به‌گزارش قدس آنلاین، گفته می‌شود میزان ناترازی گاز در زمستان امسال بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیون مترمکعب پیش‌بینی، همین موضوع سبب شده محسن پاک نژاد، وزیر نفت دولت چهاردهم در روز معارفه خود اعلام کند یکی از چالش‌های اصلی کشور هم‌اکنون تشدید سالانه ناترازی گاز و بنزین است، بنابراین چنانچه در زمینه افزایش تولید گاز و فراورده‌های نفتی با توجه به رشد مصرف دست روی دست بگذاریم، کشور دچار مشکلات زیادی خواهد شد.
براساس آنچه از آمارها پیداست از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۱، میزان مصرف گاز به‌طور میانگین سالانه ۸/۴درصد افزایش یافته؛ در مقابل، متوسط رشد تولید گاز در همین دوره، تنها ۸/۳درصد در سال بوده که این اختلاف یک درصدی در نرخ رشد تولید و مصرف، به‌ناترازی روزانه ۲۰۰ میلیون مترمکعبی گاز دامن زده است.
میزان مصرف ثابت نمی‌شود
محمدصادق مهرجو، کارشناس ارشد حوزه انرژی در گفت‌وگو با قدس ابراز کرد: در حوزه ناترازی زمانی هست که ما شکاف بین تولید و مصرف را می‌بینیم که این مسئله یک عدد به ما می‌دهد و زمانی وجود دارد که شکاف بین تولید و نیاز کشور به‌گاز را مورد بررسی قرار می‌دهیم که این مسئله عدد دیگری به ما می‌دهد.
وی ادامه داد: به‌طور مثال تزریق گاز به مخازن نفتی یکی از نیازهای ضروری کشور است، اما در دولت سیزدهم و پیش از آن روند تزریق گاز به مخازن نفتی یک سیر ثابتی داشت. به‌صورت کلی در حوزه تزریق گاز به مخازن نفتی نیاز کشور عدد حدود ۱۹۰میلیون مترمکعب است، اما این امر جزو مصارف ما در سال‌های اخیر به‌حساب نمی‌آید، گرچه جزو نیازهاست.
این کارشناس انرژی بیان کرد: در سال۱۴۰۲ به‌صورت متوسط روزانه ۸۴۵میلیون مترمکعب گاز غنی تولید کردیم که پس از ورود به پالایشگاه‌های گازی و همچنین فلر شدن بخشی از این میزان، حدود ۷۸۰میلیون مترمکعب به‌عنوان گاز سبک در شبکه مصرف تزریق شد.
مهرجو ضمن بیان اینکه میزان مصرف گاز در همه بخش‌ها اعم از خانگی، صنایع، نیروگاه‌ها، صادرات و پتروشیمی در زمستان بیش از ۹۰۰ میلیون مترمکعب است، خاطرنشان کرد: برای اینکه بتوانیم این میزان مصرف را در زمستان مدیریت کنیم، گاز پتروشیمی‌ها و شهرک‌های صنعتی را قطع و گاز صادرات و صنایع بزرگ (فولاد و سیمان) را محدود می‌کنیم تا بتوانیم جوابگوی مصرف خانگی باشیم، بنابراین اولویت شرکت گاز همواره تأمین گاز خانگی بوده است.
وی با یادآوری اینکه در دوران اوج مصرف در زمستان سال گذشته روزانه حدود ۷۰۵ میلیون مترمکعب گاز مصرف کردیم، تصریح کرد: در زمستانِ سخت۱۴۰۱، به‌مصرف روزانه ۶۶۰ میلیون مترمکعب و در سال۱۴۰۲ به‌مصرف روزانه ۷۰۵ میلیون مترمکعب رسیدیم و چنانچه بخواهیم با همین شیب یک پیش‌بینی برای سال جاری داشته باشیم به‌بیش از ۷۲۰ میلیون مترمکعب برای مصرف خانگی خواهیم رسید.
این کارشناس ارشد انرژی تأکید کرد: مشکلی که وجود دارد این است که میزان مصرف گاز خانگی ما در یک نقطه، ثابت نمی‌شود، بنابراین باید برای کاهش ناترازی به سمت مدیریت مصرف برویم و در سمت تقاضا مدیریت را انجام دهیم.
مهرجو به طرح‌های تشویقی اشاره و میزان اثرگذاری این طرح‌ها را حداکثر ۱۵درصد کاهش مصرف دانست و ابراز کرد: همه این‌ها نشان می‌دهد شیب مصرف ما حتی در زمستان سال گذشته که نسبت به زمستان ۱۴۰۱، زمستان سخت‌تری نداشتیم، نه‌تنها کاهش نیافت که روند صعودی هم داشت.
جایگزینی برق به جای گاز در استان‌های جنوبی
این تحلیلگر حوزه انرژی در ادامه سخنان خود به ارائه راهکارهایی برای کاهش ناترازی گاز پرداخت و گفت: می‌توانیم برای استان‌های جنوبی کشور که اقلیمی گرم دارند در فصل زمستان، برق را جایگزین گاز کنیم، چراکه مصرف برق شبکه خانگی در زمستان افت می‌کند.
