چرا خطاهای پرستاری اتفاق می افتد؟
کریم عابدینی، پرستار انستیتوکانسر تهران معتقد است خطاها در پرستاری غیرعمدی است و بخاطر سیستم کنترل و نظارت دقیقی که در سیستم پرستاری حاکم است، خطاهای غیرعمد هم که ناشی از کم تجربگی پرستار اتفاق میافتد خیلی کم است. بیستر خطاهای پرستاری بخاطر غیراستاندارد بودن زمینه و شرایط کار است ضمن آنکه تعداد زیاد بیمار و شمار اندک نیرو با هم تناسب ندارد. علاوه بر این، پرستاران به دلیل پایین بودن حقوق ناچارند در دو یا حتی سه بیمارستان یا مرکز درمانی کار کنند و همین فشار خستگی موجب کاهش تمرکز و بروز خطاها و فیلرهای پرستاری میشود.
من خودم وقتی درمانگاه شیمی درمانی سرپایی که کار میکردم، هر پرستار در یک شیفت بیش از ۱۰ بیمار را شیمی درمانی میکرد و بیشتر این شیمی درمانیها یک رژیم درمانی شامل چند نوع داروی مهم و حساس داشت که هر کدام توجهات خاص خودش را میطلبد و هر کدام نیازمند سرعت تزریق خاصی بود ضمن آنکه عوارض این داروها با هم متفاوت بود به همین دلیل کار در این درمانگاه مستلزم دقت و تمرکز بسیار زیادی بود.
وی ادامه می دهد: خطر نشت دارو از محل تزریق یکی از عوارض شیمی درمانی است که باید پرستار دقت زیادی به آن داشته باشد تا اتفاق نیفتد زیرا نشت دارو به خارج رگ محل تزریق، منجر به آسیب بافت میشود. با این با تمام توجه، تمرکز و کنترل، امکان خطا وجود داشت.
یکی از خطرات حرفه پرستاری در مراکز شیمی درمانی نبود محیط و شرایط امن و آرام است. زیرا هنگام شیمی درمانی همراهان بیماران کنار تخت یا داخل سالن در حال تردد مداوم هستند و در کار درمان دخالت میکنند چون عجله دارند و میخواهند کار شیمی درمانی تمام شود. حتی برای یک ساعت تختی خالی نمیماند، بطور دایم بیمار پذیرش میشود و باید منتظر ماند تا یک تخت خالی شود و نفر بعدی درمانش را شروع کند، به هر حال در چنین شرایطی ممکن است خطا افزایش پیدا کند.
آقای عابدینی به یکی از خاطرات خود در این خصوص اشاره می کند و می گوید: یک روز دو بیمار با اسم مشابه در مرکز حضور داشتند. یکی از آنها دارویی با قیمت ۵۰ میلیون تومان داشت. وقتی دارو آماده شد، بخش داروسازی، باکس دارو را روی میز گذاشت و اسم بیمار را اعلام کرد پرستار آن بیمار آمد و باکس داروی را برای تزریق برد. در این شلوغی وقتی داروساز نام بیمار دوم را صدا زد، همراه وی مراجعه کرد و باکس بیمار دیگر را برای بیمار خودش برد. پرستار هم که به بیمار دیگر رسیدگی می کرد وقتی کارش با آن بیمار تمام شد، دارو را وصل کند، غافل از اینکه نمی دانست باکس دارویی را که همراه بیمار آورده اشتباه است. پرستار اواسط کار تزریق متوجه بروز خطا شد و این موضوع را با پزشک معالج در میان گذاشت. پزشک اعلام کرد دارو برای بیمار خطری ندارد، اما قیمت داروی بیماری که اشتباه مصرف شده ۵۰ میلیون تومان است و پرستار باید هزینه آن را بپردازد.
این خسارت مالی به همکاری که معادل چند ماه حقوقش بود جای خودش، اما اگر دارو برای سلامت بیمار خطر داشت غیر قابل جبران بود. موارد مشابه از این دست اتفاقات در مراکز شیمی درمانی متعدد است و ضرورت دارد شرایط کار پرستاران در این مراکز از استانداردهای بیشتری برخوردار باشد.
