هرچند این ادعا به اثبات نرسید و اختلاس هایی از جمله بزرگترین آنها که مربوط به صندوق ذخیره فرهنگیان بود افکار عمومی را به فکر فرو برد که مگر می شود هشت هزار میلیارد را به سی نفر وام داد؟ این سی نفر چه کسانی بودند و چه خصوصیاتی داشتند که امکان چنین برداشت و دریافت وام هایی را داشته اند؟ هر چند دولت برآن بود تا با فرافکنی اختلاس و سوء برداشت از اموال فرهنگیان را به نوعی معوقه مالی عنوان کند اما تلاش دولت برای زیر سوال بردن مطبوعات و متهم کردن آنها به عادی سازی فساد اقتصادی جای بسی ابهام داشت! یقینا یکی از مهمترین اهداف نشریات و مطبوعات افشای دقیق و روشنگری در اموری است که به منافع ملی مربوط باشد. اینکه آیا مطبوعات به عادی سازی جریان فساد دامن می زنند یا قول ها و وعده های عملی نشده و بی توجهی به کارشکنی ها و انتخاب مدیران مساله دار از سوی دولت عامل فساد است در گفتگوی پیش رو با دکتر حسن لاسجردی کارشناس و تحلیلگر سیاسی با قدس آنلاین در میان گذاشته شده است.
آیا انتشار اخبار مفاسد اقتصادی از سوی رسانه ها منجر به عادی سازی آن در جامعه می شود؟
آنچه در چند سال اخیر به افشای بسیاری از اطلاعات از جمله مسائل فسادهای اقتصادی منجر شده تکثر رسانه ها و دسترسی آزاد به اطلاعات است. در مجموع بسیاری از رسانه ها در این مساله بیش از حد شوق و اشتیاق به خرج می دهند تا اخبار مبتنی بر فسادهای اقتصادی را رسانه ای کنند این مساله به معنای منفی بودن این موضوع نیست بلکه مهمترین مساله این است که اطلاعات باید به گونه ای به مخاطب داده شود تا مساله ارتکاب فساد در جامعه عادی نشود بنابراین توجه به این نکته بسیار حائز اهمیت است. به نظر می رسد شرایط فضای رسانه ای و دسترسی افراد به اخبار این موضوع را به نحوی پوشش داده که رسانه ها علاقمند هستند چنین اخباری را زودتر از سایرین در اختیار مردم و یا به گوش آنها برسانند هر چند انتشار این اخبار به خودی خود در جامعه عادی نمی شود چرا که مردم از نزدیک شاهد افزایش فاصله های طبقاتی هستند. بنابراین تا زمانی که مردم با محدودیت های مالی دست و پنجه نرم می کنند شنیدن اخبار اقتصادی عادی نخواهد شد. نکته مهمی که باید مورد توجه اصحاب رسانه قرار گیرد پیگیریهای بعد از فساد است. متاسفانه این مساله در رسانه ها کمتر دیده می شود و کمتربدان توجه می شود. بدیهی است یکی از مهمترین رسالت روزنامه نگاران پرداختن به ابعاد مفاسد و دنبال کردن آن بعد از فساد است تا پرونده به سرانجامی قطعی برسد در حالی که ما در رسانه ها بیشتر شاهد افشای فسادها هستیم تا پیگیری و رسیدگی به پرونده ها ودنبال کردن مراحل قضایی آن. بی تردید رسیدگی به پرونده ها و دنبال کردن آن برای شناسایی مجرمین و احقاق حقوق ملت نه تنها به بی تفاوتی و عادی شدن منجر نمی شود بلکه مردم را نسبت به وقایع حساس کرده و با درک درست و شفافیت به بررسی موضوعات فساد و مبارزه عمومی با آن هدایت خواهد کرد.
نقش رسانه ها در پیشگیری از عادی سازی مفاسد اقتصادی نزد افکار عمومی چیست؟
واقعیت این است در بحث های حقوقی و قضایی تا زمانی که فهم درستی ازموضوع به دست نیامده یعنی به اصطلاح مقصر پیدا نشده نباید کسی را متهم کرد. با توجه به اینکه در شرایط فعلی رسانه ها پرونده های بزرگی از فسادهای مالی را در نزد افکار عمومی منتشر و مطرح کرده اند در برخی موارد متاسفانه این موضوعات دستمایه چالش های سیاسی شده و گروه های سیاسی از این موضوع برای اهداف سیاسی مد نظر خود استفاده می کنند. این سوء استفاده ها در قالب پس زدن و تهمت زدن به رقیب یا قرار دادن رقبا در موضع اتهام برای از در کردن آنها از میدان انجام می شود. به نظر می رسد مفاسد سیاسی قبل از اینکه به طور کامل ریشه یابی شوند و یا اهمیت عاقبت خطرناک آن در ابعاد اقتصادی واجتماعی حتی سیاسی مورد توجه مسئوولان قرار بگیرد مسابقه ای برای متهم کردن طرفین و زیر سوال بردن یکدیگر شده است. به نظرمی رسد در چنین شرایطی یکی از اصلی ترین وظایف رسانه ها این است که بدون برخورداری از اطلاعات دقیق وارد هر پرونده ای نشوند. رسانه ها زمانی می باید به این موضوع بپردازند که مطالب و موضوعات آن را به بهترین نحو ارائه دهند تا فارغ از ملاحظات سیاسی و جناحی بتوانند موضوع فسادها را پیگیری نمایند. یقینا در چنین شرایطی است که فساد اقتصادی دیگر عادی نخواهد شد. نکته دوم مهم وظیفه و رسالت اطلاع رسانی رسانه ها بنحوی است که باید از قضاوت کردن و پشتیبانی از جناح خاصی دوری کنند. ممکن است برخی رسانه ها با طرفداری از یک جناح درصدد هدایت مردم به نفع یا زیان گروه خاصی باشند. بی تردید اگر رسانه در این حوزه درست وارد شود و به بهترین نحو اطلاع رسانی کند منجر به حل بخش مهمی از مشکلات جامعه که از جمله آنها مفاسد اقتصادی است خواهد شد و تکلیف افکار عمومی را در باره مفاسد اقتصادی روشن می کند آن زمان است که دیگر نمیتوان رسانه ها را به عادی سازی مفاسد اقتصادی متهم کرد.
