قدس آنلاین-توفان‌های سه‌گانه ایرما، هاروی و ماریا سواحل اقیانوس اطلس و آمریکا درسواحل آمریکا ،زمین‌لرزه ۷.۱ ریشتری در مکزیک با ۳۶۹ نفر تلفات،جاری شدن سیل در جنوب آسیا بر اثر پدیده مونسون در جنوب آسیا ،آتش‌سوزی گسترده در کالیفرنیا و جان باختن ۴۰ نفر و سوختن بیش از ۲۷۰ هزار هکتار از مناطق جنگلی جنوبی این ایالت در آتش ، رانش زمین در چین و نابودی کامل یک روستا تنها بخشی از حوادثی است که از سال ۲۰۱۷ تاکنون در برخی از نقاط جهان رخ داد.

به این حوادث می توان زلزله کرمانشاه و غرق شدن کشتی سانچی و این بار سقوط هواپیمایی مسافربری در ایران را هم افزود.حوادثی که نشان می دهد اینگونه حوادث ممکن است در هر نقطه ای از جهان رخ دهد.

اما آنچه بیش از این حوادث اهمیت دارد مدیریت اینگونه حوادث و پرهیز از پیش داوری ها و پیش بینی های عجولانه است .

نگاهی جامعه شناسانه

یک جامعه شناس با بیان اینکه میزان حوادث کشور در مقایسه با حوادث سایر کشورها کمتر است، به خبرنگار ما می‌گوید: با وجود کم بودن تعداد این حوادث در دنیا و در بازه زمانی خاص، جو خاص و پر از ناامنی پس از این اتفاقات در جامعه به راه می‌افتد. فضایی که مسبب اصلی آن نبود پاسخ صریح و روشن مسئولان برای مردم و عدم توضیح دقیق مشکل بوجود آمده است.

دکتر امیر محمود حریرچی اضافه می‌کند: خرابی هواپیما، از رده خارج شدن آن، کار نکردن رادار فرودگاه و... همه از شایعاتی است که در چند ساعت ابتدایی این حادثه به گوش رسید. شایعاتی که نشان می‌دهد اعتماد مردم به دلیل عدم شفاف سازی و عدم پاسخگویی صریح و بی‌پرده سلب شده است. نمونه بارز این بی‌اعتمادی کمیته های حقیقت یابی است که معمولاً پس از هر سانحه تشکیل می‌شود اما هیچ گزارش شفاف و روشنی به مردم ارائه نمی‌شود. هنوز هم با گذشت زمان‌های بسیار از حوادث مختلف و پایان کار کمیته‌های حقیقت‌یاب برای مردم دلیل و مقصر اصلی حوادث معرفی نشده است. افزون بر برخی از پاسخگویی‌ها هم ساده انگاشتن مردم است.

این  استاد دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه بیان می‌کند: در این شرایط بدیهی است که پس از هر حادثه شایعات مطرح شده و حتی دقیقه به دقیقه قوت می‌گیرد. هنوز هم پس از گذشت ماه‌ها مسبب اصلی آلودگی هوای کلان شهرها مشخص نشده است و هیچ پاسخ درست و شفافی داده نشده است. غیراستاندارد بودن ماشین‌ها، بنزین‌ها، قوانین و مقررات و... همه از مواردی است که هر از گاهی به آن پرداخته شده و انگشت اتهام به سمت آن ها می‌رود اما باز هم شفاف نیست.

حریرچی با بیان اینکه به عنوان شهروند یک جامعه در ازای پرداخت حقوق تکلیف داریم، تصریح می‌کند: وقتی حقوق مانند کار، معیشت، تفریح و... به اشکال مختلف رعایت نشده و حتی نادیده انگاشته می‌شود، شهروندانی مسئول نخواهیم داشت. ضمن اینکه در بیشتر مناطق دنیا پس از اتفاقاتی اینچنینی مسئولان به دلیل ابراز همدردی،  استعفا می‌دهند اما در کشور ما این کار دیده نمی‌شود.

این جامعه شناس خاطر نشان می‌کند: همه این عوامل دست به دست هم داده و سبب شده است سلب اعتماد شود. حالا مردم به دنبال بهانه‌های مختلف برای زیر سوال بردن مسئولان هستند و چه زمانی بهتر از حوادث، حتی در این راه به شایعات نیز دامن می زنند.

حریرچی در پایان یادآور می‌شود: توضیحات به موقع و روشن مانع بروز شایعات می‌شود و توضیحات دیر هنگام بازار شایعات را داغ می‌کند.

نگاه روانشناسانه به رخدادها

یک دکترای روانشناسی نیز با تاکید بر اینکه این حوادث در تمام دنیا اتفاق افتاده و امری طبیعی است، به خبرنگار ما می‌گوید: باید بعنوان حادثه به این اتفاق نگاه کنیم اما مردم بیش از حد به آن می‌پردازند و آن را بزرگ می‌کنند.

دکتر اصغر کیهان‌نیا دلیل این مشکل را ارضای حس توجه دانسته و بیان می‌کند: هر فردی دوست دارد مورد توجه قرار گرفته و خودش را مطرح کند. همین حرف زدن‌ها و شایعه پراکنی‌ها بهان های برای صحبت کردن می‌شود.

این استاد دانشگاه عنوان می‌کند: باید گوشی شنوا نسبت به انتقادها داشته باشیم و بدانیم مردم کشورمان هستند که از این حاشیه ها و شایعات ضربه می‌خورند. باید توجه بیشتری کرد تا اعتماد عمومی جلب شود. وقتی اعتماد عمومی نباشد جامعه در هر زمینه‌ای دچار بحران و خطر می‌شود. مانند اتفاقی که در مورد بانک‌ها افتاد.

کیهان‌نیا تصریح می‌کند: وقتی اعتماد بین مردم و مسئولان از بین برود، امنیت هم از بین می‌رود. در آن شرایط مردم احساس می‌کنند مسئولان از آن ها در برابر مشکلات و حوادث مراقب نکرده و به حال خود رها شده‌اند. در این شرایط امید به زندگی کم شده و یأس و ناامیدی در جامعه حکم‌فرما می‌شود. برای رهایی از این شرایط باید چاره‌ای اساسی اندیشید.

خلاصه آنکه نباید فراموش کرد در حوادثی اینچنینی باید مراقب بود از دل بحران ها ، بحران هایی بزرگتر زاییده نشود.بحران هایی که ممکن است به مرگ اعتماد عمومی در میان مردم و مسئولان منجر شود.