به گزارش آستان نیوز، کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، کامل ترین و پایدارترین کتابخانه ایران و منطقه به شمار می‌آید که بیش از چندصدسال قدمت تاریخی دارد و از دیرباز محلی امن برای حفظ میراث مکتوب ایران و جهان اسلام بوده است. به مناسبت 24 آبان‌ماه، روز کتاب، کتاب‌خوانی و کتابدار، به بخش‌های مختلف این کتابخانه مراجعه کرده و پای صحبت‌های چند نفر از کارکنان و اعضای آن می‌نشینیم.

کتابخانه‌ای با 50 هزار عضو فعال 

وقتی وارد ساختمان کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی می‌شوم، ابتدا به سراغ مهدی صادقی حصار، مدیر کتابخانه‌های عمومی و تخصصی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد این آستان مقدس می‌روم که کتابخانه مرکزی حرم مطهر رضوی نیز در بخش‌های مختلف زیر نظر این مقام مسئول به اعضاء و مراجعان خود خدمات‌رسانی می‌کند. صادقی حصار می‌گوید: در حال حاضر، این کتابخانه دارای 50 هزار عضو فعال است. همچنین به‌طور میانگین ماهانه 120 هزار نفر از مخاطبان کتابخانه، به‌صورت عضو یا مهمان، از خدمات بخش‌های گوناگون آن استفاده می‌کنند. وی ادامه می‌دهد: در مجموع، دو میلیون و 500 هزار نسخه منبع چاپی از موضوعات مختلف در این کتابخانه نگهداری می‌شود که بخشی از آن‌ها به‌صورت قفسه باز در تالارهای کتابخانه در دسترس مراجعان قرار دارد.

وی بیان می‌کند: از جمله این بخش‌ها و تالارها می‌توان به بخش‌های جوانان و نوجوانان دختر و پسر(ویژه مخاطبان 12 تا 18 سال)، تالارهای مطالعه قفسه باز بانوان و آقایان، بخش‌های گردش کتاب و امانت بانوان و آقایان، بخش سمعی و بصری و بخش امور ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی، اشاره کرد.

صادقی حصار می‌افزاید: همچنین این سازمان دارای 11 کتابخانه و تالار تخصصی است که بیشتر آن‌ها همچون کتابخانه‌های تخصصی ادبیات، علوم قرآن و حدیث، جغرافیا و مخطوطات، تالار تخصصی مطالعه زبان‌های خارجی و پژوهشکده تالار محققان، در محل ساختمان کتابخانه مرکزی حرم مطهر پذیرای مراجعان است. وی خاطرنشان می‌کند: البته خدمات کتابخانه مرکزی حرم مطهر رضوی، تنها گوشه‌ای از خدمات گسترده‌ای است که این سازمان به اهل علم و پژوهش به‌صورت حضوری و غیرحضوری در حوزه‌های مختلف ارائه می‌دهد.

حس خوب کتابدار حرم رضوی

در ادامه، به دفتر امور ترویج فرهنگ مطالعه و کتاب‌خوانی سازمان در این کتابخانه سر می‌زنم و پای صحبت‌های نسرین کمالی‌پور، یکی از کارشناسان این دفتر می‌نشینم. وی دارای مدرک کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی و 23 سال سابقه خدمت در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی است. از او درباره مهمترین ویژگی‌های حرفه کتابداری می‌پرسم که پاسخ می‌دهد: یک کتابدار باید مهربان باشد و بتواند با سعه صدر و خوش خلقی با مراجعان کتابخانه برخورد کند تا ترغیب شوند که به کتابدار مراجعه کنند. همچنین کتابدار با توجه به دانش و تجربیات خود و نیازهای مطالعاتی مراجعان، باید کتاب‌های ارزشمند کتابخانه را به آنان معرفی کند.بخش ترویج مطالعه و کتابخوانی از جمله بخش‌های نوبنیاد سازمان است که در سال 1399 تشکیل شده است.

کمالی‌پور با اشاره به اجرای برنامه‌های گوناگون توسط کارشناسان این بخش از جمله برگزاری زنگ کتاب در مراکز مختلف؛ از مهدکودک‌ها تا مراکز نگهداری سالمندان، ادامه می‌دهد: ما باید ذائقه و نیازهای روحی مخاطبان برنامه‌های خود را در مقاطع مختلف سنی و تحصیلی بشناسیم. به‌طور مثال، شاید نیاز باشد با گروهی از دریچه معرفی کتاب‌های روانشناسی و با گروهی دیگر از طریق معرفی کتاب‌های علوم دینی وارد ارتباط شویم.

همچنین وی به زیبایی حال و هوای خدمتش در این کتابخانه در جوار مضجع شریف امام رئوف اشاره می کند و می‌گوید: مایه خوشبختی ماست که می‌توانیم در این فضای معنوی خدمت کنیم.

