در اواسط دهه ۶۰ میلادی، روابط محرمانه ایالات متحده با شوروی برای خروج موشک‌های "ژوپیتر" از ترکیه در جریان بحران موشکی کوبا و نامه رئیس جمهوری وقت ایالات متحده "لیندون جانسون" مبنی بر عدم دفاع از ترکیه در موضوع قبرس باعث تزلزل روابط واشنگتن و آنکارا شد.
پایگاه خبری فارن پالسی در گزارشی می‌نویسد: «اختلافات بعدی بر سر ویتنام یک جو ضد آمریکایی در نظر عموم مردم ترکیه ایجاد کرد. اواسط دهه ۷۰ میلادی، حمله ترکیه به قبرس شمالی و اشغال آن به یک تحریم تسلیحاتی از سوی کنگره آمریکا و محدودیت بعدی بر صادرات تسلیحات آمریکایی به ترکیه منجر شد.
با وجود این اختلافات و مشکلات، تصور رایج تهدید در مورد خطراتی که مسکو برای امنیت اروپا و جهان ایجاد می‌کرد، به حفظ روابط قوی دولت‌های واشنگتن و آنکارا در طول جنگ سرد کمک کرد.
در پی فروپاشی شوروی در اوایل دهه ۹۰ میلادی، روابط واشنگتن و آنکارا بار دیگر شکوفا شد و شاید هم به بالاترین سطح خود در هزاره رسید؛ زمانیکه بیل کلینتون، رئیس جمهوری وقت آمریکا اعلام کرد ارتباطات بین ترکیه و ایالات متحده به منزله یک "همکاری استراتژیک" است و فعالیت‌های دیپلماتیک آمریکا به تضمین دعوت از آنکارا از سوی اتحادیه اروپا برای مذاکرات الحاق کمک کرد. این مساله‌ای بود که سیاست خارجی ترکیه از اوایل دهه ۶۰ میلادی به دنبالش بود.
در دوران ریاست جمهوری رجب طیب اردوغان و به دلیل دو دهه تسلط او بر سیاست‌های کشور، روابط ترکیه و آمریکا کم کم رو به افول گذاشت. از سال ۲۰۰۳، این روابط دو جانبه کم کم و به صورت هدفمند به نقطه‌ای از ضعف رسید که واشنگتن دیگر نتوانست روی ترکیه به عنوان یک متحد قابل اعتماد تکیه کند. این روزها نیز این رابطه با موضع ترکیه در مورد طیف وسیعی از مسائل امنیتی، مشخص می‌شود.
از نخستین جنگ خلیج فارس، واشنگتن تلاش زیادی برای رسیدگی به نگرانی‌های امنیتی منطقه‌ای آنکارا به خرج داده است. دولت کلینتون "عملیات تامین آسایش" را که هم باعث جلوگیری از کشتار بیشتر جمعیت کرد عراق توسط صدام و هم تضمین قرار گرفتن حزب جدایی‌طلب کردستان (پ.ک.ک) ترکیه در لیست تروریستی شد، مطرح کرد. در این دوره، واشنگتن از نزدیک اطلاعات عملی را برای محدود کردن تهاجمات مرزی از شمال عراق به ترکیه به اشتراک گذاشت.
در سال ۱۹۹۹ نیز اطلاعات آمریکا باز هم نقش بسیار مهمی را در کمک به دستگیری و تحویل عبدالله اوجالان، رهبر پ.ک.ک به ترکیه ایفا کرد و اگر بخاطر آمریکا نبود، الان او در زندان ترکیه نبود.
همین اواخر نیز در پی وقوع یکسری حملات تروریستی از سوی داعش در ترکیه، واشنگتن بلافاصله سیستم‌های پاتریوت خود را در داخل ترکیه که یکی از اعضای ناتو است، مستقر کرد.
خوب ترکیه چطور این کارهای آمریکا را پاسخ داد؟ آنکارا به سمت چین و روسیه که قدرت‌های نوظهوری نسبت به آمریکا هستند، گرایش پیدا کرده است. این روابط دیپلماتیک در نهایت به تصمیم ترکیه نخست برای خرید یک سیستم دفاع موشکی و هوایی از چین و بعد خرید سامانه‌های دفاع هوایی اس-۴۰۰ روسیه منجر شد.
آنکارا به خود اجازه داده که با کمک مالی و تسلیحاتی که از طریق ترکیه به سمت سوریه سرازیر می‌شود، به یک عامل حیاتی برای نیروهای افراطی در این کشور تبدیل شود. علیرغم تلاش‌های مکرر ایالات متحده برای حل اختلافات بر سر نیروهای مخالف بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه، ترکیه بارها از واشنگتن خواسته تا مواضع نیروهای خود را تغییر دهد، به حملات هوایی علیه شرکای آمریکایی دست زده و حتی به‌طور خطرناکی نزدیک بود گروه کوچکی از نیروهای ویژه ایالات متحده را در تلاشی غیر مسئولانه بمباران کند که هدف از این اقدام، برانگیختن شور ملی‌گرایانه در داخل ترکیه برای حمایت از برنامه سیاسی داخلی اردوغان محسوب می‌شد.
