اختصاصی قدس آنلاین - از اولین روزی که خودرو یا همان اتول به کشور ما وارد شد، ۱۱۴ سال می گذرد. و حالا بعد از گذشت این همه سال تقریبا حتی در روستاهای کشور نیز بعید است کسی رانندگی بلد نباشد. در نگاه کمی دقیق تر هم می توان گفت کمتر کسی است که در طول عمرش یکبار نشستن پشت رول ماشینی را تجربه نکرده باشد.

رانندگی طی این سال ها و باگسترش شهرها رفته رفته از کاری نسبتا تفریحی به شکلی کاربردی تغییر یافته، تاجایی که حالا رانندگی شغل هم محسوب می شود. با تغییر این روند و جایگزینی ماشین به جای اسب و الاغ، لزوم تدوین فرهنگ و آیین نامه برای این وسیله پرکاربرد اما خطرناک احساس شد. آیین نامه راهنمایی و رانندگی در دنیا تدوین و به تبع آن هم قوانینی برای رانندگی وضع شد. آیین نامه ای که شیوه درست رانندگی کردن را آموزش می داد و قوانینی که مانع وقوع تخلفات می شدند؛ قوانینی که در واقع برای آسیب نرساندن به دیگر انسان ها، چه پشت رول و چه در حال حرکت در خیابان وضع شده بودند.

حالا، هم آیین نامه هست و هم قوانین سرجایشان هستند اما فرهنگ رانندگی بسته به شرایط هر شهر و ساکنانش متفاوت شده است. فرهنگ رانندگی هم در کشور ما بیشتر رقابت است و خشونت و رفتارهای غیرعادی. تا جایی که چند روز پیش سردار تقی مهری، رئیس پلیس راهور ناجا از کشته شدن ۱۱ هزار و ۶۲۴ نفر در تصادف های رانندگی ۸ ماهه اول امسال خبر داد؛ یعنی هر روز ۴۷ نفر در کشور بر اثر تصادف کشته می شوند.

اینکه چند درصد این تصادف ها در جاده های برون شهری رخ می دهد و چند درصد در خیابان های داخل شهر، مهم نیست. مهم این است که فرهنگ رانندگی در کشور ما یا جا نیفتاده یا اصلا عزمی برای رعایت قانون و تخلف نکردن وجود ندارد.

آمارها نشان می‌دهد حدود ۹۰ درصد تصادف‌ها با خصوصیات اخلاقی و رفتاری راننده ها ارتباط مستقیم دارد. به عبارت دیگر، افکار و اخلاق راننده ها در زندگی روی رانندگی شان هم تاثیر می گذارد و همین ویژگی های رفتاری عامل بسیار مهم و تعیین کننده ای برای وقوع تصادف است. شاهد این ماجرا هم اینکه جدا از آسیب های جانی و مالی تصادف ها، چیزی حدود ۱۵۰۰ نفر در سال به خاطر درگیری های ناشی از خشونت در رانندگی آسیب می بینند.

خشونت هایی که عمده نشانه های آن، حرکات مارپیچ و پشت سر هم، سبقت گرفتن از سمت راست با سرعت زیاد و فاصله اندک با سایر خودروها، فریاد زدن، استفاده از کلمات توهین آمیز و تهدید راننده های دیگر با حرکت سر یا دست، حرکت با سرعت بسیار آرام جلوی خودروهای دیگر به منظور آزار دادن، تغییر جهت ناگهانی خودرو بدون استفاده از راهنما یا رعایت حق تقدم یا ترمز کردن ناگهانی، بی دلیل و بدون علامت دادن.

البته می توان به این فهرست کارهای دیگری نیز اضافه کرد، برخی کارشناسان تعداد رفتارهای خشونت آمیز در رانندگی را بیش از ۳۸ مورد دانسته اند یعنی مثلا اگر راننده ای هنگام سبقت گرفتن بیش از اندازه چراغ بزند و باعث ترس در راننده جلویی شود، مصداق خشونت در رانندگی است.

اینکه روزانه هزاران خودرو در تهران در حال حرکت هستند و در بهترین شرایط رانندگی هم با احتمال برخورد دو ماشین به هم وجود دارد طبیعی است اما اینکه رانندگان به عمد دست به خشونت می زنند دلایلی دارد که یکی از آنها عوامل ایجاد خشونت است.

عواملی مثل ترافیک سنگین، وضع آب و هوا، آلودگی های شدید صوتی و محیطی، احترام نگذاشتن به حق دیگران و الزام نداشتن به رعایت قانون. و شاید مهم ترین این عوامل الزام نداشتن افراد به رعایت قانون باشد.

بنابر تحقیقی که مرکز تحقیقات کاربردی پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا انجام داده، چند عامل می تواند در کنترل خشونت و قانون گریزی رانندگان تاثیرگذار باشد: آموزش و فرهنگ سازی، آموزش توام با پرورش مستمر از مقطع پیش دبستانی تا دانشگاه، تقویت حس ملی میهنی و تعلق اجتماعی در کنار تقویت ایمان مذهبی، اجرای قاطع مقررات، ارتقای سطح کمی و کیفی عوامل مرتبط با زیرساختهای شهری و مهندسی ترافیک، ارتقای سطح کیفی نیروها و تجهیزات کنترلی پلیس، ارتقا و کنترل سطح سلامت عمومی رانندگان، رفع احساس بی عدالتی و محرومیت نسبی، تقویت ناوگان عمومی حمل و نقل شهری و ترغیب استفاده از آن توسط مردم، ارتقای فناوری دولت الکترونیک و کاهش سفرهای زائد درون شهری، اجبــاری شــدن اســتفاده از اســتانداردهای ایمنــی و فنــی توســط خودروســازان داخلــی در جهــت رفــاه مطلــوب سرنشــینان خــودرو، اطالع رسانی و آگاه سازی در خصوص حقوق شهروندی و شهروند مداری و فواید اجرای مقررات، حمایت قانونمند دستگاه قضایی در برخورد با قانون گریزان و افراد مخل در نظم و انضباط اجتماعی.

مواردی که هرکدام بررسی جداگانه ای را می طلبد و نیازمند راهکارهای قانونی و ارتقای ابزار موردنیاز مدیریت شهری است اما این را معلوم می کند که نقش صاحبان یا راکبان خودرو بیش از دیگر عوامل در این ماجرا دخیل است؛ مواردی مثل تقویت حس ملی میهنی و تعلق اجتماعی در کنار تقویت ایمان مذهبی، موضوعی که یادآور احترام گذاشتن به حقوق و البته آسیب نرساندن به دیگران است.  استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی هم از همین دست موارد است، معمولا در اتوبوس یا مترو نه حقی از کسی ضایع می شود و نه ترافیک سرسام آوری وجود دارد که باعث آزار روانی افراد شود.