این پرستار ادامه می دهد: استانداردسازی حجم کار با تعداد نیرو، استاندارد سازی میزان موظفی کاری ماهیانه پرستار به میزان ساعت کاری مشاغل سخت و زیان آور و تامین مالی پرستار برای اینکه پرستار مجبور به کار در چند بیمارستان یا مرکز درمانی نباشد، استانداردسازی گردش کار و فرایند کاری برای اجتناب از خطاهای احتمالی هر بخش از جمله مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد تا با افزایش تمرکز پرستاران خطای کار آنها کاهش یابد.
در بیمارستانها و مراکز درمانی ممکن است پزشک در درج دستورات دچار خطا شود که بارها و بارها اتفاق میافتد، اما پرستار در مرحله اجرا از این خطاها پیشگیری میکند. ممکن است واحدهای پاراکلینیک هم در کارشان دچار خطا شوند که باز هم پرستار از آن پیشگیری میکند و این یک واقعیت است که اعتماد بیمار به واحد درمان که اهمیت بسیار زیادی دارد به واسطه پرستار ایجاد میشود، اما متاسفانه مسئولان در بیشتر مواقع چشمشان را روی این خدمات میبندند و ارزشی برای کار پرستار قائل نمیشوند.
ای کاش بهجای تعریف و توصیف و فرشته سازی نمایشی، حداقل به اندازه یک روز در سال مدیران مرتبط با تصمیم سازی در حوزه درمان و پرستاری، جدی و واقع بینانه و عملگرا به فکر راه حلی برای رفع مشکلات پرستاران بودند .
درسی که نباید فراموش کنیم
الهام محمدزاده، کارشناس ارشد پرستاری نیز که در بیمارستان فوق تخصصی رازی بیرجند مشغول خدمت است به ما می گوید: یکی از مهمترین نکاتی که پرستاران، پزشکان و سایر کادر درمان در زمان دانشجویی آموزش میبینند و باید در طول تحصیل و اشتغال به آن توجه داشته باشند این است که ایمنی فردی خود را در اولویت کار قرار دهند تا بتوانند به مسئولیت خطیری که نسبت به سلامت بیمار دارند، عمل کنند. اگر پرستار نتواند از خود محافظت کند، دانش یا مهارت او در ایجاد محیط امن برای بیمار ناکام می ماند و چه بسا احتمال دارد بی توجهی یک پرستار به ایمنی فردی، بیماران، همکاران و یا یک واحد سازمانی یا حتی کل ارگان را دچار کلاف پیچیده مسائل قانونی یا اخلاقی کند.
من خودم هفت سال پیش که در بخش مسمومیت بیمارستان امام رضا(ع) بیرجند مشغول به کار بودم به اهمیت ایمنی فردی پی بردم.
وی ادامه می دهد:بخش مسمومیت یکی از بخش های درمانی با چند ویژگی خاص بود. بیماران این بخش با مشکلاتی از قبیل مسمومیت عمدی یا سهوی با انواع مخدرها، گزش مار و عقرب یا سوساید-استفاده بیشتر از دوز دارو به منظور خودکشی - بستری میشدند. بنابراین باید پرستاران و پزشکانی که در این بخش مشغول خدمت هستند، علاوه بر آشنایی با مسائل درمانی، روانپزشکی و داروشناسی تا حدودی تخصصیتر با مسائل قانونی و خط مشی های مورد نیاز آشنا باشند تا بتوانند در شرایط اورژانسی بهترین تصمیم ممکن را اتخاذ کنند.
