت ، مصرف آب را در این بخش مدیریت کنند تا برداشت غیرمعمول از سفره های زیرزمینی صورت نگیرد و آبخوان ها دچار مشکل نشوند.

مسأله آب مسأله امروز نیست و باید مدبرانه و با بهره گیری از نقطه نظرات کارشناسان و صاحب نظران چاره ای برای آن اندیشیده شود ، زیرا همیشه فردا دیر است.