به گزارش قدس آنلاین به نقل از شهرآرا، حالا به این تصور برسید که یک نفر ویترینی از بهترین‌ها را نشانتان می‌دهد ولی پشت پرده آن ویترینی عملا پوچ و توخالی است. اینکه کسی سعی در مخفی‌کردن ابعاد شخصیتی خود داشته باشد نمی‌توان عیب دانست اما سوال اینجاست که چرا روی تزئینی خودش را به ما نشان می‌دهد؟
دورویی که به تعبیری نیت بد درونی و خوب نشان‌دادن ظاهر است، از صفت‌های ناپسندی است که کم و بیش در مراوداتی که با اطرافیانمان داریم مشاهده و احساس می‌شود و اگر حرص نخوریم، دست‌کم در برخی رویدادهای حتی ساده زندگی از این رفتار ناخوشایند زجر می‌کشیم.
دورویی در منزل کم، در اجتماع بسیار
بی‌راه نیست که ادعا کنیم دورویی بیشتر به خاطر ظاهرسازی‌های اجتماعی است. اصلا کسی در منزل و در میان اعضای خانواده‌‌اش این کار را انجام نمی‌دهد، زیرا به قول معروف دستش برای همه رو شده و قدرت ظاهرسازی ندارد.
بنابراین اولین نکته این است که متوجه باشیم، دورویی ویژه محیط بیرون از خانه است یعنی در بین دوست، آشنا، همکار، همسایه و... با توجه به شناختی که از یکدیگر دارند، ظاهرسازی کمتر یا بیشتری خواهند داشت.
البته طبق آموزه‌های دین اسلام که بر دوری از نفاق و دورویی تاکید کرده است، بیشتر ویژگی‌های ناپسند فردی و اجتماعی از این مسیر می‌گذرد و همراه با این صفت زشت است. فرقی نمی‌کند که این دورویی فقط در منزل اتفاق بیفتد یا تنها در میان مردم این‌گونه رفتاری مشاهده شود.
به هر حال خانواده به‌عنوان اولین کانون تربیتی باید این صفت زشت را قبل از ورود اعضا به اجتماع در بین خود سرکوب کند. پدر و مادر باید مراقب نفاق درونی خود و فرزندانشان باشند تا در آینده به‌عنوان یک ملکه ذهنی و رفتاری در جامعه پیاده نشود.
از چشم مردم نیفتی!
طبق فرمایش امیرمومنان(ع) نیز انسان دورو نزد خداوند آبرومند نیست. در واقع نه تنها حق تعالی این‌گونه انسانی را قبول ندارد، بلکه دورویی و ظاهرسازی انسان را از چشم همه می‌اندازد.
اصلا خودتان را بگذارید جای کسی که با یک انسان دورو برخورد دارد و می‌بیند که به‌راحتی برایش فیلم بازی می‌کند؛ در این موقع چه احساسی به شما دست می‌دهد؟بدون هیچ قضاوتی از شخصیت آن فرد، به شما می‌گوییم که این رفتار، دوستی و ارتباط خانوادگی یا اجتماعی او را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و بهطورحتم موجب ناراحتی، دلخوری و آزرده خاطر‌شدن می‌شود.
از طرفی وقتی مشاهده می‌کنید که یک انسان با ظاهرسازی به دنبال منافع خودش هست، نسبت‌به او بی‌اعتماد می‌شوید و حتی یک کلمه از حرف‌هایش را باور نخواهید کرد.
البته این نتیجه‌گیری زمانی است که شما مطمئن باشید طرف مقابل با دورویی و ظاهرسازی قصد رسیدن به منافع مدنظرش را دارد وگرنه شاید شما به چاه تهمت زدن و قضاوت نادرست بیفتید.
گسست اجتماعی، نتیجه نفاق است
هر اجتماعی به وحدت افراد خود نیاز دارد. تصور کنید که این نیاز مهم با یکسری ویژگی‌های زشت مانند دروغ، غیبت، دورویی و... از بین برود، بهطورحتم کسی از ماندن در جامعه‌ای با این ویژگی استقبال نخواهد کرد و حتی ستون‌های حیاتی زندگی و همزیستی از بین خواهد رفت.