شیشه شربت دردسرساز
خانم محمدزاده به یکی از تجربه های خود در این خصوص اشاره می کند و می گوید: من اوایل طرحم را میگذراندم. روز با یکی از همکاران بهیار و یکی از دوستان طرحی ام در شیفت عصر مشغول بودیم، تحویل شیفت بخش مسمومان با بخشهای دیگر یک تفاوت اساسی داشت. ما علاوه بر پذیرش بیمار، وسایل و کمد بیمار را هم تحویل میگرفتیم و لوازم خطر زا مانند کبریت، چاقو، ناخن گیر، شیشه و قوطی فلزی از بیماران تحویل گرفته میشد تا از هرگونه آسیب سهوی یا عمدی به خودشان پیشگیری شود. مثل همیشه من و همکارم پس از تحویل بیماران، شیفت را تحویل گرفتیم و طبق روال مشاوره بیماران با پزشکان انجام شد و پزشکان تخصصهای مختلف آمدند و رفتند. تعدادی از بیماران مشاوره روانپزشکی شدند و طبق نظر پزشک و رضایت بیمار باید منتقل بخش روان میشدند تا درمانشان در بخش روانپزشکی ادامه مییافت. در بین این بیماران خانمی حدود چهل ساله با مسمومیت به مواد مخدر که به صورت عمدی سوء مصرف داشت بستری بود. این بیمار با وجود توصیه پزشک معالجش راضی به بستری شدن در بخش روانپزشکی نبود و باید روند درمانی را در همین بخش ادامه میداد .
من و همکار بهیارم مشغول نوشتن گزارش و ثبت سیستم بودیم و همکار طرحی ام در اتاق یکی از بیماران بود که این خانم به ایستگاه مراجعه کرد و درخواست رضایت شخصی کرد. با توجه به اینکه بیمار زندانی بود؛ توصیه شد تا تعیین تکلیف قضائی در بخش بماند. او بدون هیچ اعتراضی به اتاقش برگشت و ما هم به کارمان ادامه دادیم. ناگهان صدای شکستن شیشه به گوشمان رسید. سرمان را که بالا آوردیم دیدیم همان خانم با شیشه ای شربت در دست بالای سرمان ایستاده است. شیشه را به چارچوب در زده بود و در حالی که لبه تیز شیشه را زیر گلوی خودش گذاشته بود تا نزدیکی در رفت. در بخش قفل بود. یک تکه شیشه را به سمت همکارم پرت کرد و گفت در را باز کن. شیشه به دیوار پشت سر همکارم برخورد کرد و پس از خرد شدن از کنار سرش عبور کرد. همکارم در حالی که تلاش میکرد قاطع رفتار کند، برای باز کردن در جلو رفت. در این شرایط بحث با بیمار خشمگین و دچار سایکوز -بیماری روانی- کار را با چالش بیشتری رو به رو میکرد . بیمار به داخل محوطه رفت و از قضا با توجه به دوربین حراست دانشگاه که بخش ما را رصد میکرد نگهبان در ورودی تا وسط حیاط بیمارستان پیش آمد تا از هرگونه اقدام مخاطره آمیز بیمار پیشگیری کند، که ناگهان در یک حرکت بیمار شیشه را روی دستش کشید و فریاد زد جلو نیا و بخشی از شیشه را روی رگ گردنش میکشید و جو را پر تشویش میکرد. در این شرایط من و همکارانم علاوه بر اینکه نگران ایمنی خودمان بودیم تلاش میکردیم رفتاری که منجر به تحریک بیشتر بیمار میشود انجام ندهیم تا با کنترل هیجانات بیمار، ایمنی او حفظ شود. سرانجام همکار نگهبانمان با همکاری پلیس شیشه را از دست بیمار خارج کردند و این حادثه ختم به خیر شد.
فردای آن روز بررسی ها شروع شد تا مشخص شود چرا شیشه شربتی که بیمار با آن حادثه سازی کرد، بررسی نشده بود.آن روز بیمار شیشه را زیر ملحفه اش به طور حرفه ای پنهان کرده بود، مسئله به ظاهر ساده و پیش پا افتاده ای که میتوانست جان سایر بیماران و پرسنل را به خطر اندازد که خوشبختانه به خیر گذشت و من از آن حادثه به اهمیت دانش و تبحر برای حفظ امنیت بیماران پی بردم.
نظر شما