قدس آنلاین / مینا افرازه: اجلاس شانگهای در حالی در شهر چینگ دائو چین در حال برگزاری است که حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان نیز برای شرکت در نشست سران سازمان همکاری شانگهای حضور یافته و با توجه به شرایط و تحولات مرتبط با ایران، مقامات کشورمان درصدد بهره بردن از فرصت‌ها و ظرفیت‌های اجلاس با موضوع توافق برجام و عبور از تحریم‌های دیپلماتیک آمریکا هستند.

مقامات دیپلماتیک کشورمان در این نشست سعی دارند از ظرفیت همگرایی و دیپلماسی برای همکاری‌های اقتصادی با دیگر کشورها به خصوص دولت‌های منطقه‌ای استفاده کرده و بتواند از فشارهای سیاسی و اقتصادی آمریکا و سلطه آن بر روابط اقتصادی ایران با دیگر شرکت‌ها و دولت‌های جهان بکاهد.

این اجلاس می‌تواند فرصت مناسبی برای ایران برای بیان مواضع شفاف و به حق خود درباره برجام باشد. جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۱ شمسی با هدف ایجاد ائتلاف‌های منطقه‌ای و شکستن سلطه آمریکا در روابط کشورها، به سازمان همکاری شانگهای به عنوان عضو ناظر ملحق شد.

سازمان همکاری شانگهای، سازمانی بین دولتی و منطقه‌ای است که در ششم اردیبهشت ماه ۱۳۷۵ با نام شانگهای پنج، برای تقویت اعتماد مرزی میان ۵ کشور چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان تشکیل شد و با پیوستن ازبکستان در سال ۱۳۸۰ به سازمان همکاری شانگهای تغییر نام یافت. با الحاق هند و پاکستان در سال گذشته، شمار اعضای اصلی این سازمان به ۸ کشور رسید و ۴ کشور از جمله ایران همچنان عضو ناظر آن هستند. اهدافی که سازمان از بدو تشکیل دنبال می‌کند طیف گسترده‌ای از موضوعات امنیتی و اقتصادی از مبارزه با تجزیه طلبی، تروریسم و قاچاق کالا تا اهداف اقتصادی، عمرانی و ارتباطی شامل می‌شود.

جمهوری اسلامی از سال ۱۳۸۵ خواستار پیوستن به این سازمان است اما با وجود تمایل روسیه و چین با عضویت کامل ایران در این سازمان، مخالفت برخی اعضای اصلی، مشکلات قانونی مرتبط با امضای ۲۷ سند امنیتی - اقتصادی و تصویب آن در مجلس شورای اسلامی و برخی تحریم‌های سازمان ملل، مانع عضویت کامل جمهوری اسلامی ایران در این سازمان بوده است.

سازمان همکاری شانگهای به دلایل زیادی می‌تواند عرصه مناسب و مهمی برای حضور ایران در این سازمان باشد. سازمان همکاری شانگهای به دلیل عضویت چین و روسیه که از اعضای دائم شورای امنیت هستند و همچنین بخاطر جمعیت بالا از اهمیت خاصی برخوردار است. سازمان همکاری شانگهای نیمی از جمعیت دنیا، یک چهارم کره زمین و ۲۰ درصد تولید ناخالص جهان را در بر می‌گیرد.  سازمان شانگهای اینک با جمعیتی بالغ بر سه میلیارد نفر و همچنین وسعتی حدود ۳۶ هزار کیلومتر مربع یکی از مهمترین بلوک‌های منطقه‌ای محسوب می‌شود.

رایزنی‌های رئیس جمهور با سران کشورهای عضو

رئیس جمهور کشورمان دیروز در حاشیه اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای، بر تاثیر و اهمیت این سازمان برای توسعه و امنیت منطقه‌ای تاکید و بر مشارکت موثر ایران در آن اشاره کرد.

وی در این دیدار ضمن ابراز موافقت ایران برای افزایش سطح روابط اقتصادی دولت‌های عضو و تعمیق ارتباطات اقتصادی، درباره برجام نیز سخن گفت و بر نقش تاثیر گذار روسیه بعد از خروج غیر قانونی آمریکا از برجام در استحکام این توافق و اجرای تعهدات طرف‌های مقابل تاکید کرد.

البته در این بین از نقش چین و همفکری با آن غافل شد. چین به دلیل اینکه همواره سعی داشته سیاست‌های نسبتا مستقلی در برابر آمریکا اتخاذ کند، بنابراین برقراری ارتباطات گسترده با ایران از جمله در حوزه روابط اقتصادی و دیپلماتیک برای این کشور راحت‌تر است.

 چنانچه «هوا چون اینگ» سخنگوی وزارت امور خارجه چین نیز دیروز با اشاره به اینکه چین و ایران همواره مبادلات اقتصادی و تجاری خود را حفظ کرده‌اند، افزود: دو کشور با رعایت پروتکل‌های بین‌المللی همکاری‌های خود را از این به بعد نیز ادامه خواهند داد.

سخنگوی وزارت امور خارجه چین تصریح کرد: پکن در مورد توافق جامع هسته‌ای ایران، بارها موضع خود را به صورت شفاف و روشن اعلام کرده و اخیرا نیز «وانگ یی» وزیر امور خارجه چین در کنفرانس مطبوعاتی با موگرینی نماینده ارشد سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بروکسل بار دیگر موضع چین در این مورد را بیان کرد. گرچه در این بین باید به حضور و نقش آفرینی دیگر کشورهای عضو سازمان از جمله پاکستان در حوزه های مهمی همچون انرژی و همکاری‌های امنیتی نیز اشاره کرد. 

البته از سوی دیگر باید به اهمیت عضویت کشورمان برای این سازمان و منافع استراژیک آن اشاره کرد. ایران به لحاظ ایفای نقش تاثیر گذار در معادلات منطقه‌ای می‌تواند عاملی برای توازن سیاست‌های راهبردی دولت‌های شرقی باشد و از آنجاییکه چهارمین تولید کننده نفت و دومین دارنده ذخایر گازی جهان نیز محسوب می‌شود، در صورت افزایش سطح همکاری‌های خود با روسیه می‌تواند قطب انرژی جهان را ایجاد کند.

در نهایت با توجه به اینکه در دیگر سوی توافق برجام، مقامات آمریکایی در حال رایزنی با دولت‌های اروپایی برای اتخاذ موضع واحد علیه کشورمان هستند و درصددند تا اروپایی‌ها را در مسیر خروج از برجام و اعمال تحریم‌های سنگین با خود همراه کنند و از آنجاییکه جمهوری اسلامی نیز نمی‌تواند منفعلانه منتظر تصمیم اروپایی‌ها باشد، به نظر می‌رسد این اجلاس می‌تواند فرصت مناسبی را برای ایجاد ائتلاف های چند جانبه منطقه‌ای و شکستن سلطه آمریکا و تحریم‌های آن علیه ایران باشد.