از‌همین‌رو، قرآن کریم با همان نگاه ژرف و عمیق به این پدیده ناپسند هشدار جدی می‌دهد و در آیه۴ سوره منافقون می‌فرماید: «چون آن‌ها را ببینی تو را از ظاهرشان خوش می‌آید و چون سخن بگویند به سخنشان گوش می‌دهی گویی چوب‌هایی هستند به دیوار تکیه داده هر آوازی را بر زیان خود می‌پندارند، ایشان دشمنانند، از آن‌ها حذر‌کن ...».
این یکی از چند نمونه هشدارهایی است که قرآن کریم درباره نفاق و منافق بیان می‌کند و آن‌قدر به این امر مهم دغدغه دارد که به‌طور مثال در سیزده آیه از آیه‌های ابتدایی سوره بقره درباره این افراد سخن می‌گوید.
همچنین با توجه به اینکه رسول خدا(ص) می‌فرمایند: «بدترین بندگان خدا در روز قیامت، کسی خواهد بود که در دنیا دورو باشد و از آنجا که دورویی بیراهه است و انسان و جامعه را از مسیر درست منحرف می‌کند». حضرت علی(ع) نیز هشدار می‌دهند که از فردی با این ویژگی دوری کنیم زیرا این افراد که درونشان بیمار و ظاهرشان سالم و بی‌عیب است، هم گمراه هستند و هم گمراه‌کننده؛ و از طرفی هم خودشان لغزیده‌اند و هم دیگران را می‌لغزانند.
چهره‌نگاری از انسان ظاهرساز
اگر قبول کنید که برای هر چیزی قاعده‌ای وجود دارد، می‌توانیم با استفاده از قاعده و چارچوبی که برای دورویی در نظر گرفته شده، انسان ظاهرساز را شناخت.
نمی‌دانم تا حالا این شانس را داشته‌اید با افرادی که سه ویژگی خیانت کاری، دروغ‌گویی و عمل بر خلاف وعده را دارند، برخورد نکنید یا اینکه اتفاقا دور و برتان از این آدم‌ها پر است؛ به‌هر‌حال توصیه می‌کنیم که از این آدم‌ها دوری کنید زیرا پیامبر(ص) این سه خصلت را نشانه آدم‌های منافق می‌دانند.
واقعیت هم این است که وقتی کسی خود را در ظاهر «امین» و امانتدار نشان دهد ولی در واقع به امانت خیانت کند، دورویی کرده است و یادتان باشد که اصلا گول این افراد را نخورید و مالتان را به آن‌ها امانت ندهید.
یا زمانی که انسانی دروغگو با شما صحبت کند، به قول معروف با چرب‌زبانی و ظاهرسازی در کلمه‌هایش قصد و نیتی خواهد داشت که بهطورحتم به شما فایده‌ای نمی‌رسد. به‌طور مثال آدم دروغگو به شما می‌گوید که دوست‌تان دارد ولی در واقع «تا پول داری رفیقته، قربون بند کیفته».
سومین نشانه آدم دورو را عمل‌کردن بر خلاف وعده می‌دانند. کافی است همین یک مورد را در نظر بگیرید و ببینید که چه آدم‌هایی حاضرند بر خلاف قولشان عمل کنند و به آن چیزی که گفته‌اند، عمل نکنند. البته این را در نظر بگیرید که ممکن است تلاش خود را کرده ولی به نتیجه نرسیده و بدقول شده؛ این بدقولی را با نفاق و دورویی یکی ندانید.
درست است بدقولی نشانه دورویی است اما خلاف وعده‌ای که طرف مقابل از همان اول قصد داشته تا این کار را انجام ندهد با کاری که کسی به هر علتی نتوانسته انجام دهد، تفاوت دارد.ولی به هر حال خلاف وعده، خلاف وعده است و به همین علت باید همه تلاش مان را برای انجام کاری که به عهده گرفته‌ایم، انجام دهیم.
