وقتی می‌گوییم خشکسالی و کم بارشی، اثر آن فقط متوجه انسان نیست و در کاهش منابع آبی و یا قطعی های گاه و بیگاه آب شرب ختم نمی شود، بلکه دامن گیاهان، جانوران، تالاب‌ها، رودخانه‌ها و هر آنچه که در آن‌ها است را هم می‌گیرد، یکی از مشکلاتی که از خشکسالی و تغییر اقلیم پیش می‌آید شیوع آفات میان درختان به ویژه درختان کهنسال و جنگل های تاریخی مانند هیرکانی و پهنه های زاگرس و البرز است که در چند سال اخیر زیاد شاهد آن بودیم.

جنگل را باید یک اکوسیستم طبیعی ببینیم که تا حدی می‌تواند ناملایمات اقلیمی و فشارهای انسان را تحمل کند، اگر فشارها از تحمل آن بیشتر شود آفات حمله می‌کنند، آتش سوزی‌ها گسترش می‌یابند و در نهایت خشک می‌شوند، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست  گفت: تغییر اقلیم، کاهش بارش و افزایش تبخیر اثر اجتناب ناپذیری بر روی جنگل‌ها می‌گذارد مخصوصا وقتی که خشکسالی وقتی که دوره ای باشد جنگل ها بسیار آسیب پذیر می شوند چه جنگل‌های زاگرس چه البرز، وقتی که عوامل انسانی مانند چرای بی رویه دام در زاگرس یا بعضا حتی گردشگری حساب نشده در بخش هایی از جنگل های هیرکانی افزایش می‌یابد؛ به روند تخریب آن در کنار خشکسالی و تغییر اقلیم کمک می‌کند چون شادابی گونه های درختی پایین می‌آید و هر چه شادابی کمتر شود شرایط حمله آفات نیز مساعدتر می‌شود.

حسن اکبری افزود: در این شرایط وقتی آفات به درختان حمله می کند بخش هایی از جنگل خشک می شود و در این شرایط طبیعتا احتمال آتش سوزی بالاتر می رود و اگر در این وضعیت آتش سوزی رخ دهد چون بخش هایی از درختان خشک هستند، حریق گسترش بیشتری پیدا می کند.

وی اظهار داشت: در سال‌هایی که بارندگی مناسب است کمتر نگران بروز آفات در جنگل‌های هیرکانی هستیم چون روی شادابی درختان اثر می گذارد و در این صورت آفات توان رشد ندارند اما در سال هایی که بارندگی کم باشد حتی در نوار شمالی هم هجوم آفات و هم آتش سوزی بیشتر رخ می دهد،  همچنین زمانی که بارندگی زیاد باشد رویش علوفه های فصلی زیاد می شود از این رو طبیعتا در این مناطق آتش سوزی بیشتر خواهد بود.

وی تاکید کرد:  مجموعه جنگل و هر آنچه که در آن است یک اکوسیستم طبیعی است که تا حدی می‌تواند فشارها و ناملایمات ناشی از عملکرد انسان را تحمل کند حال اگر فشارها بیش از حد ادامه یابد و خشکی هم فشار آورد قطعا شاهد شیوع آفات در جنگل‌ها خواهیم بود، شاید برای تبعات تغییر اقلیم نتوانیم نسخه خاصی بپیچیم اما قطعا مدیریت چرای دام مساله ای است که باید دستگاه های متولی به آن توجه کنند چون توان مراتع را پایین می آورد و آنرا مستعد انواع آسیب ها می کند.

اکبری ادامه داد: همچنین استفاده بی رویه از منابع آبی و رعایت نکردن حقابه‌ها هم به مشکلات اکوسیستم های طبیعی از جمله جنگل‌ها دامن می زند، اکوسیستم بسیار پیچیده است مثلا وقتی در جایی سدی احداث می‌شود حتما پایین دست آن حقابه ای داشته است، گاهی می‌گویند حقابه را رعایت می‌کنند اما طبیعت اینطور نیست که مثلا دره‌ای را مسدود کنیم سپس آب باریکه‌ای را برای پایین دست رها کنیم و بگوییم که حقابه را داده‌ایم.

وی گفت: بنابراین چرای بی‌رویه دام، سوء مدیریت در مصرف و بهره برداری بی رویه از منابع آبی، تخریب اکوسیستم به بهانه‌های مختلف مانند جاده سازی، معدنکاوی، حتی گردشگری بی ضابطه و انواع تصرفات می‌تواند فشار را بر روی اکوسیستم‌های جنگلی بالا ببرد چون تحمل اکوسیستم هم حدی دارد ما باید این فشارهای انسانی را کم کنیم.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: در این روند باید دستگاه‌های متولی مانند مجموعه وزارت جهاد کشاورزی و سازمان منابع طبیعی برنامه جامعی برای کاهش فشار بر روی عرصه‌های جنگلی داشته باشند و به صورت مستمر آن‌را دنبال کنند، در غیر اینصورت دیدیم که در چند سالی که خشکسالی دامن جنگل ها را گرفته بر شدت حمله آفات به ویژه در جنگل‌های زاگرس اضافه شده است، حتی در بخش‌هایی از جنگل‌های هیرکانی هم حمله آفات را شاهد بودیم، خوشبختانه امسال بارندگی تا حدودی بهتر بود و درختان شاداب ترند و مقاومتشان هم بالاتر رفته و ممکن است مشکل آفت هم کمتر شود اما به هر صورت باید فشارهای انسانی بر روی اکوسیستم های جنگلی کاهش یابد.

وی درباره جنگل های هیرکانی گفت: درست است که جنگل های هیرکانی در یونسکو به ثبت رسیده و در راستای حفاظت از آن وزارت میراث فرهنگی و گردشگری نیز یک سری وظایفی دارد؛ همچنین سازمان حفاظت محیط زیست هم بر روی یک سری لکه‌های حفاظتی مدیریت می کند اما در مجموع جنگل های هیرکانی در نوار شمالی کشور توسط دستگاه های متولی عرصه زمین مدیریت می شود، بنابراین خیلی مهم است که در واگذاری ها، اجرای پروژه ها و مدیریت چرای دام تا جایی که می‌شود تلاش کنند تا لکه‌های باقیمانده جنگلی حفظ و فشارهای وارد بر جنگل کم شود.

اکبری افزود: در عرصه‌های جلگه ای شمال تقریبا دیگر جنگلی باقی نمانده است فقط لکه هایی مانند پارک جنگلی سی‌سنگان، منطقه خشکه‌داران، پارک جنگلی نور یا محدوده‌ای مانند دشت ناز ساری به عنوان مناطق حفاظت شده باقی مانده است در حالیکه تا چند سال پیش عرصه‌های بسیار وسیعی از جنگل های جلگه‌ای البرز در نوار شمالی کشور وجود داشت اما امروزه تقریبا تمام آن‌ها به شهر و روستا تبدیل شده اند حالا مانده جنگل هایی که عمدتا در لایه‌های مختلف ارتفاعات هستند، بنابراین تا جایی که می‌شود باید با یک برنامه منسجمی فشار روی جنگل‌ها کاسته شود.

وی تاکید کرد: رئیس سازمان حفاظت محیط زیست همواره بر حفظ اکوسیستم‌های طبیعی و پیشگیری از تخریب آن‌ها تاکید و به عنوان دستگاهی که دید کلان نظارتی دارد از دستگاه‌های مختلف مطالبه‌گری می‌کند چون با توجه به صراحت قانون، مساله حفاظت از جنگل و پوشش گیاهی کشور باید در دستگاه‌های متولی خودش پیگیری شود.