شوخوانی دعای ابوحمزه ثمالی
مردم کاشمر در قدیم، در اولین شب ماه مبارک رمضان به‌وسیلۀ بلندگو، رادیو و ساعت زنگ‌دار، و اکنون علاوه بر این‎ها به‌وسیلۀ تلویزیون بیدار شده و پس از سحری‌خوردن، در نماز جماعت که در مساجد و بیشتر تکایا برگزار می‌شود، شرکت می‌کنند. در گذشته که بلندگو و برق نبود، در بالای بلندترین بام ساختمان و یا مساجد، مؤذن محل یک‌ساعت‌ونیم مانده به صبح، مناجات ابوحمزه ثمالی را که در بین مردم به «شوخوانی» معروف بود، با صدای بلند می‌خواند. پس از 45 دقیقه، برای مدت ده‌دقیقه این‌کار متوقف می‌شد. سپس شوخوانیِ دوم خوانده می‌شد و چون شوخوانی اول با آهنگ ابوعطا و شوخوانی دوم با آهنگ بیات ترک قرائت می‌‌شد، مردم این آهنگ را به یاد داشته و می‌فهمیدند که چه‌قدر به اذان مانده است. آن‌زمان عده‌ای با طبل و شیپور نیز بالای بام می‌رفتند و همچون شوخوانی و در دو بخش، با همان آهنگ می‌نواختند تا دیگر اهالی خواب نمانند. حتی برای خواب‌نماندنِ یکدیگر، همه احساس مسئولیت می‌کردند؛ به‌طوری‌که با زدن بر روی پیت یا با زدن درِ منزل و یا کوبیدنِ مشت بر دیوارِ همسایه، تلاش می‌کردند که همسایه‌شان برای خوردن سحری خواب نماند و بی‌سحری روزه نگیرد، امّا حدود ده‌دقیقه مانده به اذان صبح، مؤذن دعای سحر را می‌خواند و سپس اذان می‌گفت. در گذشته هم نماز جماعت برپا بود و آن‌ها که برای اقامۀ نماز جماعت به مسجد می‌آمدند، تا نزدیک طلوع خورشید در مسجد می‌ماندند و از روحانی، مسائل شرعیِ خود را سئوال می‌کردند.
قنبرخوانی
قنبرخوانی یکی از آیین‌های ویژۀ مردم کاشمر در ماه مبارک رمضان است که در ظهر بیست‌ویکمِ این ماه، هم‌زمان با شهادت امیرمؤمنان حضرت‌علی(ع) در این شهرستان برپا می‌شود. در این مراسم، جمعیتِ انبوهی ظهر روز بیست‌ویکم ماه مبارک رمضان در نماز جماعت ظهر و عصر مسجد جامع حاضر شده و هم‌زمان، جمعیت چشمگیری نیز در حسینیه‌ها تجمع می‌کنند. عزاداران در قالب چنددستۀ بزرگِ عزاداری از محل حسینیه‌ها حرکت کرده و به‌سمت مسجد جامع رهسپار می‌شوند و در آن‌جا مورد استقبال نمازگزاران و مسئولان قرار می‌گیرند. نمازگزارانِ حاضر در مسجد جامع، فضا را برای هیأت حیدری باز کرده و پس از ورود آن‌ها به مسجد، مراسم را در اختیار مداحان و عزادارانِ هیأت حیدری قرار داده و این عزاداران نیز با سوز و حال خاصی به اقامۀ عزای امیرمؤمنان امام‌علی(ع) می‌پردازند. تغزیۀ قنبرخوانی پس از اتمام عزاداری و سینه‌زنیِ عزاداران حیدری در مسجد جامع آغاز می‌شود. در این مراسم، فردی در نقش قنبر به اجرای تعزیه می‌پردازد و قنبر از ابتدای حرکت به سمت خانۀ امام‌علی(ع) اشعاری در مدح و منقبت سیدالأوصیاء می‌خواند و حاضران نیز با ذکر صلوات و نیز تکرار برخی ابیات، او را همراهی می‌کنند. قنبر با رسیدن به درب خانۀ امیرمؤمنان، با حالتی ویژه به زیارت ایشان می‌شتابد که این قسمت از برنامه، حالتی بسیار حزن‌انگیز در محفل ایجاد می‌کند.
