البته چنین اقدامی در گذشته و با عنوان «سامانه‌های سوت‌زنی» وجود داشته، مثلاً در اروپا، نزدیک به ۳۰ سال است مردم عادی و مراجعه‌کنندگان به نهادهای دولتی می‌توانند مظاهر فساد را به ساختار نظارتی و بالادست سیستم اجرایی گزارش کنند تا خارج از جریان فشارهای نهادی با آسیب‌ها مقابله شود.
اگر سامانه خبری مبارزه با فساد به‌درستی به جامعه معرفی شود و مردم به صورت ملموس بازخورد مقابله با فساد را دریافت کنند و مخاطب به این اقناع برسد که برخورد متناسب صورت گرفته، قطعاً اثرگذار خواهد بود.
البته از اینکه روش پیگیری گزارش‌های مردمی به چه شکل خواهد بود و این الگو دوطرفه هست یا نه؟ خبر نداریم، اما مهم‌ترین خاصیت این برنامه می‌تواند خارج کردن فرایند مبارزه با فساد از انحصار نهادهای متولی مرسوم باشد که به‌ازای آن مردم پای کار می‌آیند و منجر به کشف مصادیقی خواهد شد که در مقایسه با دستاوردهای نهادهای نظارتی، شواهدی کشف خواهد شد که به لحاظ کمیت و کیفیت قابل مقایسه با نهادهای نظارتی نخواهد بود.
بالاخره نهادهای نظارتی بعضی اوقات محدودیت‌هایی دارند. مثلاً امکان نزدیک شدن به برخی مصادیق اصلی فساد را ندارند، در چنین شرایطی قرار گرفتن مردم در کنار آن‌ها موجب تقویت زیرساخت اجرایی، افزایش سرمایه اجتماعی و همچنین رشد اعتماد عمومی خواهد شد. از این نباید غافل شویم که فساد از مدل سنتی خارج شده و ابعاد پیچیده‌ای یافته که ممکن است با گزارش‌های مردمی و شواهد اولیه اثبات نشود.
برای رفع این چالش و ارتقای مبارزه، باید نخبگان اداری و دانشگاهی و متخصصان این حوزه در یک ساختار مناسب و امن گردهم بیایند و بدون نگرانی از مشکلات، در هر سطحی تحقیق و تفحص کنند تا به نتیجه برسند.
این غیر قابل اغماض است که بخش قابل توجهی از فسادی که در سازمان اداری کشور ما اعم از حیف ومیل صورت می‌گیرد در قالب‌های قانونی و شبه‌قانونی و با پوشش آراسته وسالم انجام می‌شود. تشخیص این امر و بررسی آن نیازمند گزارش‌دهندگان قوی و آشنا به موضوعات و کارشناسان این حوزه است.
در این موارد، افراد معمولاً حس امنیت ندارند و برای تأمین این مسئله باید فکری اساسی شود تا ساختار مبارزه ما پویا و فعال‌تر عمل کند. به عنوان نمونه برخی گزارش‌دهندگان احساس امنیت ندارند؛ زیرا فکر می‌کنند ممکن است پس از این اقدام کسی به سراغ آن‌ها برود و برای آن‌ها دردسرساز شود.
در قضیه کارشناسان حرفه‌ای و کاربلد هم این‌طور است، باید عناصر دخیل در مبارزه با فساد کلان اعم از رسانه‌ها، وکلا، مطالبه‌گران و کارشناسان، حس امنیت داشته باشند تا کار به خوبی جلو برود. البته برای ما روشن است ابتدای راهیم و نباید شتاب‌زده عمل کرد و به تعبیری فکر کنیم با راه‌اندازی یک سامانه ممکن است اتفاق بزرگی بیفتد، اما مزیت اولیه چنین اقداماتی خارج کردن نظارت از انحصار و سپردن بخشی از آن به دست مردم است.
نظر شما