یک مطالعه جدید در دانشکده پزشکی دانشگاه کالیفرنیا سن دیگو، که مدیتیشن را به عنوان درمانی برای درد مزمن کمر بررسی می‌کرد، نشان داده است که مردان و زنان از مکانیسم‌های بیولوژیکی متفاوتی برای تسکین درد استفاده می‌کنند. مردان در درجه اول به آزادسازی اوپیوئیدهای درون‌زا یا همان مسکن‌های طبیعی بدن، متکی هستند، در حالی که زنان به مسیرهای جایگزین غیر اوپیوئیدی برای مدیریت درد وابسته هستند.

مواد افیونی یا اُپیوئید (Opioid) به مجموعه ترکیبات شیمیایی طبیعی و صنعتی مسکن شبیه به مورفین گفته می‌شود که در سیناپس، گیرنده‌های عصبی اپیوئید را تحریک می‌کنند. در کاربردهای پزشکی عمدتاَ به‌عنوان ضد دردهای شدید،بیهوش کننده، خواب آور، به‌عنوان ضد افسردگی و تسکین کوتاه مدت اضطراب و بی‌قراری بسیار شدید به کار می‌روند. عملکرد همگی آن‌ها در بدن همانند کار انتقال‌دهنده‌های عصبی ضد درد (اندورفین‌ها) است که از طریق تأثیر بر سلسله اعصاب مرکزی موجب کاهش احساس درد در بدن می‌شوند.

واکنش بدن به داروهای اوپیوئیدی

در تحقیقات مرتبط با زنان مشخص شده است آنها به درمان‌هایی با داروهای قوی که روی گیرنده‌ اوپیوئیدهای درون‌زای طبیعی استفاده می‌شود پاسخ ضعیفی می‌دهند و وقتی بدن با دریافت دوز مشخص از این داروها جواب نگیرد، به دنبال روش‌های دیگری مانند بیشتر کردن این دوز می‌گردد. در این حالت نیز تمایل به مصرف دارو بیشتر شده و همین موضوع سبب ایجاد وابستگی یا اعتیاد به یک دارو میشود. یکی از دلایلی که زنان بیشتر احتمال دارد به اوپیوئیدها معتاد شوند این است که از نظر بیولوژیکی به آنها پاسخ کمتری می‌دهند و برای تجربه هرگونه تسکین درد نیاز به مصرف بیشتر دارند.

مدیتیشن، راهی برای اثبات میزان تحمل درد

یک آزمایش، داده‌ها را از دو کارآزمایی بالینی با مجموع 98 شرکت‌کننده، از جمله افراد سالم و مبتلایان به درد مزمن کمر ترکیب کرد. روند آزمایش نیز بدین‌گونه بود که شرکت‌کنندگان در یک برنامه آموزشی مدیتیشن شرکت کردند، سپس در حین دریافت دارونما یا دوز بالای نالکسون، یک محرک دردناک اما بی‌ضرر (دارویی که برای از بین بردن اثرات مخدرها به کار می‌رود و اوپیوئیدهای مصنوعی و درون‌زا را از کار می‌اندازد) ، مدیتیشن کردند. محققان اندازه گیری و مقایسه کردند که چقدر در مدیتیشن زمانی که سیستم اوپیوئیدی مسدود شده بود در مقابل زمانی که دست نخورده بود تسکین درد تجربه شد. مسدود کردن سیستم اوپیوئیدی با نالکسون، تسکین درد مبتنی بر مدیتیشن در مردان را مهار کرد، که نشان می‌دهد مردان برای کاهش درد به اوپیوئیدهای درون‌زا متکی هستند و نیازی به دریافت دارو با دوزهای مختلف ندارند. اما نالکسون تسکین درد مبتنی بر مدیتیشن در زنان را افزایش داد، که نشان می‌دهد زنان برای کاهش درد به مکانیسم‌های غیر اوپیوئیدی متکی هستند یعنی بر خلاف مردان، باید دارو با دوزهای مختلف را مصرف کنند و بدن آنها سازوکار داخلی برای مقابله با دردها را کمتر دارد. در نهایت نیز افرادی که درد مزمن داشتند، تسکین درد بیشتری از مدیتیشن نسبت به شرکت‌کنندگان سالم تجربه کردند.

این آزمایش و نتایج آن مشخص کرد جنسیت، درمان‌ها را متفاوت می‌کند و یک روش خاص درمانی روی مردان و زنان به طور همزمان جواب نمی‌دهد و نتایج این درمان‌ها نیز میتواند متفات باشد. محققان نتیجه گرفتند که با تطبیق درمان درد با جنسیت فرد، ممکن است بهبود نتایج درمانی بیمار و کاهش وابستگی و سوء استفاده از اوپیوئیدها امکان‌پذیر باشد.

منبع: scitechdaily

نیایش احمدی _ خبرنگار تحریریه جوان قدس