ما مسئول هستیم و باید با انرژی که از بارگاه نورانی رضوی می‌گیریم، بتوانیم حال افراد خانواده و جامعه اطراف خود را خوش نگه داریم. ما واسطه هستیم و باید این حس خوب را به دیگران هم منتقل کنیم. البته ما نمایندگان آستان قدس رضوی نیز هستیم و باید به بهترین شکل پاسخگوی مراجعان زائر و مجاور کتابخانه باشیم.

محیطی مناسب برای عموم مراجعان

دقایقی هم به تالار مطالعه قفسه باز بانوان کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی سر می‌زنم و در خارج از تالار با فاطمه تِلگردی، سر صحبت را باز می‌کنم. وی که متولد سال 1383 است و دو سالی است از فضای مطالعاتی کتابخانه‌های این آستان مقدس در مشهد از جمله کتابخانه مرکزی در حرم مطهر برای قبولی در کنکور استفاده می‌کند و می‌گوید: این کتابخانه پرسنلی از جمله کتابداران خیلی خوبی دارد و توانسته شرایط مناسبی برای اعضای خود فراهم کند. به‌طورمثال، ما می‌توانیم وسایل از جمله کتاب‌های سنگین خود را در کمدهای تالار قرار دهیم. همچنین این کتابخانه دارای سلف غذا، بخش چاپ و تکثیر و... است و ما به تمامی امکانات مورد نیاز خود در نزدیکی تالارهای مطالعه دسترسی کامل داریم. در مجموع، به‌نظرم ارائه خدمات به بهترین شکل مدیریت می‌شود.

به پژوهشکده تالار محققان کتابخانه می‌روم که مثل همیشه میزهای آن مملو از دانشجویان تحصیلات تکمیلی و محققان داخلی و خارجی است. فاطمه اخروی هدایت‌آباد، از جمله محققان بخش بانوان این تالار است. وی دارای دکتری تاریخ و تمدن ملل اسلامی و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد است.

این بانوی محقق بیان می‌کند: از سال 1380 عضو کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی هستم و مقاطع مختلف تحصیلی خود را با بهره‌گیری از خدمات و منابع این کتابخانه پشت سر گذاشته‌ام. از سال 1388 که تدوین پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد خود را آغاز کردم، به جمع اعضای تالار محققان کتابخانه پیوستم و حتی این رساله را در قالب کتاب به چاپ رساندم و آن را به این کتابخانه اهدا کردم.

وی می‌افزاید: در حال حاضر، ساعت کار تالار محققان، 24 ساعته است، بنابراین در هر ساعت از شبانه‌روزی امکان مراجعه و استفاده از خدمات آن را داریم. یکی دیگر از ویژگی‌های این کتابخانه محل فعالیت آن در داخل حرم مطهر رضوی است و ما می‌توانیم ضمن مراجعه به کتابخانه، عرض سلام و ارادتی هم به پیشگاه حضرت رضا(ع) داشته باشیم.

اخروی هدایت‌آباد تأکید می‌کند: امیدوارم غنای منابع کتابخانه با تهیه تازه‌های نشر بیش از پیش شود و ما محققان به کتاب‌های جدید دسترسی بیشتری داشته باشیم.

مطالعه در مکانی معنوی

در ادامه با امیر نوری‌، یکی از اعضای تالار مطالعه قفسه باز آقایان کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی همکلام می‌شوم. وی 39 ساله، دارای فوق لیسانس مدیریت است و چهار سال از عضویتش در این کتابخانه می‌گذرد. نوری با بیان این‌که مشغول تحصیل در علوم دینی نیز است، می‌گوید:آدم تا زمانی که نفس می‌کشد، باید بفهمد و بفهماند. هدفم از حضور در کتابخانه فهمیدن عمق معارف است.

وی اضافه می‌کند: دریای علم و معارف اهل بیت(ع) تمام‌شدنی نیست و اگر انسان، قطره‌ای از آب این دریای علم و حکمت را بنوشد، عطش یادگیری و مطالعه وجودش را فرا می‌گیرد. متأسفانه امروزه ما از عمق این معارف فاصله گرفتیم و گرفتار شبکه‌های مجازی شده‌ایم. نوری از خدمات کتابخانه‌های وابسته به این سازمان در سطح شهر مشهد نیز بهره برده است، اما همیشه اولویت نخستش مطالعه در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی بوده است چرا که بر این باور است در حرم مطهر ملائک در رفت و آمد هستند. بنابراین چه بهتر که فرد خودش را به چنین مکان‌های معنوی نزدیک کند. وی خاطرنشان می‌کند: امیدوارم برنامه‌های جانبی کتابخانه مرکزی حرم مطهر رضوی با توجه به ظرفیت معارف اهل بیت(ع)، منابع غنی این کتابخانه و فضای گسترده مطالعاتی‌اش، برای آگاه‌سازی جوانان و تشویق آنان به امر کتاب‌خوانی افزایش یابد.

گزارشگر: آرزو مستأجر حقیقی