این کودتا با همه اتفاقات عجیب و غریبش، ابعاد پیچیده ای نیز به خود گرفته است. انجام یک کودتا مولفه ها و پیش نیازهایی فراوانی لازم دارد که داشتن رهبری و فرماندهی واحد و مسلط به امور، سرعت عمل در تصرف مراکز حیاتی و اصلی خصوصاً مراکز ارتباطی و حکومتی و همچنین اقدام سریع در دستگیری افراد ذی نفوذ در دولت مستقر و بسیاری دیگر از مولفه ها و نیز هماهنگی های داخلی و خارجی و .....  از بدیهیات یک کودتاست، ولی در این کودتا نشانی از این پیش طراحی های ضروری به چشم نمی خورد و همچنین رهبری مشخص و شاخص وجود ندارد.

از سویی واقعیات سیاسی، اجتماعی و نظامی ترکیه به گونه ای است که بد بین ترین ناظران تحولات ترکیه نیز انجام چنین کودتایی را محتمل نمی دانستند. چگونه می توان باور کرد کودتاگران واکنش احتمالی مردم و سازمان های سیاسی و رسانه ای ترکیه را پیش بینی نکرده باشند. طراحان و فرماندهان این کودتا که از بدنه ارتش بوده اند به خوبی بر تغییرات ساختاری ارتش در یک دهه گذشته آگاه بوده و اطلاع داشته اند که ارتش کنونی ترکیه آن ارتشی نیست که به بصورت منسجم و با فرماندهی منسجم تر قادر به انجام کودتا و سرنگونی دولت های مخالف باشد.

اردوغان طی یک دهه گذشته به بهانه اصلاحات اروپایی و کنترل دموکراتیک بر نیروهای مسلح که از شروط عضویت در اتحادیه اروپا بود، نیروهای مسلح ترکیه را به سمت سیاست زدایی کشاند و از سال2007 به مهندسی ساختار فرماندهی ارتش روی آورد و ده ها ژنرال بلند پایه را به گمان دست داشتن در کودتای احتمالی به دادگاه کشاند و از مناصب فرماندهی کنار زد.

ارتش ترکیه تا کنون 3 بار دست به کودتا و تغییر دولت زده است و یک بار نیز دولت اسلام گرای «نجم الدین اربکان» را با ایجاد فشار در 28 فوریه1997 مجبور به کناره گیری کرده که این اقدام به کودتای سفید یا کودتای «پست مدرن» معروف شد.

ارتش تا کنون در تمام کودتاهایش موفق بوده این در حالی است که کودتای اخیر در 15ژوئیه 2016 متحمل شکست سنگینی شد.

از سویی دیگر جامعه ترکیه همانند بسیاری از جوامع در حال گذار در دهه اخیر تغییرات اساسی  و عمیقی را پست سر گذاشته و رشد و آگاهی اقشار مختلف مردم در کنار فناوری های ارتباطی جدید امکان انجام کودتا به سبک کلاسیک را برای ارتش بسیار دشوار و شاید هم غیر ممکن ساخته است.

به همین دلیل فرماندهانی که کودتای اخیر را فرماندهی و ساماندهی کرده اند باید به خوبی می دانسته اند که در خوشبینانه ترین حالت، اقدام آنها به پیروزی نخواهد انجامید و فقط باعث دو دستگی در نیروهای نظامی شده و جنگ داخلی را در پی خواهد داشت.

همین دلایل و گمان ها باعث شده که بسیاری از ناظران و تحلیل گران انجام این کودتا را طراحی و مهندسی شده از جانب دولت اردوغان برای افزایش محبوبیت و ایجاد فضای سیاسی به نفع دولت بدانند.

