خداوند منان در کتاب هدایت‌بخش قرآن، در آیه10 سوره ملک از زبان کسانی که به او کافر شدند، حکایت می‌کند آنان در روزی که وارد جایگاه ابدی خویش می‌شوند که سرانجام بسیار بدی است و هنگامی که دوزخ‌بان از آنان سؤال می‌کند: آیا برای شما هشداردهنده نیامد؟ جواب می‌دهند: اگر ما می‌شنیدیم یا می‌اندیشیدم، امروز از دوزخیان نبودیم. در حقیقت آنان به این نکته توجه می‌کنند که برای رهایی از خسران و عذاب دوزخ می‌توانستند از دو راه به حقایق دست یابند و آن را کشف کرده و بر اساس آن، فلسفه و سبک زندگی خویش را به‌گونه‌ای تنظیم کنند که بتوانند به جای دوزخ در بهشت باشند؛ اما این کار را نکردند.

آیاتی برای نجات

در این آیه شریفه دو راه برای نجات از آتش جهنم بیان شده است. نخست، شنیدن و دوم، اندیشیدن. اگر هر یک از این دو (شنیدن و بهره گرفتن از قوه عقل برای اندیشیدن) بود، دوزخیان از دوزخ خارج بودند و بدون شک گمراه نمی‌شدند. این گفته دوزخیان ابتدا حجتی برای گمراهان و سپس هشداری برای ماست که بدانیم راه نجات از ضلالت و گمراهی پیش رویمان است.

اما چه چیزی را باید شنید و به چه چیزی باید اندیشید؟ هشدارهایی که خداوند برای انسان‌ها در این زندگی فانی قرار داده، باید مورد توجه همگان  قرار گیرد تا به سرانجام بد گرفتار نیایند. هشدارهایی که بر اساس آیه2 سوره حشر«فاعتبروا یا اولی الابصار» با دیده اعتبار قابل رؤیت و دیدن و یا بر اساس آیه 16 سوره تغابن با گوش شنوای جان قابل سماع و شنیدن «واسمعوا واطیعوا» هستند.

آیات الهی همه هشدار برای فانی بودن انسان و نماندن او در این دیار پررنج و بلا در عین حال فریبنده و پررنگ و جلاست. آنچه به چشم بصیرت دیده شود برای اندیشیدن، او را بس است و آنچه انسان غافل نبیند، رسول ظاهر برای شنیدنش او را می‌خواند. هشدارها به فراخور زمان و مکان برای افراد انسانی به اختلاف می‌رسد اما برخی از هشدارها فرازمانی و فرامکانی هستند و برای همه یکسان واصل می‌شوند؛ این انسان است که با شنیدن و اندیشیدن از آن بهره می‌برد «یخشون ربهم بالغیب» (آیه 12 سوره ملک) یا بر اساس آیه 23 سوره انفال با غفلت و انکار از آن رو می‌گرداند «لتولوا وهم معرضون».

هشداری رسا برای انسانیت

یکی از هشدارهای ابدی و جاودان برای همه انسان‌ها در طول تاریخ، واقعه عاشوراست. حرکت امام حسین(ع) در اعماق تاریخ بشر، هشداری بس رسا برای انسانیت است. کیست که از حسین(ع) نشنیده باشد یا غوغای قیام او را ندیده باشد؟ بی‌شک قیام او برای اندیشمندان آیت بزرگ الهی است و فریاد او «آیا یاوری هست که مرا یاری کند؟» برای شنوندگان هشداری رساست. حرکت او نشانه اندیشدن و تعقل است و پیام او برای شنیدن و اعتبار. به‌راستی نصرت و یاری او چگونه است؟ غوغای او بلند است و صدای او رسا؛ تاریخ هزار و چند صد ساله را درنوردیده و از دشت کربلا فراتر رفته و سراسر جهان را پر کرده است. اما حرکت او چه بود و پیام او چیست؟

او برای یک جمله فریاد زد و غوغا به پا کرد «مثلی لا یبایع مثله» او چنین هشدار داد و هشدارش را با خون خود به تمام انسانیت، اعلام و با فریاد نصرت‌خواهی خود، انسان را به مثل حرکت خویش دعوت کرد. اما او که بود که مثل او با مثل یزید بیعت نمی‌کرد؟ یزید چه کسی بود و بیعت به چیست؟ او خود را معرفی کرده است؛ «إِنَّا أَهْلُ بَیْتِ النُّبُوَّةِ وَ مَعْدِنُ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفُ الْمَلَائِکَةِ وَ بِنَا فَتَحَ اللَّهُ وَ بِنَا خَتَمَ اللَّهُ» او از خاندان نبوت است و از جایگاه رسالت و محل آمد و شد فرشتگان الهی است که خداوند با آنان آغاز می‌کند و با آنان پایان می‌دهد. او یزید را نیز معرفی فرموده است؛ «وَ یَزِیدُ رَجُلٌ فَاسِقٌ شَارِبُ الْخَمْرِ قَاتِلُ النَّفْسِ الْمُحَرَّمَةِ مُعْلِنٌ بِالْفِسْقِ» یزید شخص فاسقی است که شراب می‌نوشد، جان انسان بی‌گناه را می‌گیرد و فسق آشکار انجام می‌دهد. او مثل خود و مثل یزید را در دو صف مجزا جدا کرده و هشدار آشکار را علَم فرموده است تا با شنیدن و اندیشیدن، در صف مثل او قرار بگیریم یا با غفلت و انکار در صف مثل یزید.

انتخاب کنیم با که محشور شویم

بیعت کردن برای اطاعت کردن است. با آن کس که بیعت کنی، تعهد کردی از او بدون چون و چرا اطاعت کنی. بیعت ابتدا برای امور مدنی، خرید و فروش کاربرد داشت، کسی که خرید و فروش می‌کرد، می‌گفتند: مال را بیعت کرده است، یعنی تعهد کرده مال خود را در مقابل مال دیگری به او واگذار کند. بعدها این کلمه معنای سیاسی نیز به خود گرفت و برای اطاعت از شخصی، بیعت می‌کردند. بیعت کردن مردم با حاکم به معنای حمایت آن‌ها از قدرت حاکم است.

امام(ع) فرمودند: مانند من از مانند یزید حمایت نمی‌کند. این یک هشدار الهی است که اگر بشنویم و بیندیشیم، درخواهیم یافت حمایت از مثل یزید، قرار گرفتن در زمره دوزخیان (فی اصحاب السعیر) است و اگر غفلت یا انکار کنیم، خود را در میان آنان خواهیم یافت. امام(ع) صفات بارز هر گروه را بیان فرمودند: خاندان نبوت در مقابل فاسق آشکار؛ حال ببینیم از کدام گروه حمایت می‌کنیم و با کدام گروه محشور خواهیم شد.