به گزارش قدس آنلاین، جی کی رولینگ از شناخته شده‌ترین چهره‌های ادبی امروز جهان است که توانسته با خلق «هری پاتر» به 17 میلیارد دلار ثروت برسد. البته کشور انگلیس نیز بی‌نصیب از این سرمایه نبوده، چنانکه شهر ادینبورگ به دلیل همین برند ادبی، هم اکنون در جایگاه سوم گردشگری ادبی جهان ایستاده است. ناگفته نماند که لندن، پایتخت این کشور نیز به دلیل وجود نویسندگان وشاعران معروف خود اولین مقصد گردشگران به شمار می‌آید.
غفلت تاریخی از گردشگری ادبی
کشورهای جهان برای جذب گردشگر ایده‌های مختلفی داشته‌اند که بخشی از آن به موضوعات فرهنگی و ادبی مربوط می‌شود. از نمایش وسایل شخصی مشاهیر تا فضاهایی که قهرمانان این آثار در آن قدم زده‌اند را می‌توان بخشی از این تلاش‌ها دانست، به طوری که کلمبیا نیز در برنامه‌ای، «رئالیسم جادویی» و مارکز را بستری برای جذب گردشگر قرار داده است. اما کشور ما که صاحب گنجینه بی‌بدیلی در این عرصه است، چه جایگاهی دارد؟
دکتر ناصررضایی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه گردشگری سازمان میراث فرهنگی با تأکید بر غفلت تاریخی از صنعت گردشگری به «قدس» می‌گوید: در کشور ما گردشگری به عنوان شاخه‌ای از اقتصاد فرهنگ و یا پدیده فرهنگی دیده نشده، از این رو برنامه‌ریزی هم برای آن وجود ندارد.
در این میان اهمیت دادن به گردشگری ادبی نیز همانند دیگر گونه‌های گردشگری مغفول مانده و این در حالی است که هیچ کس نمی‌تواند قابلیتها و فرصت‌هایی را که در این حوزه وجود دارد، نادیده بگیرد یا انکار کند. متأسفانه ما تلاشی برای معرفی جاذبه‌های فرهنگی و ادبی یا معرفی سیمای مفاخر و مشاهیر خود نکرده ایم، چنانکه حتی اقشار فرهیخته نیز از ناموران فرهنگ کشور بی‌اطلاعند، در حالی که همین افراد برای دیگر ملل شناخته شده هستند.
کشورهایی که از ما سبقت گرفتند
رضا دبیری‌نژاد، کارشناس میراث فرهنگی نیز خاطرنشان می‌کند: در تقسیم‌بندی گردشگری می‌توان به گردشگری مکان محور و موضوع محور اشاره کرد. گردشگری‌های مکان محور متأثر از فضاهای خاصی هستند، همانند بوم‌گردی و گردشگری زیارت، اما مقوله گردشگری موضوع محور به تناسب شرایط خود، ظرفیت‌ها و قابلیت‌های مختلفی را دارد، چنانکه بازدید از مکان‌های تاریخی بخشی از این حوزه محسوب می‌شود. ناگفته نماند که برخی کشورها که از پیشینه تاریخی چندانی هم برخوردار نیستند، برای جذب گردشگر در این مقوله به ایجاد رویدادهای ادبی خلاق همانند جشنواره‌های ادبی پرداخته‌اند. در حالی که کشور ما با وجود بهره‌مندی از فرصت‌های مختلف فرهنگی و ادبی همچون وجود چهره‌های فراملی و آثار و مراکز معتبر، جایگاه مناسبی برای خود رقم نزده است .
از ترکیه بیاموزیم!
ترکیه سال‌هاست فعالیت خود را برای استفاده هر چه بهتر از شخصیت مولانا در جلب گردشگر پررنگ کرده است، چنانکه ورود هر گردشگر به این کشور در حدود یک هزار دلار درآمد ایجاد می‌کند، بنابراین در زمان برگزاری مراسم بزرگداشت مولانا حدود دو میلیارد دلار درآمد نصیب این کشور می‌شود.
رضا دبیری نژاد با اشاره به این مسأله می‌گوید: درحوزه صنعت گردشگری به طور عام و گردشگری ادبی به طور ویژه و خاص، هیچ برنامه‌ای نداریم وآنچه دیده می‌شود جرقه‌هایی خودجوش و پراکنده است که توانایی تبدیل شدن به شعله‌های فروزان را ندارد .
