لطفاً با روابط عمومی‌ هماهنگ کنید! برای گفت‌وگو نیاز به مجوز هیئت نظارت بر فلان است! من با خبرنگاران مصاحبه نمی‌کنم! ما روزنامه شما را بخاطر فلان مطلبی که علیه ما نوشتید، تحریم کردیم! هفته بعد زنگ بزنید! اصلاً فرصتی برای گفت‌وگو ندارم!
این جملات برای بسیاری از خبرنگاران آشناست. جملاتی که تیرخلاص عدم پاسخگویی مسئولان را به قلب گزارش خبرنگار می‌زند. کار خبرنگار، پرسیدن است و کار مسئول، پاسخگو بودن اما چرا برخی از مسئولان از زیر بار تکلیفشان، در می‌روند!؟  دکتر عباس اسدی، استاد ارتباطات در این باره به خبرنگار ما می‌گوید: این موضوع چند دلیل دارد، برخی مسئولان سواد حوزه کاری‌شان را ندارند و بلد نیستند درباره آن موضوع حرف بزنند، می‌ترسند که اگر جواب خبرنگاران را بدهند برای خودشان دردسر ایجاد شود، مثلاً مسئولی، تحصیلات فنی دارند اما در آموزش و پرورش به او مسوولیت داده اند، چون سواد و تسلط ندارد ممکن است حرفهایی بزند که برایش گران تمام شود.

او دلیل دیگر را این می‌داند که آن مسوول، اطلاعات محرمانه ای دارد و می‌ترسد که اگر خبرنگار با او صحبت کند، رازهایش فاش شود و موقعیتش به خطر بیفتد. عده‌ای از مسئولان هم از خبرنگاران می‌ترسند و فکر می‌کنند وقتی خبرنگاری سراغشان می‌آید می‌خواهد مچ‌گیری کند در حالیکه خبرنگار به شفاف شدن و رفع یک ابهام کمک می‌کند اما به خاطر ترسشان، تن به مصاحبه با خبرنگاران نمی‌دهد، او را به روابط عمومی ‌ارجاع می‌دهند یا می‌گویند بعد تماس بگیر و به نوعی خبرنگاران را از سرشان باز می‌کنند.

به گفته اسدی، دلیل چهارم هم این است که خبرنگاران، خبرنگار واقعی نیستند و در آن حوزه مطالعه و اطلاعاتی ندارند تا مسئولان را به چالش بکشند. آنها به گونه‌ای برخورد می‌کنند که آن مسئول، خبرنگار را نادیده می‌گیرد. متأسفانه در کشور ما، خیلی‌ها خبرنگار نیستند بلکه شبه خبرنگارند.

 مسوولان موظف به پاسخگویی هستند

در بسیاری از کشورهای پیشرفته، قانون دسترسی آزاد به اطلاعات وجود دارد که براساس این قانون، مسئولان موظف هستند اطلاعات مورد نیاز را به خبرنگار بدهند و اگر ندهند، خبرنگاران می‌توانند اعتراض و شکایت کنند یا این موضوع را رسانه‌ای کرده و آن مسئول را از کار برکنارش کنند اما چرا در کشور ما چنین نیست؟ اسدی پاسخ می‌دهد: متأسفانه هنوز خبرنگاران مورد اعتماد مسئولان نیستند و مسئولان دوست دارند که خبرنگاران تریبون و بلندگوی آن‌ها باشند در حالیکه وظیفه خبرنگار این است که مشکلات را بیان کند.

او ادامه می‌دهد: این تصور در مسئولان ما وجود دارد که هرچه مشکلات را لاپوشانی کنند، برایشان بهتر است درحالیکه با شفاف‌سازی، می‌توان برای آن مشکلات راهکار ارائه داد، کتمان آن موضوع یعنی پاک کردن صورت مسئله.

این استاد ارتباطات با اشاره به تصویب قانون دسترسی آزاد به اطلاعات در کشور ما خاطرنشان می‌کند: البته این قانون هنوز اجرا نشده ولی در مجموع مشکلات فراوانی دارد.

