به گزارش قدس آنلاین، اهمیت تحول در علوم انسانی در جامعه ای نظیر جامعه ما که استوار بر اندیشه و آموزه های اسلامی است، امری واضح و ضروری به نظر می رسد اما آنچه که بیش از پیش اهمیت تحقق این مساله را آشکار می کند، ضرورت همزیستی اندیشه و عمل بر مبنای فکر مشترک است. امروز اگر نگوییم تماما، اقلا بخش قابل توجهی از علوم انسانی که در دانشگاه ها تدریس می شود حاصل اندیشه غرب است. به بیان دیگر اندیشه دیگران در کشور دیده می شود و این تقابل و تضادی آشکار میان اندیشه و عمل است.
از این رو و در راستای بررسی وضعیت علوم انسانی در کشور و همچنین اهمیت تحول در این عرصه با دکتر محمدمبشری عارف به گفت و گو نشسته ایم. او در کارنامه علمی خود سابقه تدریس در دانشگاه قم، دانشگاه علمی کاربردی، دانشگاه الزهرا(س) و برخی دیگر از مراکز علمی –پژوهشی را دارد.
دکتر مبشری عارف، در ابتدای مباحث خود با اشاره به اهمیت تحول در علوم انسانی فعلی، گفت: اساسا این هدف زمانی محقق خواهد شد که نیازهای جدیدی را در جامعه مان شاهد باشیم به گونه ای که مصوبات قبل یا پیشرفت ها و تجارب گذشته کارایی خود را از دست بدهد یا کمرنگ شود، لذا جامعه بشری در طول تاریخ همواره با تحولات گوناگون همراه بوده است منتها این سیر و سرعت تحول است که باید نقشه جدیدی را داشته باشد.
وی با اشاره به تاکیدات مقام معظم رهبری(مدظله العالی) در حوزه مباحث علوم انسانی گفت: با وجودی که رهبری همواره نسبت به مساله علوم انسانی و تحول در این علوم و همچنین برگزاری کرسی های نظریه پردازی تاکید داشته اند اما هنوز موفقیتی که انتظار می رود حاصل نشده است.
این محقق ادامه داد: با اما و اگرها نمی توان امیدی به تحول داشت، باید قدرت تضارب آراء در میان مجامع دانشگاهی افزایش یابد به گونه ای که اگر نظرات مخالف بیان شد افراد تحمل شنیدن آن را داشته باشند، نباید مباحث سلیقه ای و جناحی مطرح شود. از سوی دیگر افراد دیگر حاضر در مناظره ها باید فرصتی برای بیان و دفاع از عقاید خود را داشته باشند و به دور از تعصب مباحث را بیان کنند.
وی با اشاره به تاثیر برگزاری کرسی های آزاداندیشی در تحول علوم انسانی بیان کرد: به دلیل فرصت برای ارائه نظرات مختلف در این کرسی ها این مجال به وجود می آید که میان اندیشه های مختلف تضارب آرا صورت پذیرد.
این محقق تصریح کرد: زمانی که می گوییم کرسی های آزاداندیشی خود لفظ آزاداندیشی باعث می شود که انسان آنچه را که تعقل و فهم کرده به درستی پیاده سازی کند. در واقع در قرآن کریم نیز به این مساله اشاره شده است. اساس تحول خود انسان و نیازهای اوست.
وی با بیان اینکه آزاداندیشی در عرصه رشته های مختلف علوم انسانی منتج به تحول در این عرصه خواهد شد، افزود: اما نکته ای که ذیل این برنامه ها باید مورد توجه قرار گیرد تکیه بر اندیشه و تدبر است نه تکیه بر شنیده ها و نقل آنچه که شنیده ایم. بنابراین، ذیل کرسی های آزاداندیشی باید تدبر اساس و اصل باشد.
مبشری عارف در ادامه به ویژگی افراد حاضر در این کرسی ها و شرکت کنندگان در این دست مناظرات علمی اشاره کرد و گفت: رعایت انصاف یک اصل است که باید مورد توجه واقع شود، یعنی افراد به همان اندازه که انتظار دارند دیگران به نظراتشان توجه داشته باشند، خود نیز گوش شنوایی برای اظهارات آنان داشته باشند و تحملشان را بالا ببرند.
وی ادامه داد: یکی از مهمترین اصول گفت وگوی علمی، داشتن سعه صدر است، افراد حاضر در این مباحثات باید صبر داشته و سعی در فهم زبان متفاوت افرادی باشند که هر کدام اندیشه متفاوتی دارند. اندیشه های متفاوت آنها ناشی از آن است که در فضای فرهنگی متفاوتی بزرگ شده اند.
مبشری عارف، جدال احسن را یکی از مهمترین نکاتی دانست که باید مورد توجه حاضران در مناظره قرار گیرد چراکه غرض ورزی های شخصی فقط سبب ایجاد تنش و تعصب می شود و جایی که تعصب باشد حقیقت از میان می رود.
وی تاکید کرد: اقناع مخاطب موضوع دیگری است که باید حاضران در گفت وگوهای علمی به آن مبادرت ورزند. یک اندیشمند هرگز نباید به مخاطب خود (اعم از پژوهشگر یا مخاطب عام) بگوید: من حرف هایم را زدم، شما متوجه نشدید). این چنین پاسخی فقط بیانگر ضعف افراد است، البته برخی این برخورد را کلاس کاری برای خود قلمداد می کنند در حالی که این ضعف است که یک اندیشمند نتواند مطلب خود را به گونه ای بیان کند که مخاطبش متوجه شود.
این استاد دانشگاه تقویت روحیه پرسشگری را یکی از مهمترین ثمرات کرسی های آزاداندیشی دانست و بیان کرد: ذیل برگزاری این مناظرات باید اجازه طرح پرسش وجود داشته باشد، امروز تمامی روایاتی که به دست ما رسیده است حاصل پرسشی است که افراد مختلف از ائمه علیهم السلام داشتند و آنها پاسخ گفتند.
وی خاطرنشن کرد: از بد روزگار امروز کسی که در مجامع علمی طرح پرسش کند گویی برایش بد می شود در حالی که رکن کرسی های آزاداندیشی آن هم در ساحت مباحث علمی باید پرسشگری توامان با تواضع باشد تا باب تفکرات و نظریه های جدی گشوده شود.
شبستان
انتهای خبر/
نظر شما