آنفلوانزا، ویروس تبخال، عفونت‌های سیستم تنفسی فوقانی و تحتانی، عفونت‌های پوستی و عفونت‌های ویروسی گوناگون جزو عفونت‌هایی هستند که می‌توانند احتمال زوال عقل را افزایش دهند. آنفلوانزا و تبخال ظاهراً به میزان قابل‌توجه‌تری با کاهش حجم مغز در لُب گیجگاهی که برای حافظه مهم است مرتبط هستند.

همچنین محققان اطلاعات مربوط به تقریباً ۵۰۰۰۰۰ نفر در انگلیس و بیش از ۲۷۰۰۰۰ نفر در فنلاند را تجزیه‌وتحلیل کردند و دریافتند سابقه عفونت با ریسک بالاتر ابتلا به آلزایمر در سال‌های بعدی زندگی ارتباط دارد. این ارتباط خصوصاً از جهت زوال عقل عروقی که ناشی از محدودشدن جریان خون به سمت مغز است قوی‌تر بوده است.

افرادی که سابقهٔ عفونت‌هایی داشتند تغییراتی در پروتئین‌های مغزشان مشاهده شد که با کاهش حجم مغز ارتباط داشت. یافته‌ها نشان می‌دهد عفونت‌ها در ریسک زوال عقل نقش دارند و می‌توانند موجب تباهی نورون‌های مغز شوند.
 

چرا عفونت‌های شایع ممکن است ریسک زوال عقل را افزایش دهند؟

این اولین مطالعه‌ای نیست که ارتباط بین عفونت‌ها و زوال عقل را نشان می‌دهد. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۳ نیز دریافته بود افرادی که به دلیل عفونت در بیمارستان بستری شده بودند، ۱.۷ برابر بیشتر احتمال داشت بعدا دچار زوال عقل شوند. همین یافته‌ها از مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۱ نیز به‌دست‌آمده بود.

مطالعه دیگری نیز نتیجه گرفت که یک ارتباط غیرمستقیم بین عفونت‌ها و زوال عقل وجود دارد و نشان داد واکسینه شدن در برابر آنفلوانزا و شینگلز (زونا) می‌تواند ریسک ابتلا به زوال عقل را پایین بیاورد.

به گفته این محققان، سال‌ها بود که می‌دانستیم عفونت‌ها می‌توانند با احتمال بیشتر زوال عقل ارتباط داشته باشند و این یافته‌ها خصوصاً طی سال‌های اخیر که عفونت‌های کووید - ۱۹ و اثرات بلندمدت آنها بر مغز مطرح شد، بیشتر تایید شدند، اما سازوکارهای این اثر مشخص نبودند.

این مطالعه جدید اکتشافی ازاین‌جهت بود؛ زیرا مسیرهای مولکولی را شناسایی کرد که می‌توانند توجیه‌کننده ارتباط عفونت و زوال عقل باشند.

چندین دلیل وجود دارد که عفونت می‌تواند ریسک زوال عقل را بالا ببرد. عفونت‌های شدید منجر به بستری‌شدن طولانی‌مدت در بیمارستان، سپسیس و دلریوم می‌شوند که همه اینها می‌توانند احتمال ضعف ادراک و شناخت را افزایش دهند. همچنین این اتفاق‌ها می‌توانند برانگیزاننده یک واکنش التهابی ایمنی و سیستمی در بدن باشند که این پتانسیل را دارد که بر سلامت مغز اثر بگذارد.

یافته‌های متعددی نشان داده‌اند که انواع عفونت‌ها با کاهش قدرت ادراک و شناخت مرتبط‌اند اما این اتفاق بیشتر در کسانی دیده می‌شود که به دلیل عفونت نیاز به بستری‌شدن در بیمارستان پیدا می‌کنند. یک عفونت خفیف ممکن است باعث چنین واکنش التهابی یا ایمنی نشود و منجر به تباهی نورون‌ها نگردد.
 

آیا واکسیناسیون می‌تواند ریسک زوال عقل را کاهش دهد؟

در حال حاضر مشخص نیست آیا واکسیناسیون منظم می‌تواند جلوی زوال عقل را بگیرد یا خیر. اما واکسیناسیون روتین می‌تواند جلوی بیماری‌های شدید ناشی از عفونت‌های معمول را بگیرد.

این توقع که واکسن‌زدن به پیشگیری از عفونت‌های مزمن و شدید کمک می‌کند منطقی است و اجتناب از عفونت‌ها به نفع هر کسی در هر سن و سالی می‌تواند باشد.

واکسن‌ها و درمان‌های ضدویروس با کاهش احتمال و شدت عفونت‌ها می‌توانند از شما در برابر عوارض بعدی محافظت کنند و این اتفاق می‌تواند در بلندمدت، ریسک زوال عقل یا افت ادراک و شناخت را کاهش دهد.

عفونت‌های شدید ممکن است باعث آسیب‌هایی به سلول‌های مغزی شوند؛ بنابراین واکسینه شدن برای حفظ سلامت عمومی و سلامت مغز اهمیت دارد.

اگر عفونت‌های شدید می‌توانند ریسک زوال عقل را بالا ببرند، پس واکسینه شدن می‌تواند ارزش‌افزوده نیز داشته باشد.

منبع: تبیان