دولت اردوغان شهروندان آمریکایی و کارمندان محلی دولت ایالات متحده را به عنوان گروگان مجازی نگه داشت تا از سیاست داخلی واشنگتن برای جلوگیری از تحقیقات مربوط به پولشویی و فرار از تحریم‌ها توسط عاملان مرتبط با دولت آنکارا استفاده کند. ترکیه همچنین از پیوستن به غرب در اعمال تحریم‌ها علیه مسکو و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه پس از حمله به اوکراین خودداری کرده است. در عوض، ترکیه به یک مقصد کلیدی برای جریان‌های مالی غیرقانونی از سوی الیگارش‌های روسی تبدیل شده که به دنبال محافظت از دارایی‌های خود هستند و به یک نقطه ترانزیت برای کالاهای دو منظوره پشتیبان صنعت دفاعی روسیه در زمان جنگ تبدیل شده است.
در نهایت ترکیه تلاش سوئد برای عضویت در ناتو (و پیش از آن فنلاند) را در قبال کسب منافع اردوغان برای موافقت با اقداماتی که پیشتر قولشان را به سران فنلاند و سوئد داده بود، به گروگان گرفته است.
آخرین ضربه به روابط ترکیه و واشنگتن عملیات طوفان الاقصی حماس در غزه به تاریخ هفتم اکتبر ۲۰۲۳ بود زمانیکه اردوغان به غرب و متحدانش پشت کرد و در عوض، حمایت خود را از حماس اعلام داشت. پیش از این نیز، از ۲۰۱۱ آنکارا یک دفتر به حماس در داخل ترکیه داده و به رهبری ارشد این گروه فلسطینی پاسپورت‌های ترکیه ارائه کرده بود که حماس از این دفتر برای کسب درآمد استفاده می‌کند.
در این میان، موضع ترکیه در قبال مناقشه اعراب و اسرائیل نمادی از موضع دوگانه و ریاکارانه سیاست خارجی این کشور با متحدان غربی خود است. در حالی که آنکارا علنا اسرائیل را به خاطر ماموریت ضد تروریسم خود در غزه مورد تحقیر قرار می‌دهد، شرکت‌های ترکیه‌ای به تجارت با آن ادامه می‌دهند.
بسیاری از صاحبان مشاغل ترکیه‌ای که بیش از ۴۰۰ کانتینر به اسرائیل از هفتم اکتبر ارسال کرده‌اند، علنا اسرائیل را مورد انتقاد قرار می‌دهند درحالی که به صورت خصوصی با این دشمن تجارت می‌کنند. همچنین آنکارا به صورت منظم واشنگتن را بابت همکاری با نیروهای دموکراتیک کرد سوریه و بر این اساس مورد سرزنش قرار می‌دهد که این نیروها، انشعابی از پ.ک.ک ترکیه هستند.
با اینکه نیروهای دموکراتیک کرد سوریه و مقام‌های آمریکایی بارها تضمین داده‌اند که تنها ماموریت نیروهای کرد سوریه حذف داعش است، اما اردوغان نظر دیگری دارد.
با وجود این رفتارها از سوی اردوغان و حتی فرسایش حمایت کامل از ترکیه در کنگره آمریکا، مقام‌های سیاستگذاری هر دو حزب اصلی ایالات متحده در ادوار مختلف دولت واشنگتن از وضع تحریم‌ها علیه ترکیه اجتناب کرده‌اند.
این امر عمدتا از مجموعه‌ای از فرضیه‌ها ناشی می‌شود که به بهبود درازمدت در روابط دوجانبه منجر نشده است. برخی از این فرضیات شامل این تصور هستند که ترکیه با توجه به موقعیت جغرافیایی حیاتی آن، بزرگتر از آن است که شکست بخورد، اگر واشنگتن به طور مداوم با ترکیه به عنوان یک متحد قابل اعتماد رفتار کند، آنکارا نیز همین رفتار را خواهد داشت و در نهایت، امیدواری به این که ترکیه ممکن است نقش میانجی مهمی را در جنگ روسیه و اوکراین و یا به عنوان یک واسطه در مذاکرات برای آزادی اسرای اسرائیلی در دست حماس ایفا کند.
اما در واقعیت، تداوم این راه تنها به تشدید تنش‌های بیشتر در روابط دو جانبه می‌شود و همانطور که موضع اردوغان در مورد گسترش ناتو آشکار شد، به دنبال این است که از هر گونه مزیت ممکن در رویدادها در زمان وقوع آنها به نفع خودش استفاده کند.
دولت جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا به شدت به توسعه یک استراتژی بلند مدت برای مدیریت ترکیه نیاز دارد که قطعا اگر اردوغان در راس آن باقی بماند و یا شاید حتی پس از آن، توسط یک ایدئولوژی ناسیونالیستی پوپولیستی ضدغربی اداره خواهد شد. همچنین سیاستگذاران واشنگتن باید به یاد داشته باشند که ترکیه یک جامعه به شدت متفرق و دو دسته است و رویکرد ضد غربی اردوغان هم نماینده و بازتاب دیدگاه ۵۰ درصد از جمعیت ترکیه محسوب می‌شود.
در این میان، تصمیم اخیر دولت ترکیه برای رسیدگی به روند الحاق سوئد در ناتو از طریق مجلس ملی کبیر این کشور نشان می‌دهد که اردوغان شاید متوجه شده که این تلاشش برای تحت فشار قرار دادن کنگره آمریکا در تصویب فروش جنگنده‌های اف-۱۶ شاید بجای آنکه موثر واقع شود، مانع از تلاش برای تضمین فروش این جنگنده‌ها می‌شود.»
نظر شما