مسواک‌زدن یا خلال‌کردن یا نخ دندان کشیدن بعد از اذان صبح و در بین روز چه حکمی دارد؟
خود مسواک‌زدن و مانند آن، روزه را باطل نمی‌کند؛ اما اگر به چیزی آغشته باشد یا مثلاً خلال و نخ را از دهان خارج کند و رطوبت دهان بر آن باقی باشد و دوباره آن را در دهان قرار دهد، نباید آن را فرو دهد (مشهور).(1)
توجه: اگر رطوبت مسواک یا خلال یا نخ دندان در آب دهان مستهلک شود و به آن رطوبت خارج گفته نشود، بحث آن در استهلاک می‌آید.
استهلاک در آب دهان
اگر رطوبت باقی‌مانده در نخ دندان یا خلال و مانند آن به‌قدری کم باشد که وقتی آن را دوباره وارد دهان می‌کنیم، در آب دهان مستهلک می‌شود، دراین‌صورت فرودادن آن چه حکمی دارد؟(2)
بنا به احتیاط واجب باید اجتناب شود (آیات عظام گلپایگانی، تبریزی، صافی و نوری).
اشکالی ندارد (حضرت امام و آیات عظام سیستانی، خویی، اراکی، فاضل، وحید و مکارم).
استهلاک عمدی
اگر شخصی مثلاً قطره‌ای آب در دهان بچکاند و منتظر شود تا با آب دهانش مخلوط شده و مستهلک شود، سپس آن را فرو دهد، چه حکمی دارد؟(3)
اشکال ندارد، بدون‌فرق بین عمدی و اتفاقیِ آن (حضرت امام ‌و آیت‌الله‌سیستانی).
تعمد در مزج و استهلاک جایز نیست. بله، اگر اتفاقی باشد، اشکال ندارد (آیات عظام خویی، اراکی و فاضل).
تعمد در مزج و استهلاک بنا بر احتیاط واجب، جایز نیست. بله، اگر اتفاقی باشد، اشکال ندارد (آیت‌الله‌مکارم).
بنا بر احتیاط واجب اجتناب شود، بدون‌فرق بین عمدی و اتفاقی (آیات عظام گلپایگانی، تبریزی، صافی و نوری).
مسواک‌نکردن در شب
اگر می‌داند یا احتمال می‌دهد که بقایای غذا در بین روز براثر مسواک‌نزدن فرو می‌رود، اگر مسواک نزند، روزه‌اش چه حکمی دارد؟(4)
الف. می‌داند که بقایای غذا در بین روز فرو می‌رود:
اگر در بین روز اتفاق افتاد، روزه‌اش باطل است و قضا دارد (مشهور).
اگر در بین روز اتفاق نیفتاد:
روزه‌اش باطل است و قضا دارد (آیات عظام فاضل، زنجانی، بهجت، گلپایگانی، صافی، خویی و سیستانی).
بنا بر احتیاط واجب روزه‌اش باطل است و قضا دارد (حضرت امام و آیت‌الله‌نوری).
روزه‌اش صحیح است (آیت‌الله‌مکارم).
ب. اگر احتمال می‌دهد بقایای غذا در بین روز فرو می‌رود، روزه‌اش باطل نیست؛ اگرچه در بین روز سهواً فرو رود (مشهور).
پانوشتها:
1. عروة الوثقی، فصل فیما یجب الامساک عنه، الاول و الثانی.
2. عروة الوثقی، فصل فیما یجب الامساک عنه، الاول و الثانی؛ توضیح المسائل مراجع، مسئلۀ1573؛ وحید، توضیح المسائل، مسئلۀ1581.
3. عروة الوثقی، فی احکام المفطرات، فصل4، مسئلۀ1؛ توضیح المسائل مراجع، مسئلۀ1573، ازطریق مفهوم اولویت؛ صراط النجاة، ج3، سؤال287و288.
4. توضیح المسائل مراجع، مسئلۀ1578؛ وحید، توضیح المسائل، مسئلۀ1586؛ عروة الوثقی، فصل فیما یجب الامساک من المفطرات، مسئلۀ1؛ استفتای کتبی از آیت‌الله‌مکارم.

*با تشکر از اداره پاسخگویی به سوالات شرعی حرم مطهر رضوی