اسدی، اعتماد مردم را بزرگترین سرمایه یک رسانه می‌داند و می‌گوید: در کشورهای پیشرفته،  وقتی خبرنگاری در روزنامه بنویسند که مسئولی پاسخگو نبوده، نگاه افکار عمومی ‌به آن سازمان و مسئول عوض می‌شود و مردم اعتمادشان را از دست می‌دهند که این بدترین تنبیه برای آن مسئول است. ضمن اینکه در آن کشورها، مسئولان از خبرنگاران حساب می‌برند مثلا مسئولان برای گفت‌وگو با خبرنگار لوموند، سرو دست می‌شکنند چون جایگاه خبرنگاران برایشان اثبات شده است و انتشار نام و عکسشان در آن روزنامه به جایگاه آن مسئول، اعتبار می‌بخشد.

 پایین بودن آستانه نقدپذیری

سال گذشته غلامرضا شریعتی، استاندار خوزستان در اقدامی‌ کم‌نظیر به مدیران و روسای استان دستور داده بود که هیچ دستگاهی حق شکایت از خبرنگاران و رسانه‌ها را ندارد. او به رئیس سازمانی که از خبرنگاری شکایت کرده بود، گفته بود اگر یک خبرنگار از دستگاه شما ایرادی گرفت و نقدی به نحوه مدیریت شما وارد بود حق شکایت ندارید، مگر اینکه قضیه شخصی شود و به شخصیت غیرمدیریتی شما توهین شود که در نهایت منجر به پس گرفتن شکایت آن مسئول شد. اما مسئولان در چه شرایطی حق شکایت از خبرنگاران را دارند؟ در قانون مطبوعات، حق پاسخگویی وجود دارد و اگر خبرنگار اتهامی‌ را به شخص حقیقی با حقوقی وارد کرده باشد، آن شخص می‌تواند جوابیه دهد و رسانه باید آن را منتشر کند. اسدی به خبرنگاران توصیه می‌کند وقتی برای مصاحبه، نزد مسئولی می‌روند، دستشان پر باشد.

او با انتقاد از نشناختن جایگاه خبرنگاران در کشورمان، عنوان می‌کند: گاهی هم مسئولان مشکلاتی دارند و وقتی آن مشکل منتشر می‌شود برای اینکه خودشان را مبرا بدانند، از خبرنگاران شکایت می‌کنند تا هم خبرنگار را بترسانند و از آن رسانه، زهر چشم بگیرند.

این استاد ارتباطات با بیان اینکه آستانه تحمل و نقدپذیری در کشور ما بسیار پایین است، می‌گوید: وقتی از مسئولی نقد می‌شود، ناراحت می‌شود و شکایت می‌کند در حالیکه وقتی مسوولی، کارش نقد شود یعنی آن کار مورد توجه قرار گرفته اما چون مسئولان نمی‌خواهند میزشان را از دست بدهند، دوست ندارند که از آنها انتقاد شود. برای همین بعد از هر انتقاد یا چالشی، سروصدای مسئولان در می‌آید و از خبرنگار، شکایت می‌کنند و نانش را می‌برند.

به گفته اسدی، در کشورهای پیشرفته، خبرنگاران براساس مدرک و سند است، افشاگری می‌کنند  و کسی هم نمی‌تواند کاری بکند اما در کشور ما اگر از خبرنگار یا رسانه ای شکایت شود آن مورد به دادگاه مطبوعات می‌رود ولی درکشورهای دیگر، آن شکایت به شورای مطبوعات ارجاع می‌شود.

وی در پایان تأکید می‌کند: پشتیبان خبرنگاران نباید مسئولان باشند بلکه مردم باید پشتیبان خبرنگاران باشند اما در کشور ما، اینطور نیست و اگر تمام مطبوعات کشورمان بسته شود، مردم ککشان هم نمی‌گزد. به یاد دارم زمانی‌که در فرانسه درس می‌خواندم، دو خبرنگار فرانسوی در عراق اسیر شده بودند و این خبر برای مردم خیلی اهمیت داشت به طوریکه همه پیگیر بودند و برای آزادی آنان روزشماری می‌کردند ولی اگر ما همه خبرنگارانمان را در جزیره‌ای اسیر کنیم برای مردم اهمیتی ندارد.