وی مشارکت دادن مردم در بهینه‌سازی و مدیریت مصرف را راهکار دیگری دانست و اضافه کرد: دولت باید به‌مردم این اطمینان‌خاطر را بدهد که در صورت مشارکت آنان در صرفه‌جویی، به‌ازای هر مترمکعب گاز صرفه‌جویی شده، درصد مشخصی را هم به مصرف‌کننده برمی‌گرداند. در این صورت است که مشارکت مردم افزایش می‌یابد.
مهرجو به تأثیر افزایش تولید در کاهش ناترازی گاز اشاره و اظهار کرد: حتی چنانچه ۱۰درصد به‌میزان تولید بیفزاییم، نمی‌توانیم این شکاف ناترازی را پر کنیم، کمااینکه در کوتاه‌مدت نیازمند سرمایه‌گذاری هستیم و این درحالی است که توسعه میادین گازی ما زمانبر است و نمی‌توانیم در کوتاه‌مدت به‌منابع کافی در این زمینه برسیم.
این کارشناس ارشد حوزه انرژی با بیان اینکه این تحلیل صحیح نیست که مصرف افسارگسیخته را رها کرده و بخواهیم مدام تولید کنیم و در هیچ کجای دنیا هم این‌گونه نیست و منابع تجدیدپذیر به‌این شکل مدیریت نمی‌شود، افزود: ما هرچه نفت و گاز داشته باشیم بالاخره روزی به‌پایان می‌رسد، اما در مقابل نیاز به‌مصرف تمامی ندارد و در سال‌های آینده دولت را مجبور به واردات گاز می‌کند.
وی به ایجاد تنوع‌بخشی در سبد سوختی کشور اشاره و خاطرنشان کرد: در این زمینه باید عزم و مدیریت واحدی وجود داشته باشد. در برنامه هفتم، دولت مکلف شده سازمان یا معاونت بهینه‌سازی و مدیریت مصرف را تشکیل دهد تا با ایجاد یک مدیریت واحد میان وزارتخانه‌های تولید و مصرف، هماهنگی ایجاد شود. این سازمان یا معاونت می‌تواند با رصدگری در بازار انرژی کشور اقدام به سیاست‌گذاری و بهینه‌سازی کند و با انجام یک پایش اساسی از میزان و مکان هدررفت، در بخش‌هایی که سریع‌تر می‌توان بهینه‌سازی را انجام داد پروژه‌های مرتبط را در اولویت قرار دهد.
افزایش ۷۰درصدی راندمان نیروگاه‌ها با سیکل ترکیبی کردن
مهرجو کلید حل مسئله را نه در افزایش تولید که در مدیریت مصرف دانست و خاطرنشان کرد: جلوگیری از هدررفت منابع در شبکه‌های انتقال و توزیع باید در دستور کار قرار گیرد. درحال حاضر گاز را در اختیار نیروگاه‌هایی قرار می‌دهیم که بهره‌وریشان بین ۳۰ تا ۳۲درصد است و ۷۰درصد از این گاز به شکل گرما وارد محیط جو می‌شود، این درحالی است که با سیکل ترکیبی کردن نیروگاه‌ها، می‌توانیم راندمان را حتی تا ۷۰درصد افزایش دهیم.
وی افزود: در نسل جدید نیروگاه‌ها باید از توربین‌های کلاس اف استفاده کنیم که خوشبختانه فناوری ساخت آن در داخل هم وجود دارد به‌خصوص اینکه نیروگاه‌های کلاس اف می‌تواند راندمان را تا حدود ۵۸درصد رشد دهد.این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: در انتقال و توزیع برق هم ۱۵ تا ۲۰درصد تلفات برق داریم که وزارت نیرو می‌تواند با یک‌سری پروژه‌ها، این میزان را کاهش دهد و براساس برنامه هفتم توسعه آن را بهحدود ۱۰درصد برساند.
مهرجو به جلوگیری از گازسوزی در صنایع نفت و گاز اشاره کرد و گفت: وزارت نفت همچنین می‌تواند با استفاده از این گازها، برق خود را تأمین و مازاد آن را هم در اختیار توانیر قرار دهد؛ هرچند تولید برق جزو اختیارات وزارت نفت نیست، اما با این کار هم باری از دوش توانیر برمی‌دارد و هم گازی را که درحال هدررفت است، مصرف می‌کند.
اتلاف روزانه ۳۰۰ میلیون مترمکعب در طول زنجیره تأمین گاز
باوجود بالا بودن میزان مصرف انرژی در کشور، اما نمی‌توان همه چیز را گردن مصرف‌کننده انداخت. به‌صورت کلی یکی از گام‌هایی که دولت باید به‌منظور رفع ناترازی بردارد در بخش زنجیره تأمین است. به‌تازگی خبرگزاری دولت با ارائه آماری به‌نقل از ستاد راهبردی تحول دولت گفته میزان هدررفت گاز پیش از رسیدن به مصرف‌کنندگان نهایی به‌اندازه ۷۲۱میلیون بشکه نفت در سال تخمین زده شده که به‌معنای اتلاف روزانه بیش از ۳۰۰میلیون مترمکعب گاز در طول زنجیره تأمین است. این میزان نشان می‌دهد چنانچه دولت به بهینه‌سازی فرایندهای تولید و توزیع بپردازد، می‌تواند ناترازی فعلی مصرف گاز که بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون مترمکعب در روز برآورد می‌شود را کاهش دهد.
نظر شما