دورویی از نگاه حضرت علی(ع)
شاید کسی به اندازه امیرمومنان(ع) گرفتار مردم منافق نبوده است. امامی که سال‌ها با افرادی مانند خوارج که ظاهری دین مدار و باطنی شیطانی داشتند، جنگیدند و مردم را از خطر نفاق پرهیز داده‌اند. برای همین وقتی ایشان از نفاق و دورویی حرف می‌زنند، یعنی به خوبی آن‌ها را شناخته‌اند و ما هم می‌توانیم از هشدارهای آن حضرت استفاده کنیم.
آدمی که ظاهر است، کارهای پنهانی انجام می‌دهد و مانند حیوان خزنده زهرناک و زهر زننده است و اشک دروغی می‌ریزد و برای اینکه دلتان را به‌دست آورد، از هر وسیله‌ای استفاده می‌کند. آتش‌افروزی و وارونه جلوه‌دادن حقیقت از دیگر کارهایی است که آدم دورو انجام می‌دهد و علاوه بر اینکه حسود است، به قول معروف برای اینکه از هر دری رد شود، کلیدی دارد.
خواهش می‌کنم حواستان باشد که آدم دورو حرف و سخنش را درمان هر دردی می‌داند ولی در عمل این‌گونه نیست و حتی خودش هم به گفته‌اش، عمل نمی‌کند.
زرنگی یا دورویی؟!
همان‌طور که گفته شد، یکی از ویژگی‌های بالقوه انسان دورویی و ظاهرسازی است. یعنی هر آدمی می‌تواند ظاهرسازی و نمایان‌نکردن آنچه دردرونش وجود دارد، دیگران را فریب دهد؛ کاری که از موجودات دیگر بر نمی‌آید.
اینکه یکسری از افراد در مخفی کاری و استتار قدرتمند هستند، جای هیچ شکی ندارد اما اگر این توان برای هر چیزی و در هر جایی استفاده شود، یکی از بداخلاقی‌های انسانی محسوب می‌شود.
بعضی‌ها خود را «بچه زرنگ» می‌دانند و برای اینکه بقیه را فریب دهند از این ویژگی‌شان سوء‌استفاده می‌کنند. یعنی همان‌طور که یک موتورسوار برای زودتررسیدن و رد شدن از ترافیک از پیاده‌رو می‌رود، آدم دورو دیگران را پیاده‌روی هدفش حساب می‌کند و با فریب، کلک‌بازی، کلاه‌برداری و... از روی آن‌ها رد می‌شود و این را به حساب برتری و زرنگی خودش می‌گذارد.
حتی این‌گونه افراد دیگران را ساده لوح می‌دانند و معتقدند که سادگی موجب عقب‌افتادگی‌شان شده است و به همین علت زندگی خوبی ندارند و رشد و پیشرفت نخواهند کرد درحالیکه این‌گونه نیست و طبق وعده آموزه‌های دین، دنیای بازی و نقاب زدن بعضی آدم‌ها زود به پایان می‌رسد.
هر پنهان‌کردنی، نفاق نیست
شاید با توجه به اینکه نفاق در لغت به معنی راه پنهانی و زیرزمینی است، بعضی‌ها هرگونه مخفی کاری را نفاق و دورویی بدانند درحالیکه این‌گونه نیست.
هر انسانی ممکن است روزی حالت غم یا شادی داشته باشد، حالا اگر خبر خوبی به شما بدهند، بهطورحتم خوشحال خواهید بود حالا اگر قرار باشد به مجلس ترحیم کسی بروید، دست‌کم این حالت را در آنجا نخواهید داشت.
شاید بعضی‌ها به شما خرده بگیرند و این را دورویی حساب کنند که تا دو دقیقه پیش خوشحال بودید و حالا ١٨٠درجه تغییر کردید اما مطمئن باشید که کارتان درست است.
حتی ممکن است چیزی را در سینه خودتان حفظ کنید و به دیگران نگویید، این مخفی‌کردن هم نفاق نیست زیرا نفاق و دورویی مورد نظر همان مخفی‌کردن باطن بد و ظاهرسازی خوب است و به همین علت نمی‌شود این نسخه را برای هر پنهان کاری، پیچید.
