قدس آنلاین - به نظر می‌رسد، سندرومی در جامعه وجود دارد که هر چیزی به محض اینکه مقداری رنگ کهنگی گرفته و مشمول مرور زمان شود، ارزشمندتر می‌شود. انگار عادت کرده‌ایم که همیشه با افسوس و حسرت سر تکان داده، بگوییم: «زندگی در گذشته چقدر راحت‌تر بود». راحت بودنی که بازه گسترده‌ای از صمیمی‌بودن روابط خانوادگی تا طعم نان و پنیر عصرانه را شامل می‌شود. اما وقتی پای انتخاب اسم برای کودک خود یا یکی از نزدیکان به میان بیاید، حتماً در میان حدود ۴۵۰ هزار اسم، نامی مناسب انتخاب کردن، یکی از دشوارترین کارها خواهد بود. پس شاید این بار هم حق داشته باشیم برای راحتی انتخاب کردن نام، در میان اسامی محدود و مشخص آن زمان به پدر و مادرمان حسادت کنیم.

* محبوب‌ترین نام‌ها

سیف‌الله ابوترابی سخنگوی سازمان ثبت احوال کشور با اشاره به اینکه تنوع نام، برای دختران کشورمان بیشتر است، در گفت‌وگو با «قدس» می‌گوید: تعداد کل نام‌های انتخاب شده در کشور از آغاز تشکیل ثبت احوال ۴۲۲ هزار و ۴۶۲ مورد است که از این تعداد ۲۰۱ هزار و ۵۳۰ اسم برای پسران و ۲۲۰ هزار و ۹۳۴ اسم برای دختران به ثبت رسیده است.

ابوترابی اعلام می‌کند: در ۱۱ ماه سال جاری ۱۰ اسم دارای بیشترین فراوانی برای پسران: امیرعلی، محمد، امیرحسین، ابوالفضل، علی، حسین، محمدطاها، امیرعباس، محمدحسین، امیرمحمد و ۱۰ اسم اول و دارای بیشترین فراوانی برای دختران: فاطمه، زهرا، زینب، نازنین زهرا، یسنا، حلما، باران، فاطمه زهرا، ریحانه، رها و کم‌سابقه‌ترین اسامی انتخاب شده، زی‌بامهر(با مهر زندگی کن)، ترنم‌باران، معصومه‌مه‌یاس، آگاه‌دخت، مهربان‌یاس بوده است.

* معیارهایی برای انتخاب نام کودکان

هر فرد برای انتخاب نام کودکش معیارهایی دارد. از زنده نگاه داشتن نام یکی از بزرگ‌ترهای فامیل گرفته تا اسامی ملی و مذهبی. بعضی‌ها اسامی تاریخی و اسطوره‌ای می‌پسندند و برخی دیگر اسامی برگرفته از طبیعت و محیط اطراف را. حتی گاهی پیشرفت اجتماعی دنیا و شکسته شدن مرزها سبب انتخاب و حتی اختراع نام‌هایی خاص می‌شود. نام‌هایی نو و جدید که در برخی موارد که اتفاقاً کم هم نیست، تبدیل به اسامی عجیب و غریب می‌شود. اسامی که پس از شنیدن آن، در مورد معنای آن که هیچ؛ حتی گاه در مورد جنسیت کودک هم دچار شک و تردید می‌شویم. حتی بسیار دیده‌ایم که با گُل کردن یک فیلم یا اتفاقی خاص، بعضی نام‌ها پر اقبال می‌شوند.

سخنگوی ثبت احوال کشور در این مورد توضیح می‌دهد: رخداد وقایع بر روند نام گزینی در کشور مؤثر است. به عنوان مثال، برخی اسامی جنبه ایدئولوژیک دارند. مانند میثم، ابوذر، سمیه و مقداد. این اسامی در سال‌های آغازین انقلاب به دلیل جنبه‌های انگیزشی، فراوانی و رشد چشمگیری یافتند. در زمان جنگ، نام مبارک حضرت مهدی(عج) فراوانی بیشتری یافت.

وی ادامه می‌دهد: همچنین در سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۸، احتمالاً متأثر از مدال‌آوری‌های آقای رضازاده که با نام مبارک حضرت ابوالفضل(ع) همراه بود و از سال ۱۳۷۸ به بعد و در مسابقات مختلف استمرار یافته بود، نام ابوالفضل اولین نام انتخاب شده در کشور بوده است. در مورد سریالها نیز، در زمان پخش سریال میوه ممنوعه، که طبق اعلام روابط عمومی صدا و سیما، بیشترین اقبال را در بین سریالهای مناسبتی زمان خود داشت، اسم «هستی» که شخصیت این سریال بود، فراوانی چشمگیری یافت. همچنین نام «ستایش» نیز متأثر از سریالی به همین نام فراوانی یافت.