برخی عقیده دارند کودتای اخیر یک صحنه سازی از پیش طراحی شده و یک شوی سیاسی برای نجات دولت تضعیف شده اردوغان بود که در چند سال گذشته به دلیل سیاست های اشتباه و گاهاً افراطی منطقه ای و بین المللی، عنان کار از دستش خارج شده بود. عذر خواهی از روسیه و پوتین در پی افزایش فشارهای سنگین به اقتصاد ترکیه در پی قطع روابط اقتصادی با روسیه، عدم موفقیت درخور توجه در سوریه، به حاشیه رفتن اخوانی های مصر که از حمایت ترکیه برخوردار بودند، انفجارها و حوادث تروریستی پی در پی که اقتصاد متکی بر صنعت توریسم ترکیه را شدیداً تحت تاثیر قرار داده بود و... اما اینک این کودتای نافرجام که در عمل به نفع اردوغان و دولت و حزبش بوده است این امکان را در اختیار او قرار داد تا یک تسویه حساب اساسی با نظامیان با مخالفان سیاسی خود بنماید.

کسانی که شاید برکناری‌ آنها در حالت عادی برای اردوغان هزینه های هنگفتی در بر داشت و هم از داخل و هم از سوی اتحادیه اروپا و نهادهای بین المللی با فشار روبرو می‌شد اما اینک به لطف کودتای نافرجام، به آسانی آنها را قلع و قمع کرده و از صحنه عمل خارج می‌کند.

به هر حال این کودتا بقدری احمقانه جلوه می کند که بیشتر به یک «کاریکاتور کودتا» شبه است تا یک افدام برنامه ریزی شده، منسجم و هدف دار.

از سویی تصور اینکه آیا این کودتا تماماً به نفع اردوغان تمام شد یا خیر جای بحث است.

این کودتا شکاف عمیق و بحران اعتماد بین ارتش و دولت ترکیه را نشان داد و اینکه این شکاف همچنان باقی خواهد ماند و ادامه خواهد یافت تا اینکه یا ارتش «اردوغانیزه» و خنثی شود و یا اینکه اردوغان ساقط شود.

این معضل داخلی و دیگر مشکلات پیش روی اردغان وقتی با مشکلات و معضلات فراروی منطقه ای و بین المللی دولت ترکیه که کم هم نیستند کنار هم قرار گیرند آینده سختی برای ترکیه پیش رو خواهد بود که مسلماً نتایج این کودتا به حجم آنها خواهد افزود.

شایان ذکر است که اردوغان بیش از 10 سال پیش زمانی که شعار «صفر» کردن مشکلات با همسایگان را سر می داد هرگز گمان نمی کرد اینک در دریایی از مشکلات با همسایگانش غوطه ور باشد او اینک تقریباً با تمام همسایگانش دچار تنش و تیرگی روابط، بجران و یا قطع روابط است.

در سطح بین الملل روسیه دل خوشی از اردوغان ندارد، انگیس مانع عضویتش در اتحادیه اروپا شده، مصر از اردوغان متنفر است، سوریه اردوغان را دشمن شماره یکش می داند و از سویی هرچند با عربستان منافع مشترکی دارد اما در خفا رقیبی سرسخت برای منافع منطقه ای یکدیگر هستند. با ایران نیز حداقل در مورد سوریه دارای تضاد منافع شدیدی است.

در داخل، در جنوب شرق ترکیه با اعتراض های بی سابقه اکراد مواجهه است که وارد فاز نظامی نیز شده است.

شکاف امنیتی در ترکیه سبب انفجارهای متعدد و عملیات تروریستی گوناگون و ناامنی مضاعف شده که به اقتصاد متکی به صنعت توریسم ترکیه ضربه های جبران ناپذیری وارد کرده است.

به همه این موارد مشکلات کودتا و تاثیرات آن را بر مناسبات داخلی و خارجی اضافه کنید. هیچکدام از این موارد از قدرتمندتر شدن اردوغان حکایت نمی کند. شاید به ظاهر تسلط اردوغان بر مقدرات  و حکومت ترکیه بیشتر شده باشد اما مسلماً مشکلات او را افزایش خواهد داد.