آیا اینکه عادی شدن فساد را به رسانه ها منتسب کنیم نوعی فرافکنی و پاک کردن صورت مساله از سوی دولت به شمار نمی رود؟
علت اینکه بنده روی بحث رسانه ها تمرکز می کنم به این دلیل است که رسانه ها کانال های ارتباطی با جامعه هستند و چون دسترسی مردم به رسانه ها افزایش یافته رسانه ها نقش تعیین کننده ای در تعقیب و پیگیری بسیاری از امور ایفا می کنند. در کنار رسانه ها، دستگاه قضایی، دولت و نهادهای امنیتی نیز باید به این مساله بپردازند چرا که مردم از آنها انتظار دارند به چنین مسائلی بیش از سایر موضوعات توجه کنند. به نظر می رسد افکار عمومی پس از رسانه ای شدن مفاسد اقتصادی از سیستم قضایی می خواهند که فورا به اتهام ها رسیدگی کرده و افراد متهم را مجازات نماید در حالی که سیستم بروکراسی در حوزه قضایی و سیستم های دولتی به گونه ای نیست که بتواند قانون را زود اجرا کند. به هر حال برای اثبات جرم باید ادله لازم و مدارک و شواهد مورد نیاز موجود باشد. آنچه مهم است با توجه به اینکه رسانه راحت ترین وسیله هدایت افکار عمومی است باید با وجدان به اظهار نظر بپردازد. متاسفانه برخی از چالشهای ایجاد شده در فضای فسادهای اقتصادی ناشی از شلوغ بازی هایی است که اصلا به نفع جامعه نیست. در حالی که حتی برخی هنوز فرق بین اتهام و جرم و اختلاس؛ دزدی و برداشت های غیر متعارف را نمی دانند اگر رسانه ها این مسائل را تفکیک نکنند این مساله منجر به تشویش اذهان عمومی و سپس به عادی سازی آن در بلند مدت منجر می شود. پر واضح است که عملکرد دولت؛ دستگاه قضایی و رسانه ها بسیار حائز اهمیت است و دولت باید با توجه به مساله از بین رفتن اعتماد عمومی ملت نسبت به مفاسد اقتصادی هر چه بیشتر دراین باره وارد عمل شود تا راه هرگونه فرافکنی بسته شود.
به هر حال وظیفه رسانه ها انتشار اخبار صحیح است اما وظیفه مسئوولان دراین باره چیست؟ ایا شعار دادن و عدم اقدام و عمل دراین باره موجب بد گمانی مردم به دولت نخواهد شد؟
اینکه بنده تاکید می کنم که رسانه باید حساس تر و با تغییر نگاه و کارکرد بهتر و موثرتری به نشر مفاسد اقتصادی بپردازد به نحوی که در نشر این اخبار مسائل مهم تری از جمله پیگیری حقوق و منافع ملی و دلایل انجام فسادها را مد نظر قرار دهد به معنای عدم انعکاس کج دستی ها و عدم انتشار مفاسد اقتصادی نیست بلکه وقتی این اخبار عادی نخواهد شد که خبرنگار و رسانه با دقت بیشتری و به صورت موثق اخبار را پوشش دهد تا افکار عمومی قضاوت بهتری از این موضوع داشته باشند. به هر حال یکی از مسائل مهمی که موجب هدایت افکار عمومی در انتخابات و رویکرد مردم به مسئوولان می شود همین مسائل فساد اقتصادی و پاکی مدیران است. اگر رئیس جمهوری یا مسئوولی در رابطه با مسائل و مفاسد مالی و اقتصادی فقط به شعار اکتفا کرده باشد و در مجموعه زمانی که در راس مسئوولیت قرار داشته به وعده های انتخاباتی مبارزه با مفاسد اقتصادی جامه عمل نپوشانده باشد یقینا زیر سوال خواهد رفت و افکار عمومی با او همراه نخواهند شد. بی شک رسانه ها در این همراهی یا عدم همراهی و شکل دهی افکار عمومی نقش موثری ایفا می کنند.
نظر شما