زیارت سحرگاهی با پای پیاده
البته قنبرخوانی، تنها آیینِ خاص مردم کاشمر در شب‌های قدر نیست. در این ایام، مراسم تعزیه‌خوانی به نام شبیه‌خوانی نیز دایر است. همچنین مردم، این شب‌ها را تا سحر احیا می‌دارند و به قرائت قرآن و نماز و دعای جوشن‌کبیر می‌پردازند و اغلب مقیّد به افطاری‌ دادن در این شب‌ها هستند. در بین مردم این دیار در گذشته‌ها مرسوم بوده و هنوز هم این رسم از سوی برخی رعایت می‌شود و پس از صرفِ سحریِ روز بیست‌ویکمِ ماه‌رمضان با پای پیاده به زیارت امام‌زاده سیّدمرتضی، برادر امام‌رضا(ع) می‌روند. پخت نان جو از دیگر مراسم دیرینه‌ای است که مردم کاشمر با تأسی به مولای خود برای هم‌دردی با مستضعفان انجام داده و در این سه‌شب در سفره‌های افطار خود، نان جو قرار می‌دهند. عده‌ای از مردم نیز نان بیشتری از جو تهیه کرده و آن را بین شهروندان توزیع می‌کنند. در شب بیست‌وسومِ ماه مبارک در برخی مجالس، مراسمی نمادین با عنوان مجلس ختم برای امیرالمؤمنین(ع) گرفته می‌شود که در حین عزاداری و سینه‌زنیِ عزاداران، یکی از قاریان قرآن به قرائت سورۀ مبارکۀ «الرحمن» می‌پردازد.
جشن شب بیست‌وهفتم
شب بیست‌وهفتم ماه‌رمضان در بین کاشمری‌ها به شب قتل ابن‌ملجم معروف است. بنابراین مردمِ این‌دیار، این شب را عید می‌دانند و با حنا بستن به سر و دست خود و شیرینی توزیع‌کردن، از بین رفتنِ قاتل مولایشان را جشن می‌گیرند. از جمله رسم‌های دیگرِ مردم این‌دیار در شب بیست‌وهفتم، پختن آش توسط زنان و توزیع بین خویشان و اقوام و همسایه‌ها در ساعاتی قبل از افطار است.
آش قل‌هوالله
یکی دیگر از آیین‌های رمضانی مردم کاشمر، توزیع «آش قل‌هوالله» است. در ایام ماه‌رمضان، جلسات قرآن‌خوانی متعددی در کاشمر برپا می‌شود که مطابق سنّت، هرروز یک جزء قرآن در آن‌ها تلاوت می‌گردد. دورۀ قرآنِ زنان، اغلب صبح و عصر، و دورۀ آقایان شب برگزار می‌شود. در این بین، روز آخر ماه‌رمضان که جز سی‌ام قرآن قرائت می‌شود، هرکس مطابق معمول، هرروز بر جای خود می‌نشیند و با آوردن انواع آجیل و یک‌سکه و غیره، این جزء، تلاوت می‌شود تا این‌‌که به سورۀ اخلاص می‌رسد. کسی‌که این‌سوره را تلاوت می‌کند، باید پس از چندروز از تمام‌شدن ماه‌رمضان، به سایر قرآن‌خوانان آش بدهد که این آش به «آش قل‌هوالله» معروف است. همچنین پس از دوره‌کردن کاملِ قرآن، تمام آجیل و تنقّلات بین قرآن‌خوانان به این بهانه که متبرّک است و با عنوان مشکل‌گشایی، سر قرآن توزیع می‌شود.
عیدانه
زمان اجرای دیگر آیین رمضانیِ مردم کاشمر، عصر روز آخر ماه است. در این هنگام، والدین اعم از پدر یا مادر به ازای هر یک‌نفر از اعضای خانوادۀ خود، یک من گندم و یا معادل آن پولش را کنار می‌گذارند و هنگام افطار، دست‌به‌دست بین اعضا فطریه می‌چرخد و با رسیدن به دست پدر، او فطریه را به‌فردی مستحق می‌دهد. روز عید فطر هم بهانۀ خوبی برای مردم این دیار است تا صلۀرحم به‌جا آورند و به دیدار پدر و مادر و بزرگ‌ترهای فامیل بروند.