قدرت یادآوری خاطرات همانند یک تیغ دو لبه عمل می کند به طوری که می تواند در بعضی مواقع لحظات و خاطرات لذت بخش را به یاد ما بیاورد و در بعضی مواقع هم، خاطراتی بد و آزاردهنده.

از این رو، استفاده از راهکاری هایی که بتواند مانع از یادآوری خاطرات بد و ناگوار برای انسان ها شود، سال هاست که مورد توجه محققان قرار گرفته و شیوه هایی که تا امروز ارائه شده بود، چندان موثر واقع نشدند.

این موضوع به اندازه ای برای انسان ها مهم بود که حتی پای آن به دنیای فیلم نیز کشیده شد. فیلمی تحت عنوان ‘مردان سیاه پوش’ و با هنرمندی ‘ویل اسمیت’ که از یک دستگاه عجیب و البته تخیلی برای پاک کردن حافظه افراد در لحظاتی مشخص استفاده می شد.

حال، پژوهشگران روشی ارزان تر و البته راحت تر را برای رهایی از خاطرات ناگوار ارایه کرده اند. بر اساس یافته های پژوهشی که در ژورنال Psychonomic Bulletin and Review به چاپ رسیده است، کلید فراموشی خاطرات بد، فکر نکردن به "عوامل یادآور" خاطراتیست که در ذهن ما وجود دارند.

محققان دانشگاه Dartmouth وPrinceton اعتقاد دارند فکر نکردن به یک موضوع می تواند اصلی ترین گام برای رهایی از شر این خاطرات آزاردهنده باشد. این عوامل یادآور شامل تمامی چیزهایی می شوند که به نوعی به آن خاطره بد مربوطند و تاثیر مستقیمی در سازماندهی و بیادآوری این خاطرات توسط مغز دارند. اینجاست که افراد می توانند با دورکردن این عوامل، نوعی اختلال به نام "اختلال استرسی پس از سانحه" و یا همان PTSD را از خود دور کنند.

این محققان برای اثبات یافته های خود، آزمایشی را بر روی 25 نفر که شامل 10 مرد و 15 زن بودند، انجام دادند. در این آزمایش، لیستی از کلمات به این افراد داده و از آن ها خواسته شد تا برخی از آن ها را به یاد بسپارند و برخی را نیز فراموش کنند. در فاصله میان مشاهده کلمات، چند تصویر از مناظر طبیعی همچون کوه ها و جنگل ها نیز پیش روی آن ها گذاشته شد تا به صورت خودکار، میان کلمات و این تصاویر ارتباط مفهومی را پیدا کنند.

در طی اجرای این آزمایش، محققان با کمک تصویربرداری تشخیص مغناطیسی عملکردی (fMRI)، فعالیت های مغز این افراد را مورد مشاهده قرار داده و ثبت کردند. ناگفته نماند که الگوهای عصبی در حین کدگذاری این تصاویر متنی توسط مغز افراد بررسی و ذخیره شد.

سپس از آن ها خواسته شد تا کلمات نشان داده شده را به خاطر بیاورند و در طی این فرآیند، باری دیگر فعالیت مغز آن ها توسط fMRI مورد اندازه گیری قرار گرفت. نتایج نشان داد الگوهای عصبی مغز افراد در بیاد آوردن کلمات با الگوهای عصبی مغز آن ها در بیاد آوردن کلمات با کمک عوامل یادآور (تصاویر) با یکدیگر برابر بودند و این یعنی حافظه و عوامل یادآور در مغز این افراد در هم تنیده شده اند.

اما آن هایی که نتوانستند کلمات را به خاطر بیاورند، در حین تلاش برای به یاد آوردن، این الگوی عصبی در مغز آن ها مشاهده نشد. این یعنی رویداد و عوامل یادآور به طور کامل در ذهن آن ها نهادینه نشده بود.

جرمی منینگ که رهبری این تیم تحقیقاتی را بر عهده داشت در بیانیه ای عنوان کرد که این پروسه شبیه به "کنارگذاشتن خاطراتی از لحظه آشپزی مادربزرگتان است، اگر نمی خواهید دیگر به مادربزرگتان فکر کنید." 
حال با شناخت این مکانیسم ساده برای فراموش کردن خاطرات آزار دهنده، وی امیدوار است که بتوان از این یافته ها برای توسعه روش های درمانی مرتبط با حافظه انسان ها بهره گرفت.