به گزارش قدس آنلاین، متن زیر برشی از کتاب تفسیر نهجالبلاغه(ص ۲۹۷-۲۹۸) از مصطفی دلشاد تهرانی درباره نقش اراده در تربیت است که از نظر می گذرد.

در میان عوامل مؤثّر در تربیت، ارادۀ انسان مهم‌ّترین نقش را به نحو شایسته ‌در تربیت دارد، به گونه‌ای که سعادت و شقاوت آدمی به دست خودش است.

خدای رحمان، راه سعادت و شقاوت انسان را بدو نموده و به او قدرت تمیز خوب و بد داده است و کسی که عقل خود را به کار گیرد می‌تواند صورت و سیرت خود را انسانی رقم زند و کسی که چنین نکند فقط ظاهری از انسان را دارد و نام انسان را یدک می‌کشد و از انسانیّت بی‌بهره می‌ماند.

پس، انسان خود، باید ارادۀ خیر و سعادت نماید و از امکانات این عالم به درستی، در جهت کمال خویش بهره گیرد و از تباه‌کردن استعدادهای کمالی خود بپرهیزد و راه شقاوت را نپیماید؛ زیرا خوشبختی و بدبختی آدمی در گرو خود و نتیجۀ عمل اوست.

خداوند انسان را در انتخاب این راه و پیمودنش آزاد گذاشته است تا خود، راه خویش را انتخاب کند و به هرچه می‌خواهد متّصف گردد؛ البتّه در این امر، هیچ اکراه و اجباری نیست.

انسان همانند برگه‌ای سفید و نانوشته به دنیا می‌آید که نه بر آن پاکی رقم خورده و نه ناپاکی، ولی او استعداد کامل برای پذیرش همه چیز را دارد. محیط و زندگی و آیندۀ اوست که سرنوشت این برگۀ سفید را رقم می‌زند. این انسان است که به دست خود، آنچه را اراده می‌کند، از خوب و بد، بر خویش می‌نگارد؛ زیرا انسان از موهبت عقل بهره‌مند است؛ در همین زمینه است که امام علی (ع) می‌فرماید: «السَّعِیدُ مَنْ وُعِظَ بِغَیْرِهِ وَ الشَّقِیُّ مَنِ انْخَدَعَ لِهَوَاهُ وَ غُرُورِهِ»؛ خوشبخت کسی است که از دیگران پند پذیرد [و خود را به پاکی پرورش دهد] و بدبخت کسی است که فریب هوای نفس خویش خورد [و به ناپاکی گراید]. (نهج‌البلاغه، خطبۀ ۸۶)

انسان از این امکان برخوردار است که تا در عالم طبیعت است بتواند راه خود را انتخاب کند و در جهت سعادت یا شقاوت خویش گام بردارد. این راه مادام که انسان در عالم طبیعت است و با مادّۀ اوّلی قابل تطوّر و دگرگونی و اختلاف دمساز است‌، به روی آدمی گشوده است و هیچ یک از عقاید و اخلاق و ملکات، ذاتی انسان نیست، بلکه همۀ آنها از عوارض وجود غیر ذاتی و جعلی است، و انسان با اراده و #تلاش و کسب و عمل، خود را می‌سازد.

امام علی (ع) دربارۀ قدرت ارادۀ انسان تعبیری والا دارد: «مَنْ طَلَبَ شَیْئاً نَالَهُ أَوْ بَعْضَهُ.» آن که چیزی را جوید، بدان یا به برخی از آن رسد. (نهج‌البلاغه، حکمت ۳۸۶)

ارادۀ انسان عاملی اساسی در تربیت آدمی است و هرچند که عوامل دیگر در آن تأثیرگذار است، ولی انسان هرگز نباید به سستی و ناامیدی تن سپارد و از تلاش برای اصلاح و سیر به سوی کمال بازماند. در سفارش‌های امام علی (ع) آمده است: «عَلَیْکَ بِالْجِدِّ وَ إِنْ لَمْ یُسَاعِدِ الْجَسَدُ»؛ بر تو باد به کوشش و جدّیت، اگرچه پیکر همراهی نکند. (غررالحکم، آمدی، ج ۲ ، ص ۲۳)

بنابراین، انسان می‌تواند با وجود همۀ محدودیّت‌ها و موانع، در پرتو اراده و تلاش و پیگیری، به رفع موانع کمال و کاستن محدودیّت‌ها همّت گمارد تا به قربالهی نائل شود و خود را به بهترین رنگ و نقش، رنگ‌آمیزی کند و نقش‌آفرینی نماید و سعادت خویش را رقم زند.

مهر

انتهای خبر/