وی می‌افزاید: ما آنچه در حوزه گردشگری ادبی داریم فرصت است نه برنامه، زیرا بدرستی نمی‌دانیم چند تور تخصصی با راهنمایان دانا در این زمینه وجود دارد. در مقوله تبلیغات نیز برنامه‌ای نمی‌بینیم. حال آنکه داشتن سرمایه به تنهایی کافی نیست و به معرفی، برنامه‌ریزی و فراهم کردن تسهیلات نیاز داریم.
دبیری نژاد ادامه می‌دهد: از بسترهای گردشگری ادبی که می‌تواند در جذب گردشگر مؤثر باشد، عناصر ادبی و فرهنگی معاصر است که در این زمینه نیز برنامه‌ای وجود ندارد، چنانکه در ایجاد خانه موزه‌های مفاخر و مشاهیر نیز توفیقی نداشتیم. جالب‌تر اینجاست که ما ادعا می‌کنیم به ارزش‌های دفاع مقدس وفاداریم و بر حفظ آن تأکید داریم، اما در زمینه ادبیات پایداری نیز توجهی به گردشگری ادبی این حوزه نداشته‌ایم، در حالی که ده‌ها اثر مکتوب از این رویداد وجود دارد که می‌توان با فراهم کردن امکانات گردشگری، افراد را به تماشای این فضاها برد و خاطرات راویان آن را عینیت بخشید.
بار بی‌برنامگی بر دوش مردم
دکتر ناصر رضایی نیز با تأکید بر بهره برداری هوشمندانه کشورها از مفاخر و آثار هنری و ادبی خود خاطرنشان می‌کند: تمامی قابلیت‌های ادبی و فرهنگی را که می‌تواند به جذب گردشگر منجر شود، نمی توان تنها در ادبیات مکتوب یا کلاسیک خلاصه کرد. ما ادبیات فولکلوریک غنی نیز داریم که گنجینه ارزشمندی از اشعار و روایت‌های شفاهی را در خود دارد که هریک نیز با آداب و رسوم ویژه ای همراه است.
از بین 21 اثر ثبت شده از مواریث تاریخی کشور به عنوان میراث جهانی، هیچ یک جلوه‌ای از ادبیات غنی مارا نشان نمی‌دهد. آیا مردم در این بی توجهی‌ها اثرگذارند؟
عضو هیأت علمی پژوهشگاه گردشگری در این باره می‌گوید: من مردم را در غفلت از بنیادهای فرهنگی و ادبی خود مقصر نمی‌دانم، بلکه این مسأله به سیاستگذاران و تصمیم سازان مربوط می‌شود. اگر شاهدیم که مردم به سفرهای نوروزی یا تابستانی می‌روند و گردشگری در این ایام رونق دارد، چون برنامه‌ریزی و تشویق برای این مسأله وجود دارد، به طوری که رسانه‌های ما مکرر از این موضوع می‌گویند ومی نویسند و گزارش می‌دهند، اما جلوه‌های گوناگون فرهنگ کشور همانند گردشگری ادبی دغدغه هیچ کس نیست.
رضا دبیر نژاد نیز تأکید می‌کند: چند سالی است که ثبت شهرهای خلاق جهانی در کشور ما رونق گرفته، اما هیچ کدام نگاهی به قابلیت‌های ادبی نداشته است و تنها به موضوع غذا، سنگ‌ها و صنایع دستی می‌پردازد. بنابراین نمی‌توان مردم را در بی توجهی به این گونه گردشگری مقصر دانست، زیرا وضعیت گردشگری ادبی شبیه گونه‌های دیگر این زمینه همانند بوم گردی نیست که مردم بتوانند با حداقل امکانات و برنامه‌ریزی به طبیعت پا گذارند، بلکه گردشگری ادبی برنامه‌ای فرهنگی است که نیاز به حمایت و تصمیمات متولیان خاصی دارد. اگر هنوز مردم از آرامگاه و مزار بزرگانی مانند حافظ و فردوسی دیدن می‌کنند، باز هم از زاویه گردشگری موضوعی است نه به خاطر اهمیت ادبی این بزرگان.
نظر شما