این منطقه، شبه جزیره ای است که بین دریاچه نمک، کویر ریگ، کویر مرکزی و کویر گرمسار محصور شده و نمونه بارزی از بیابان ها و استپ های کم آب است، به همین خاطر کارشناسان محیط زیست، آن را هم مانند منطقه «خارتوران» استان سمنان، «آفریقای کوچک» می دانند. اقلیم این منطقه به شدت تحت تأثیر دو اقلیم دشت کویر که عمدتا از نمک پوشید‌ه شد‌ه و دریاچه نمک که بلافاصله در خارج مرز منطقه در سمت غربی پارک واقع می‌باشد، قرار گرفته است. پارک ملی کویر اگر چه پوشید‌ه از گیاهان استپی و بیابانی است، اما سرزمینی لم یزرع با دشت‌های هموار است و گاه در د‌ی و بهمن با برف، پوشیده می شود.

پارک ملی کویر یکی از 9  ذخیره گاه های زیست كره در ایران است. ذخیره‌ گاه زیست ‌کره مناطق حفاظت‌شده طبیعی-زیستی بین‌المللی هستند که علاوه بر حفاظت، دستاوردهایی نظیر ارایه سایتهای مطالعاتی کم نظیر به دانشمندان و تجربه مهارت انسان در پشتیبانی از توسعه پایدار را نمایان می‌سازند.

پارک ملی کویر، دارای اقلیم خشك و بیابانی است و متوسط میزان سالیانه باران در منطقه ۱۵۰ میلی متر است. معمولاً گرمای شدید از اوایل خرداد تا پایان مهر در منطقه ادامه دارد.

  دریاچه باتلاق ها

 دریاچه نمك در حاشیه پارک ملی کویر، یكی از بزرگترین شوره زارهای ایران است. گزیدن این نام به دلیل شوری بسیار زیاد آب دریاچه‌است به گونه‌ای که در فصل تابستان قطعات نمک روی آن شناور می‌شود.

این دریاچه، با طول ۸۰ و پهنای
 ۳۰ کیلومتر، یک فرونشست زمین‌ساختی است که در ارتفاع حدود ۷۹۵ متر از سطح دریای آزاد تشکیل شده و فاصله آن تا قم حدود ۶۲ کیلومتر است.

دریاچه نمک در فاصله ۳۵ کیلومتری شمال شرقی شهر آران و بیدگل واقع است. این دریاچه از غرب به کوه‌های سفیدآب و سیاه کوه و منطقه پارک ملی کویر، از شمال و غرب به کویر مسیله و از جنوب به کویر مرنجاب و بند ریگ جن محدود است.

وسعت این دریاچه در حدود ۶۴۷ کیلومتر مربع می‌باشد. این دریاچه شکلی شبیه به یک مثلث دارد که راس آن به سمت شمال است. طول قاعده این مثلث ۳۵ کیلومتر و ارتفاع آن ۳۸ کیلومتر می‌باشد.

زمین این دریاچه پوشیده از رسوبات نمک است که بر اثر انباشته شدن سیلابها و آبهای سطحی در طول قرنها پدید آمده‌است. عمق نمک این دریاچه بین ۵ تا ۵۴ متر متغیر است که توسط لایه‌های خاک رس از یکدیگر جدا شده‌اند.

زمینهای اطراف این دریاچه بشدت باتلاقی است و وسعت باتلاقها در منطقه غرب دریاچه به مراتب وسیعتر از مناطق دیگر آن است. از جمله مناطق باتلاقی این دریاچه می‌توان به «حوض قیلوقه» در شرق و یا «باتلاق دو کویری» در منطقه جنوب شرقی دریاچه اشاره کرد.

این دریاچه که در بیشتر ماه‌های سال خشک و پوشیده از نمک است، مرز غربی پارك ملی كویر را تشكیل می دهد و حوزه آبگیر بسیاری از رودخانه های مركزی ایران است. هیچ نوع آبزی در آب این دریاچه وجود ندارد اما زمستان ها تعداد قابل توجهی از پرندگان مهاجر به این دریاچه و رودهای اطراف آن می آیند.

  اکتشاف در پارک ملی!

پارک ملی کویر سال ۴۳ توسط «كانون شكار ایران» با مساحت ۶۰۹ هزار و ۴۳۸ هكتار حفاظت شده، اعلام شد و 12 سال بعد در سال ۵۵ به «پارك ملی» تبدیل شد. سال ۵۷ شورای عالی محیط زیست با آزاد اعلام كردن قسمت های جنوبی، آبریزهای «كوه سرخ» و آبریزهای جنوبی «كوه سفید آب» را جزو پارك ملی اعلام كرد و مساحت پارك به ۶۷۰ هزار هكتار رسید. در سال ۶۱ با توجه به شرایط اقتصادی، اجتماعی و امكانات و توانایی های حفاظتی به دو قسمت «پارك ملی» به وسعت ۴۲۰ هزار هكتار شامل منطقه سیاه كوه، نخجیر، سفید آب و كلیه ارتفاعات و تپه ماهورها و دشت های مجاور آن و «منطقه حفاظت شده كویر» به مساحت ۲۵۰ هزار هكتار شامل 
دشت های مكوش، سیاه پرده، پرده زرد و ارتفاعات دوازده امام، تقسیم شد كه تحت مدیریت اداره كل حفاظت محیط زیست استان سمنان اكنون قرار دارد.

در فروردین ماه ۱۳۹۲ و در دور چهارم سفرهای استانی دولت دهم به استان سمنان مصوب شدعملیات اکتشاف نفت در بلوک گرمسار، محدوده کویر و پارک ملی که پیش از آن با ممانعت نهادهای زیست محیطی روبرو شده بود، آغاز شود. اکتشاف نفت در پارک ملی کویر در حالی قرار است آغاز شود که به تصریح قانون،‌ هر گونه عملیات عمرانی که منجر به تخریب محیط زیست شود حتی اگر در حد بوته کنی باشد، در محدوده پارک های ملی ممنوع است. 

  توجه داشته باشید

• ورود به پارک ملی کویر، نیاز به کسب مجوزهای لازم، از اداره کل محیط زیست سمنان دارد.

• در سفر به کویرها، به ویژه پارک ملی کویر، آب به اندازه کافی همراه داشته باشید.

• ماشین مناسب برای بیابان، زاپاس اضافی و بنزین کافی، از الزامات سفر خودرویی به کویر است.

• جعبه کمک های اولیه، کرم ضد آفتاب، کلاه و عینک دودی به همراه داشته باشید.

• اگر تجربه سفر به کویر را ندارید، بهتر است برای دفعات نخست، در قالب تورهای کویرگردی، به کویر بروید.

• کاروانسراهای پارک ملی کویر، بهترین محل ها برای اقامت و شب گذرانی هستند.