بنابراین، بعضی کتمان و پنهان‌کردن‌ها خوب است. به‌طور مثال اگر شما نماز شب می‌خوانید یا کار خیری انجام داده‌اید، نیازی به افشا و جار زدن نیست و اتفاقا خبر دادن به مردم دورویی و خودنمایی است.
نفاق در ادارات
خیلی‌ها بر این باورند که اگر چاپلوسی و دورویی در بعضی از اداره‌ها نباشد، بهطورحتم کاری جلو نمی‌رود. نه اینکه چون ارباب رجوع هستید، نه علت این است که کارمندی که با این شیوه رشد کرده، از ارباب رجوع هم انتظار دارد که با همین روش وارد آن اداره شود.
کارمندانی که برای یک لقمه نان حلال! حاضرند «زیرآب» همکارشان را بزنند و پست و تشویقی بیشتری نصیبشان شود و از آن طرف مراقب باشند که زیرآبشان را نزنند.
از همه بدتر اینکه وقتی در این اداره استثنایی یکدلی و یک‌رنگی، رنگ باخته و باید دورو باشی، غیبت، تهمت، دروغ، چاپلوسی، خیانت در امانت و ده‌ها صفت زشت و ناپسند دیگر هم می‌آید و در نهایت نه تنها این مجموعه که ارباب رجوعی که شاید هر ١٠سال یک بار سر و کارش به این اداره بیفتد نیز یا باید دورو شود یا از خیر به نتیجه رسیدن و امضای پرونده‌اش دست‌کم با همان روال و مدت زمان معمول، بگذرد.
البته کارمندانی که این حدیث رسول خدا(ص) را شنیده باشند که هر‌کسی که با دیگران به نیرنگ رفتار کند، اهل جهنم است، بهطورحتم نه تنها برای یک لقمه نان حلالشان که برای آخرت پیش‌رو، عطایش را به لقایش می‌بخشند.
تعارف، نوعی نفاق است
علاوه بر اینکه نباید خود را ضعیف نشان داد، گفتیم که دروغ گفتن از نشانه‌های آدم دوروست. حالا تصور کنید دوست‌تان را به منزل دعوت می‌کنید درحالیکه خداخدا می‌کنید که بگوید کار دارم یا وقتش را نتواند تنظیم کند.
همان‌طور که گفته شد، نفاق و دورویی به معنی مخفی‌کردن چیزی است که در باطن و ذهن وجود دارد ولی در ظاهر امر دیگری را بروز می‌دهید. با این تعریف، تعارف‌های معمولی و لق‌لقه زبانی نوعی نفاق محسوب می‌شود زیرا شاید اصلا نمی‌خواهید کسی امروز به خانه شما بیاید ولی از روی عادت زشتی که دارید، از او می‌خواهید که این کار را بکند. این دوگانگی شخصیت پسندیده نیست.
اصلا خودتان را بگذارید جای کسی که تعارف می‌شنود، چه کار می‌کنید، اگر ندانید که تعارف ظاهری است، ممکن است کاری بکنید که با برخورد و بی‌ادبی تعارف‌کننده همراه شود و اگر بدانید که تعارف می‌کند، سرکار بودن و دروغ شنیدن، من را که خیلی آزار می‌دهد.
مشاور: حجت الاسلام علی اصغر نوروزی کارشناس مسائل دینی و مشاور خانواده
•••
پیشرفت با کلید نفاق!
هر انسانی برای اینکه رشد و پیشرفت داشته باشد، از هیچ سعی و کوششی فروگذار نیست. انسان در هر شرایطی که باشد، برای رسیدن به هدفش تلاش می‌کند و از مسیر منحرف نمی‌شود. البته این نگاه در هر فردی متفاوت و با توجه به شخصیت تربیتی و خانوادگی افراد روش خاصی انتخاب می‌شود.
بگذریم از اینکه بعضی‌ها ژن رشد و پیشرفت دارند و آن‌قدر این ژن در آن‌ها قوی است که به اصطلاح «دست به خاک می‌زنند، طلا می‌شود»؛ ولی به‌هر‌حال تلاش و کوشش برگ برنده هر کاری است.
