قدس آنلاین_ گروه استان ها: «قزوین، شهر آب انبارها»، شاید این جمله را بارها شنیده باشید؛ آب انبارهایی که در هر گوشه شهر قزوین هرکدام حکایت از تاریخ گذشته این شهر دارد.

شهر و استان قزوین مملو از مساجد تاریخی، آب انبارهای بزرگ، بادگیرهای برافراشته بر فراز بناهای قدیمی و قنات های خفته در دل کوه بوده که با سنگ و گِل بر جان این شهر نقش بسته است و آنها را برای همیشه در تاریخ این شهر ثبت کرده است.

قزوین را نه با شهر آب انبارها، با القابی همچون «پایتخت خوشنویسی، مهد شهیدان تاریخ شهید بابایی و سردار آزادگان مرحوم ابوترابی، شهر تمدن و فرهنگ» می شناسند که هنرنمایی و معماری تاریخ در هر گوشه آن به زیبایی نمایان است.

قزوین به‌ علت شرایط جغرافیایی و کمبود آب در گذشته، دارای بیش از ۱۰۰ آب‌انبار بوده است، همین امر سبب شده که قزوین به‌عنوان «شهر آب‌انبارها» در کشور مطرح‌ شود.

 آب‌انبارهای شهر قزوین که مهم‌ترین بناهای تاریخی شهر بشمار می‌رود، از جذاب‌ترین بناهای تاریخی این شهر است که می‌تواند گردشگرانی فراوانی را جذب کند و مرور بر این یادگارهای تاریخی، جذابیت و شوق سفر به استان تاریخی قزوین را بیشتر می کند.

در هریک از خیابان های شهر قزوین به ویژه خیابان های جنوبی شهر که قدم برمی داری، بناهایی با ساختارها و معماری های دیرینه تو را به دل تاریخ می سپارد و نامشان را که می شنوی، نگهداری آب به سبک و شیوه سنتی ناخودآگاه در ذهنت تداعی می شود.

اگر در این روزها در حال سفر به استان های شمالی کشور هستید، سری به پهنه مینودری قزوین بزنید و از ظرفیت های گردشگری و تاریخی این استان لذت ببرید.

در ادامه این گزارش گذری بر آب انبارهای قزوین می زنیم که با خفتن در هر گوشه ای از خیابان های شهر، یاد تاریخ را زنده می کند.

* نمادی دیگر از عصر صفوی در نخستین خیابان طراحی شده ایران

کهن ترین آب انبار موجود قزوین را می توانی در گذر از نخستین خیابان طراحی شده ایران ببینی؛ خیابانی که با مکانی مذهبی و دینی به نام «مسجدجامع» مزین شده است.

آب انبار خیابان (مسجدجامع) در عصر صفوی به سال ۱۰۹۳ ه.ق توسط علیخان زنگنه با یکهزار و ۸۰۰ مترمکعب گنجایش و چهل پله راه شیر در شمال ورودی شرقی مسجدجامع بنا شده است.

پوشش طاق و تویزه مخزن، نورگیر مشبک راه شیر و کتیبه سنگی به خط علاء الدین قزوینی از ویژگی های این آب انبار قدیمی است.

این آب انبار از جمله آب انبارهای قدیمی قزوین بوده که به علت همجواری با بنای سنتی زیبای دیگر (مسجد جامع) جلوه دیگری از معماری ایرانی را به نمایش گذاشته است.

* با پنجاه پله در بزرگترین آب انبار تک گنبدی ایران به راه شیر می رسی...

آرام آرام که از نخستین خیابان طراحی شده قزوین می گذری، در مقابلت خیابانی با نام قدیمی و سنتی اش، توجه تو را به سمت خود جلب می کند.

محله و خیابان «راه ری»؛ محله ای که بسیاری از مردم اصیل قزوین خاطرات به یاد ماندنی را از این محله و خیابان در ذهن دارند و برای شنیدن این خاطرات کافی است دمی پای صحبتهای گرمشان بنشینی و تاریخ را در صفحه ذهنت ورق بزنی.

