قدس آنلاین - در بودجه سالیانه ۹۶ سهم درآمدهای مالیاتی در بودجه افزایش یافته است که برخی از کارشناسان اقتصادی با توجه به رکود موجود در اقتصاد ایران این افزایش درآمدها را غیر معقول دانسته و آن را باعث تعمیق رکود می دانند. با این حال معتقدم افزایش در آمدهای مالیاتی در شرایط حاضر نه تنها ایرادی نداشته و کاملا امکان پذیر است بلکه اقدامی کاملا مثبت و ضروری به شمار می رود. بنابراین در این باب ذکر نکاتی را ضروری می دانم:

در حال حاضر شرکت های زیادی وجود دارند که به دلیل معافیت های مالیاتی هیچ گونه اطلاعاتی از فعالیت های اقتصادی خود به سازمان مالیاتی ارائه نمی دهند. به عنوان مثال شرکت هایی از جمله شرکت های مرغداری که در زمینه کشاورزی فعال هستند در راستای ترویج تولید محصولات کشاورزی از ارائه مالیات معاف هستند. از آنجا که صنعت مرغداری صنعت بسیار گسترده ای بوده و ممکن است صدها شرکت مختلف با این شرکت ها همکاری و فعالیت مشترک داشته باشند. نکته قابل توجه  این است که چون شرکت های مرغداری از پرداخت مالیات معاف هستند، فعالیت شرکت هایی که با آن ها همکاری های اقتصادی دارند در هیچ جایی ثبت نمی شود. یعنی از آنجا که شرکت های مرغداری از پرداخت مالیات معاف هستند دفتر حسابرسی نداشته و اظهارنامه ای نیز ارائه نمی دهند. بنابراین فروش های کلان این شرکت ها که گاها به رقم ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیارد تومان در سال رسیده و حدود ۹۰ درصد به همین مرغداری ها است در هیچ سندی ذکر نمی شود.

اگر چه در ظاهر فعالیت مرغداری ها از پرداخت مالیات معاف است اما در کنار آن فروش محصولاتی چون خوراک دام، دارو و نهاده های دامی نیز به نوعی از پرداخت مالیات ها معاف می شوند که این موضوعی عقلانی نیست. اگر چه صنایع کشاورزی و مرغداری از پرداخت مالیات معاف هستند اما اگر کسانی از قبل این صنایع به سودهای کلانی دست یابند این درآمدها را در اظهار نامه ها و دفاتر مالی خود ثبت نمی کنند. یعنی وقتی شرکت الف از شرکت ب محصولی خریداری می کند هم شرکت الف و هم شرکت ب این خرید و فروش ها را در دفاتر مالی خود ثبت می کنند که از این طریق در صورت تخلف یا پنهان کاری یکی از دو طرف این معاملات، برخی از فرارهای مالیاتی کشف می شوند، به نحوی که اگر شرکت الف در دفاتر خود فروش محصول به شرکت ب را نوشته اما شرکت ب چنین موضوعی را ننوشته باشد سازمان مالیاتی از این طریق دست شرکت اهمال کننده را رو کرده و آن شرکت محکوم به پرداخت جریمه و مالیات می شود. به عبارتی اگر فقط همین مسئله کوچک در موضوع مالیات های ما اصلاح شود به نظر می رسد سالیانه چیزی حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان به درآمدهای مالیاتی دولت اضافه می شود.

حتی اگر تمام نهادهایی که از پرداخت مالیات معاف هستند همچنان معاف مانده و صرفا فعالیت های اقتصادی خود را در دفاتر مالیاتی خود نوشته و ثبت و ضبط کنند این هدف محقق خواهد شد. به بیان دیگر کافی است شرکت های معاف از پرداخت مالیات تمام فعالیت های اقتصادی خود را در دفاتر حسابرسی ثبت کنند تا سازمان مالیاتی حداقل بتواند مالیات های لازم از سایر شرکت هایی که با این نهادها فعالیت اقتصادی دارند را اخذ کند. در این صورت گام بسیار بزرگی در راستای شفاف سازی مالیاتی و افزایش درآمدهای مالیاتی دولت برداشته می شود. پیش بینی می شود که اگر صرفا این بخش اصلاح شود وصولی مالیاتی دولت می تواند تا ۵۰ درصد افزایش یابد. در حالیکه هیچ فشاری به مالیات دهندگان قبلی ایجاد نشده و قطعا هیچ تاثیر منفی بر تعمیق رکود نیز نخواهد داشت بلکه درآمدهای جدید در راستای شفافیت اقتصادی از کسانی که تا دیروز مالیات نداده و  از خلل قانونی موجود برای فرار از پرداخت مالیات استفاده می کردند دریافت می شود.

در خاتمه باید اذعان داشت تحقق این امر هیچ مانع اجرایی نداشته و فقط باید نهادهای معاف از پرداخت مالیات به رغم ادامه معافیت های مالیاتی خود به مراکز مالیاتی اظهارنامه ارائه دهند. یعنی همان طور که روزنامه ها، مجلات و نشریات از پرداخت مالیات معاف هستند اما اظهار نامه مالیاتی داده و مکان چاپخانه چاپ نشریه یا کتاب ثبت می کنند این اتفاق باید برای تمام نهادها، فعالیت ها و سازمان های معاف از مالیات نیز اجرایی شود که در این صورت شاهد تحول بزرگی در سیستم مالیاتی کشور خواهیم بود.

نویسنده کتاب مالیه بین الملل و استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی