مدرسه دارالفنون تبریز یکی از نخستین و مهم‌ترین مراکز آموزشی ایران، روزگاری نقش برجسته‌ای در تربیت نخبگان علمی و فرهنگی کشور ایفا می‌کرد. این مدرسه که در دوران قاجار و به دستور مظفرالدین میرزا، ولیعهد آن دوران تأسیس شد، محلی برای پرورش جوانان و انتقال دانش به نسل‌های بعدی بود. اما امروز در حالی که ساختمان‌های تاریخی بسیاری در جهان به موزه‌ها و مراکز فرهنگی تبدیل شده‌اند، دارالفنون تبریز در قلب این شهر به انبار کفش مبدل شده است.  
این تغییر کاربری نگران‌کننده نه‌ تنها نشان از بی‌توجهی به میراث فرهنگی شهر دارد، بلکه نشانه‌ای از فراموشی تاریخی است که زمانی با این مدرسه گره خورده بود.
دارالفنون تبریز که به نام «مدرسه مظفریه» نیز شناخته می‌شود، پس از دارالفنون تهران به عنوان دومین مرکز آموزش عالی ایران در سال ۱۲۹۴ هجری قمری تأسیس شد.
 این مدرسه به همت ولیعهد قاجاری، مظفرالدین میرزا که به دنبال ارتقای سطح آموزش و پرورش در کشور بود، تأسیس شد و یکی از نخستین تلاش‌ها برای ایجاد یک نهاد آموزشی مدرن در تبریز به شمار می‌رفت. دارالفنون تبریز به سرعت به نمادی از پیشرفت علمی و فرهنگی تبریز و ایران تبدیل شد.
از لحظه ورود به این بنای تاریخی، عظمت و شکوه گذشته آن به وضوح قابل مشاهده بود. دروس مختلفی همچون جغرافیا، ریاضیات، علوم نظامی و زبان‌های خارجی در این مدرسه تدریس می‌شد.
 از ویژگی‌های برجسته این مدرسه انتشار نشریه‌ای به نام «ورقه» بود که به عنوان نخستین نشریه دانشگاهی تبریز شناخته و به مدیریت ایرج میرزا، شاعر برجسته و معاون مدرسه، منتشر می‌شد. این نشریه نه تنها بازتابی از وضعیت علمی مدرسه بود، بلکه نمادی از تلاش‌های فرهنگی در آن دوران به حساب می‌آمد.
نقش تاریخی دارالفنون تبریز
مدرسه دارالفنون تبریز نقشی بی‌بدیل در تربیت نخبگان و دانشمندان آن دوران داشت. بسیاری از رجال سیاسی، پزشکان حاذق و صاحبنظران علمی از این مدرسه دانش‌آموخته شدند. نام‌های بزرگی مانند ایرج میرزا که به‌عنوان معاون مدرسه و مدیر نشریه ورقه شناخته می‌شد، نشان از اهمیت این مرکز علمی داشت.  
علاوه بر این، دوره‌های شبانه‌روزی و روزانه این مدرسه به شکلی مدرن برگزار می‌شد و سطح علمی دانش‌آموختگان آن با بسیاری از مراکز معتبر آن دوران قابل مقایسه بود.
این مدرسه همچنین محل آموزش بسیاری از متخصصان نظامی آن دوران بود. معلمان برجسته‌ای از تهران و سایر شهرها به دارالفنون تبریز اعزام شدند تا دروسی مانند توپخانه و پیاده‌نظام را تدریس کنند.  
تبدیل شدن به انبار کفش
متأسفانه با گذشت زمان و تغییرات سیاسی و اجتماعی، مدرسه دارالفنون تبریز به تدریج اهمیت خود را از دست داد. این مدرسه که زمانی با افتخار در خدمت علم و دانش بود، به‌ تدریج به حال خود رها شد و امروز به انباری برای ذخیره کفش تبدیل شده است.  
درب‌های بسته و تابلو قدیمی مدرسه که هنوز بر سردر آن نصب شده است، یادآور روزهای پرافتخار این مرکز علمی است.  
اکنون این بنای تاریخی نه ‌تنها از فعالیت علمی دور مانده، بلکه حتی به‌عنوان یک جاذبه گردشگری نیز مورد توجه قرار نگرفته است.
یکی از اهالی محل درباره وضعیت کنونی این مدرسه می‌گوید: «این مدرسه زمانی پر از جنب ‌و جوش و دانش‌آموزان بود، اما امروز فقط یک انبار است.  هیچ ‌کس به ارزش تاریخی آن توجهی ندارد». این تغییر کاربری نه ‌تنها سبب از دست رفتن یک مرکز مهم آموزشی شده، بلکه میراث فرهنگی تبریز را نیز به خطر انداخته است.
اهمیت بازسازی
مدرسه دارالفنون تبریز به‌ عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز آموزشی تاریخی ایران شایسته توجه و احیاست. این مدرسه که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده می‌تواند با مرمت و بازسازی به مکانی فرهنگی و آموزشی بازگردد و نمادی از تاریخ و فرهنگ تبریز باشد.
 در بسیاری از کشورهای جهان، بناهای تاریخی مشابه به موزه‌ها و مراکز فرهنگی تبدیل شده‌اند تا هم برای مردم محلی و هم برای گردشگران جذابیت داشته باشند. کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند بازسازی این مدرسه نه‌ تنها به حفظ هویت تاریخی تبریز کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به عنوان مرکزی برای آموزش و پرورش نسل‌های آینده نیز مورد استفاده قرار گیرد.  
چالش اصلی بنا
سیدرامین اسبقی، رئیس اداره میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع ‌دستی تبریز در این باره اظهار می‌کند: اینکه این مکان به حال خود رها شده را قبول ندارم؛ چراکه قسمتی از آن به کارگاه کفش اجاره داده شده است. او ادامه می‌دهد: این مکان تحت مدیریت میراث فرهنگی نبوده و مدیریت چندگانه بر آن حاکم است که همین مورد سبب شده وضعیت خوبی نداشته باشد.
 از طرفی تحت مالکیت اداره کل اقتصاد و امور دارایی هم هست و با توجه به اینکه روزی هم مدرسه بوده آموزش و پرورش هم سهم دارد، از یک طرف مالک خصوصی آن هم ساکن ایران نیست و از طریق وکیلش با او ارتباط داریم و دست ما را بسته است.
او خاطرنشان می‌کند: دادستان تبریز سال گذشته به این قضیه ورود کرد؛ چراکه ساختمان در حال ریزش بود و خطرات جانی داشت و نمای بیرونی آن باید مرمت شود که این امر تأمین اعتبار شده و جزئی از اعتبارات سال آینده است.
اسبقی یادآور می‌شود: طبق قانون مالکیت افراد در هر مکانی محترم است و به دلیل اینکه مالک خصوصی دارد نمی‌توانیم ورود کنیم و تا شخص اجازه ندهد نمی‌توان کاری کرد.