ابوترابی تأکید می‌کند: به هر صورت انتخاب نام مطابق قانون، بر عهده اعلام کننده ولادت است و نمی‌توان منع خاصی جز مواردی که قانون بر آن تأکید دارد، قایل شد.

وی موارد منع انتخاب نامی خاص را بیان می‌کند و می‌گوید: براساس قانون «ممنوعیت به‌کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه»، مصوب ۲۸/۰۹/۱۳۷۵ مجلس شورای اسلامی، ماده ۲۰ قانون ثبت احوال کشور؛ ‌عناوین و القاب و نام‌های زننده و مستهجن یا نامناسب با جنس ممنوع است. باید توجه داشت، تأثیر برخی وقایع گذراست، مانند فیلم‌ها و سریال‌ها اما برخی رویدادها تأثیری دراز مدت دارند. مانند تغییرات فرهنگی و...

* نام‌ها متوقف نمی‌شوند!

این کارشناس مسؤول اداره ثبت احوال کشور تشریح می‌کند: نام‌هایی که در حوزه فرهنگ اسلامی-ایرانی قابل تعریف باشند، مورد پذیرش ثبت احوال است. اسامی حوزه فرهنگ اسلامی، شامل اسامی پیامبران الهی، ائمه اطهار(ع)، صحابه، واژه‌های قرآن و مشتقات آن است.

وی در ادامه می‌گوید: علاوه بر آن اسامی حوزه فرهنگ ایرانی، شامل واژه‌هایی است که در زبان‌ها و گویش‌های رایج در ایران وجود دارد؛ اعم از نام‌های قومی و منطقه‌ای مانند نام‌های فارسی، ترکی، کردی، ترکمنی، بلوچی و...

اما انگار نام‌ها متوقف نمی‌شوند و هر روز بر تنوع و تعددشان افزوده می‌شود. اسم‌هایی که گاهی عجیب و غریب به نظر می‌رسد یا اسامی متروک و کم تکرار و خاص که انتخاب و تأیید این نام‌ها توسط سازمان ثبت احوال شرایط خاصی دارد. ابوترابی توضیح می‌دهد: اسامی پیشنهادی افراد برای فرزندان خود به صورت هفتگی، در کمیته مشورتی نام سازمان ثبت احوال کشور که متشکل از استادان دانشگاه و دو نفر از نمایندگان فرهنگستان زبان و ادب فارسی است، براساس قانون «ممنوعیت به‌کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه» بررسی می‌شود و به تصویب می‌رسد.

ابوترابی می گوید: از جمله نام‌هایی که در سال ۱۳۹۵ به تصویب رسیده و زیبایی خاصی داشته و در عین حال بی‌سابقه است، می‌توان به این موارد اشاره کرد: «زی با مهر»(یعنی با مهر زندگی کن)، یاس آفرین، مهربان یاس، مشکات رقیه. با توجه به سیاست دولت یازدهم در توجه ویژه به اقوام، در اقدامی ابتکاری و با توجه به ضرورت حفظ حقوق اقوام ایرانی، سازمان ثبت احوال کشور، در هر زبانِ ریشه ایرانی، یک نفر متخصص و محققِ گوینده آن زبان را که از اعضای هیأت علمی دانشگاه هستند، انتخاب کرده و به عضویت کمیته مشورتی نام در آورده است.

* هر نامی را نمی‌شود عوض کرد

با وجود این همه تنوع و گستردگی، برخی افراد از نام خود راضی نیستند و مایل به عوض کردن آن هستند.

ابوترابی توضیح می‌دهد: در مورد تغییر اسامی، تغییر نام‌های معصومین(ع) و برخی القاب و کنیه‌های آنان در ثبت احوال، براساس مصوبات مورد اشاره ممکن نیست. در مورد سایر نام‌ها، موارد مشروحی در دستورالعمل دیده شده تا ضمن قضازدایی، تسهیلاتی برای متقاضیان تغییر نام فراهم شود. ادارات ثبت احوال براساس دستورالعمل ۵۷۸/۱ سال ۱۳۸۸، مربوط به تغییر اسامی نامناسب و دستورالعمل ۱۵۳۲۲۶/۱ سال ۱۳۹۰، مربوط به تغییر اسامی مناسب کم اقبال، مصوب شورای عالی ثبت احوال، به درخواست‌های تغییر نام مردم رسیدگی می‌کنند.

سخنگوی سازمان ثبت احوال کشور در پایان بیان می‌کند: برحسب ماده ۴۰ قانون ثبت احوال کشور، تغییر نام‌خانوادگی با تصویب سازمان ثبت احوال کشور خواهد بود. این قانون آیین‌نامه اجرایی مفصلی دارد. به متقاضیان توصیه می‌شود برای آگاهی از موارد به یکی از ادارات ثبت احوال مراجعه و از مشاوره کارشناسان ثبت احوال استفاده کنند.