بزرگترین آب انبار تک گنبدی ایران در کم آب ترین محله شهر قزوین به نام «آب انبار سردار محله راه ری» به چشم می خورد که در سال ۱۲۲۷ ه.ق توسط برادران سردار قزوینی ساخته شده است و ۳۰۰۰ مترمکعب ظرفیت دارد که با پنجاه پله به راه شیری می رسد.

گنبد آجری به دهانه داخلی ۱۷ متر، ظرفیت نمادین مخزن، بخارکش مرکزی بر فراز گنبد، کاشی کاری معلقی و رسمی بندی سردر ورودی و راه شیر هریک نمادی زیبا و ماندگار از تاریخ را در این آب انبار به یادگار گذاشته است.

شاید این جزو ماندگارترین آب انبارهای کشور در طول تاریخ باشد که با جلوه های خاصش، بزرگترین آب انبار ایران را بر خود نقش بسته است.

* یادگاری هایی از دوران صفوی و قاجار در خیابان های جنوبی شهر قزوین 

خیابان جنوبی قزوین جلوه خاصی را از سایر خیابان های شهر دارد چراکه بخشی از تاریخ پرفراز و نشیب ایران در جای جای خیابان های جنوبی این شهر نهفته است و خیابان مولوی اما در این بین قدمتی بیشتر را در نقش آفرینی و حک کردن اتفاق ها و رویدادهای تاریخ در خود دارد.

«آب انبار آقا» در نزدیکی مسجدی به نام «آقا» در خیابان مولوی قرار دارد که با راه شیر سی پله ای به مخزنی می رسد که ۸۰۰ متر مکعب ظرفیت دارد و با طاق و تویزه پوشش داده شده است.

این اثر در دوره قاجار ساخته شده است و تزئیناتی از کاشی کاری معلقی و رسمی بندی دارد.

* برگ دیگری از تاریخ در خیابان تبریز قزوین

در گذر از کوچه و پس کوچه های شهر قزوین، خیابانی با بافت های قدیمی که مزین شده به نام «خیابان تبریز» است را می بینی؛ خیابانی که صفحه ای از تاریخ را در خود جای داده است.

«آب انبار حاج کاظم» در سال ۱۲۵۶ ه.ق توسط حاج کاظم کوزه گر و حاج اسماعیل قزوینی در خیابان تبریز ساخته شده است و راه شیر چهل پله ای آن به مخزنی بزرگ با گنجایش ۲۰۰۰ متر مکعب می رسد.

در نقش نمایی جلوه های این آب انبار همین بس که سردر رفیع و محتشم آن با رسمی بندی و کاشی کاری تزئین شده، دو بادگیر مزین به کاشی و آجر تراش، دوکتیبه مرمرین به نستعلیق ممتاز و دوکاربندی نیم کار در سقف راه شیر را در خود جای داده است.

یکی از جلوه های خاص آب انبارهای قزوین، وجود پلکان های بسیار و متعدد در این بناها بوده که زیبایی آنها را دوچندان کرده است.

آب انبار حاج کاظم در ایام نوروز نیز میزبان مسافران و گردشگران نوروزی است.

*آب انبار سقاخانه حکیم، یادگار دیگری از تاریخ در قلب نخستین خیابان ایران

در انتهای بازارچه خیابان سپه (همان خیابانی که بسیاری آن را به نام نخستین خیابان طراحی شده ایران می شناسند)، نمایی از رسمی بندی، کاشی کاری سردر و کاربندی سقف راه شیر به چشم می خورد.

«آب انبار سقاخانه حکیم»، یادگاری از حاج میرزا آقای حکیم در سال ۱۲۴۴ ه.ق بوده که با ۳۶ پله به راه شیر می رسد و مخزن ۹۰۰ متری مکعبی که با طاق آهنگ پوشش داده شده است.