در این میان برخی برای اینکه پیشرفت بهتری داشته باشند از ابزاری به نام هم‌رنگی با جماعت بهره می‌برند. این دسته از افراد معتقدند اگر همان چیزی که هستند باشند، کسی تحویلشان نمی‌گیرد و کار از کار پیش نمی‌رود و این یک رویی را مانع بزرگی برای رشد و ترقی خود می‌دانند.
قصد مقایسه نداریم که آیا درصد این نگاه در کشور ما بیشتر است یا در کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه اما متاسفانه همین طرز تفکر در بین خیلی از ما هست که شاید مقصر هم نباشیم.
با کمال تاسف، ارزشیابی از دیگران با نگاه غیر‌اصولی این دورویی را تشدید می‌کند و فرد برای اینکه در ارزیابی و قضاوت‌ها نمره خوبی دریافت کند، دست به دامن نیرنگی به نام ظاهرسازی می‌شود. در این میان عملکرد ارزشیابان و قبولاندن برخی ویژگی‌ها به این افراد، کار را خراب‌تر می‌کند که به‌طور مثال یک خانم در محیط کار چادری و در محیط‌های دیگر بدون چادر است.
بنابراین، علاوه بر اینکه فرهنگ متعارض افراد، آموزش‌های دوران کودکی برای همسو‌شدن با شرایط، فرهنگ غلط جامعه و نوع رفتار مطابق با میل دیگران از‌جمله علت‌های دورویی است، هر مقدار که محیط اجتماعی بسته‌تر باشد، محدودیت‌ها بیشتر خواهد بود و در واقع در جامعه‌ای که پیشرفت افراد به نوع عقیده او بستگی دارد، ظاهرسازی بیشتر خواهد بود و صداقت و درستی در رشد او تاثیری نخواهد داشت.
•••
برای فرار از دورویی چه کنیم؟
خیلی‌ها خواسته یا ناخواسته درگیر نفاق هستند. اگر دچار این مشکل بزرگ شده باشید بهطورحتم برای خروج از آن دنبال راهی می‌گردید که دیگر با این صفت ناپسند حتی روبه‌رو هم نشوید.
مبارزه با یک ویژگی نهفته در وجود انسان که اگر کنترل نشود، به هیکل خوش‌تراش انسانی ضربه وارد می‌کند و نتیجه نادرستی را در پی خواهد داشت.
برای فرار از دورویی اولین گام شناسایی کارهایی است که موجب نفاق و دورویی می‌شود. فراموش نکنید که صاحب‌نظران معتقدند آدم منافق شمشیر را از رو نمی‌کشد بلکه از پشت خنجر می‌زند.
اصلا انسان منافق به خدا توکل ندارد و هر روز پوست می‌اندازد و رنگ عوض می‌کند. شناخت همین چند نشانه کافی است که ما این‌گونه نباشیم و دورو نشویم.
به نظر می‌رسد مرحله بعدی که باید برای دوری از نفاق در پیش گرفت، تقویت شخصیت خانوادگی و اجتماعی است. یعنی اگر انسان بتواند شخصیتی قوی و نیرومند داشته و از خودش ضعف نشان ندهد، به ظاهرسازی نیازمند نخواهد شد.
به عبارت دیگر، کسی که خود را تحقیر کند و برای خودش ارزشی قائل نباشد، از ابزاری به نام دورویی بهره خواهد برد و شاید همین امر مهم‌ترین نکته در ورود به چاه نفاق است.
بی‌شک ایمان و معنویت راه و شیوه درست در مسیر زندگی است. پیشنهاد شده که برای دوری از ظاهرسازی این تکیه‌گاه مهم را از دست ندهید.
به عبارت دیگر چشم امید مومن، خداست و به خود اجازه نمی‌دهد که برای رسیدن به خواسته‌هایش، دل هر‌کسی را با هر شیوه‌ای به‌دست آورد.
همچنین، زیاده‌خواهی‌ها موجب می‌شود که انسان به دورویی رو بزند. این دسته از افراد به هر وسیله‌ای چنگ می‌زنند تا به هدفشان برسند درحالیکه اگر قناعت کنند و به همان چیزی که دارند قانع باشند، به استفاده از ویژگی‌های زشتی مانند چاپلوسی و دورویی دچار نخواهد شد.
نظر شما