قدس آنلاین - شعار محوری امسال از سوی رهبر معظم انقلاب، اقتصاد مقاومتی؛ تولید واشتغال نامگذاری شد. در واقع امسال به مصادیق تولید واشتغال اشاره شد تا بدرستی نقشه راه سال جاری برای عبور از بحران بیکاری دورقمی و رونق تولید کژدارمریزقرار گیرد.

دولت نیز به رغم اینکه تأکید کرده، توانسته در برخی از شاخص‌های کلان از جمله کنترل تورم، توفیقاتی به دست آورد، اما به این نکته هم معترف است که کشور از دو معضل نرخ بیکاری بالا وبلااستفاده ماندن ظرفیت تولید رنج می‌برد.

اما سؤال اینجاست که چرا دوشاخص مهم تولید واشتغال از سوی مقام معظم رهبری برای سال جاری مورد تأکید قرار گرفت. آسیب شناسی بخش تولید و پیامدهای اشتغال ناپایدار می‌تواند نخستین گام برای عبور از دوبحران یاد شده باشد که درذیل به برخی از آسیب‌های پیش روی تولید اشاره خواهد شد:

۱-  بخش تولید همچنان دارای مصایب بزرگی است، از هزاران قوانین دست و پاگیر و متناقض داخلی گرفته تا موانع خارجی، بخش مولد کشور را به زحمت انداخته است. این بخش دقیقاً رابطه تنگاتنگی با اشتغال دارد که رونق آن به رونق اشتغال و رکود آن به قیمت بروز بحران بیکاری تمام خواهد شد.

۲-  هم اکنون بسیاری از شرکت‌های تولیدی با نیمی از ظرفیت تولید خود فعال هستند و متأسفانه بسیاری از شرکت‌ها هم تعطیل شده‌اند و در سال گذشته، بسیاری از شرکت‌های مشهوراز چرخه تولید خارج شدند!

۳-  خروجی شرکت‌های تولیدی کشور هنوز با چالش‌های جدی مواجه است و محصول تولیدی درکشور هنوز با شاخص‌های جهانی فاصله دارد. از همین رو بسیاری از محصولات کشور از نظر کیفیت، تنوع، نوآوری وخلاقیت درابتدای راه است ونمی تواند با کالاهای مشابه خارجی قابل رقابت باشد. این موضوع در کنار قاچاق ۱۵ میلیارد دلاری و واردات بی‌رویه، کار را برای تولید داخلی سخت کرده است، انبارهای پر از کالا و فریز حجم بالای نقدینگی در این انبارها حکایت از بحران جدی در این بخش دارد.

۴-  بخش تولید در بخش صنعت و کشاورزی نیاز به تحول جدی دارد. هم اکنون در بخش کشاورزی بسیاری از کشاورزان به دلیل بحران آب و جدی شدن معضل معیشت به فروش زمین‌های خود روی آورده‌اند که حرکت ضد تولیدی، گذشته از رشد زمین خواری، حیات و امنیت اقتصادی در این بخش را به مخاطره انداخته وبرسیل بیکاران این بار درروستاها افزوده است.

۵-  اقتصاد ایران همچنان نفتی است؛ هنوز بخش عمده رشد اقتصادی به نفت و دیگر بخش‌های غیر تولیدی وابسته است؛ بخش ساختمان که خود صدها فرصت شغلی زیرمجموعه خود را هم پوشانی می‌کند، خود در رکود عمیق به سرمی برد و بیشترین آمار بیکاری هم به همین بخش تعلق دارد.

۶- دولت تأکید دارد که سال قبل ۷۰۰ هزار فرصت شغلی ایجاد کرده در صورتی که تقاضا برای اشتغال بیش از آن است واز کسری ۵۰۰ هزارنفری درسال گذشته حکایت دارد، انباشت تقاضا برای اشتغال در سال‌های گذشته هم مزید برعلت شده است به طوری که بخش عمده‌ای از ظرفیت وسرمایه نیروی انسانی بویژه دانش آموختگان بلااستفاده مانده وهمچنان هدرمی رود.

۷-اما برای رونق تولید واشتغال پایدار نخست باید مشخص شود که کالا برای چه جامعه هدف تولید می‌شود. نگاه باید برونگرا باشد و بازارهای جهانی هدف قرار گیرد، اما واقعیت این است که بخش عمده محصولات تولیدی حتی مشتری داخلی هم ندارد که در این صورت برای تولید داخلی باید راهبرد مشخصی تعریف شود. متأسفانه نوآوری و اصلاح، تنوع و ایجاد آپشن‌های جدید در محصولات ایرانی کمتر دیده می‌شود و حتی تولید یک محصول با سال‌های قبل تفاوت چندانی ندارد و شاخص زمان در تولید کالای به روز نادیده گرفته می‌شود در حالی که تغییرات در تولید محصولات خارجی از نظر تنوع وتغییرات اصلاح شده درکمتر ازیک سال رخ می‌دهد برای نمونه می‌توان به گوشی‌های تلفن همراه اشاره کرد که درکمتر از یک سال مدلهای جدید به بازار عرضه می‌شودتابازار خود راهمچنان حفظ کند. البته این نکته حائز اهمیت است که کشور دربخشی ازبخش‌های صنعتی مثل صنایع دفاعی توانسته درتراز جهانی حرکت کند اما دربسیاری از صنایع هنوز اول راه است.

به هرحال به اعتقاد کارشناسان دولت نرخ رشد اقتصادی را حدود هشت درصد عنوان می‌کند، اما آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد این نرخ بدون نفت زیر دو درصد است. این یعنی اقتصاد ایران هنوز در مسیر ایجاد ارزش افزوده بالا و تولید محصولات نوین وهایتک فاصله دارد. در این راستا جدا از حمایت‌های قانونی ومالی- بانکی وحذف قوانین دست و پاگیر، مدیریت انقلابی و حرکت‌های جهادی مهم‌ترین عامل برای تحرک در بخش تولید و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید به شمار می‌رود. تزریق منابع و حتی حذف موانع بدون حرکت‌های جهادی برای رونق صنعت، عقیم خواهد بود.