در این راستا آمار حفاری‌های غیرمجاز در محوطه‌های باستانی و تاریخی کشور هر سال افزایش می‌یابد و این کار علاوه بر به تاراج رفتنِ اشیای ارزشمند و تاریخی کشور، موجب تخریب لایه‌های فرهنگی محوطه‌ها نیز می‌شود. آمارهای موجود، حکایت از افزایش ۷۹ درصدی سرقت، تجارت اشیای تاریخی و استفاده از فلزیاب را دارد.
رشد حفاری های غیرمجاز
اجرای طرح‌های عمرانی در هسته مرکزی شهر اصفهان و پیدا شدن اشیای عتیقه منجر به افزایش رو به رشد پدیده فعالیت غیرمجاز در حوزه زیرخاکی در این شهر شده است.
از زمان آغاز ساخت مترو در اصفهان در هر فاز و گودبرداری آن، کشف زیرخاکی‌ها افزایش داشته است. شاید یکی از دلایل اصلی و بیش از ۲ دهه به طول انجامیدن پروژه‌های عمرانی در هسته مرکزی شهر اصفهان از جمله متروی اصفهان و طرح‌های عمرانی دیگر نظیر اجرای ساماندهی گذر کمرزرین کشف زیرخاکی‌ها و لزوم انجام کاوش‌های تخصصی بوده است.
کشف تونل طاق چشمه‌ای باستانی در زیر مسجد امام خمینی (ره) اصفهان تا کشف چند شیء سفالی متعلق به دوره سلجوقی در محدوده ایستگاه متروی میدان تختی و اخیراً کشف چهار قطعه سفالی منقوش در پروژه کاوش گذر کمرزرین از مهم‌ترین کشفیات زیرخاکی در اصفهان بوده است.
مجموعه این موارد منجر به افزایش روند گرایش برخی فرصت طلبان به سمت کشف زیرخاکی در شهر اصفهان شده که به صورت غیرکارشناسی و تنها با داشتن دستگاه‌هایی غیرمجاز اقدام به شناسایی و کشف زیرخاکی می‌کنند.
فروش زیرخاکی‌های قلابی
یکی از افرادی که سال‌ها در حوزه زیر خاکی فعالیت داشته، در این ارتباط می‌گوید: در آخرین پروژه کشف زیرخاکی مرا دستگیر و تمام دستگاه‌هایم که میلیاردها تومان قیمت داشت را توقیف کردند و امروز به کارهای ساختمانی روی آورده‌ام و در کنار آن راننده اینترنتی شده‌ام.
وی که حاضر به فاش شدن نامش نیست ادامه می دهد: برخی افراد به کار زیرخاکی روی آورده‌اند هر چند در این میان اشیای جعلی و قلابی را نیز ساخته و به افراد ناشناس به عنوان زیرخاکی، به قیمت‌های گزاف می‌فروشند.
این فعال بازار زیرخاکی ادامه می دهد: به عنوان مثال یک شیء فلزی را چند سال در زیر خاک دفن می‌کنند سپس در چاه فاضلاب قرار داده که پاتیل ببندد و زنگ زده شود و ظاهری زیر خاکی پیدا کند و بعد از آن خارج و دوباره دفن کرده و مثلاً به افرادی که خواهان زیرخاکی هستند و از استان‌های دیگر می آیند می‌گویند در این منطقه می‌توانید زیرخاکی پیدا کنید و پس از آزمایش با دستگاه‌های فلزیاب و روشن شدن چراغ فلزیاب معاملات سنگین صورت می‌گرفت.
بیکاری عامل کلاهبرداری
کارشناس باستان‌شناسی و عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی نیز با تایید افزایش آمار حفاری‌های غیرمجاز در برخی استان‌ها از جمله اصفهان به منظور کشف زیر خاکی در محوطه‌های باستانی و تاریخی هستیم می گوید: این پدیده اغلب در شهرستان‌هایی که فصول بیکاری دارند، بیشتر اتفاق می‌افتد.
سامان سوتیجی با بیان اینکه البته فعالیت این افراد به صورت باندی هم دیده می‌شود، تصریح می کند: آمار حفاری‌های غیرمجاز در محوطه‌های باستانی و تاریخی کشور هر سال افزایش یافته و این کار علاوه بر به تاراج رفتنِ اشیای ارزشمند و تاریخی کشور، موجب تخریب لایه‌های فرهنگی محوطه‌ها نیز شده است.
این باستان‌شناس تاکید می‌کند: حفاری غیرمجاز بیشترین عناوین مجرمانه در حوزه میراث فرهنگی محسوب می‌شود.
نبود آمار
هر چند مواردی از حفاری‌های غیرمجاز در خانه‌های تاریخی اصفهان گزارش می‌شود که در مورد اخیر مجرمان علی رغم گزارش تلفنی با یگان حفاظت مبنی بر انجام عملیات غیرمجاز حفاری دریکی از خانه‌های تاریخی واقع در بافت تاریخی شهر اصفهان در خیابان مسجد سید قبل از حضور مأموران، از محل متواری شدند اما آمار دقیقی از تعداد حفاری‌های غیر مجاز در سطح استان اصفهان ثبت نشده است و آماری از اینکه چه تعداد از اشیای قیمتی کشف شده از کشور خارج شده نیز در دست نیست اما در هر حال این مساله قابل تأمل است که درصدی از مردم اصفهان به شغل زیرخاکی روی آورده‌اند.
از طرفی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان تا کنون در این زمینه گزارشی ارائه نداده است که زیرخاکی‌های کشف شده در عملیات عمرانی متروی اصفهان در کجا نگهداری و به چه میزان بوده است و حفاری‌های غیر مجاز در این استان تا چه میزان صورت می‌گیرد.
در مقابل دی ماه سال گذشته سرپرست وقت اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان از دریافت گزارشی مبنی بر حفاری غیرمجاز در محور فرهنگی و تاریخی ابن‌سینا اصفهان خبر می دهد.
حمیدرضا محققیان با بیان اینکه تیم عملیاتی یگان حفاظت به قید فوریت در محل حاضر شدند، می افزاید: پس از ورود به این منزل قدیمی، سه نفر حفار غیرمجاز در حال انجام حفاری به‌قصد دستیابی به دفینه بازداشت و به مراجع قضایی و انتظامی تحویل و تمامی ادوات و تجهیزات حفاری را یگان حفاظت میراث‌فرهنگی استان کشف و ضبط کرد.
نظر شما