مهم‌ترین هدف در راه‌اندازی این مدارس گسترش عدالت آموزشی و پیمان‌سپاری مدیریت بود تا از این طریق اولیای دانش آموزان مشارکت علمی، فکری، عاطفی و فرهنگی در اداره مدرسه را داشته باشند و در مرحله بعد مشارکت اقتصادی را انجام بدهند.

این مدارس بر اساس قانون، دولتی بوده و دریافت هرگونه شهریه یا هزینه در آن بر اساس اساسنامه ممنوع است و دریافت کمک‌های مالی و جذب مشارکت‌ها برای توسعه و تجهیز به‌صورت اختیاری و داوطلبانه باید صورت بگیرد، همچنین دارای زیرساخت‌های مناسب آموزشی ازجمله کتابخانه، آزمایشگاه و غیره باشد.

از آنجایی‌ که هدف ایجاد این مدارس مشارکت اولیا و خانواده دانش‌آموزان در اداره مدرسه بوده است یکی از شرایط ثبت‌نام لزوم قرار داشتن محل زندگی دانش‌آموز در محدوده آن مدرسه بود تا از این طریق آمادگی فرهنگی، اقتصادی و حتی اجتماعی در محیط آموزشی ایجاد شود.

متأسفانه طی سال‌های اخیر این نوع مدارس از رسالت اصلی خود فاصله گرفته‌اند به‌طوری‌که اداره مدرسه دیگر به‌صورت هیأت امنایی توسط اولیای دانش‌آموزان انجام نمی‌شود و مشارکت خانواده‌ها تنها به‌صورت اقتصادی بوده که آن‌ هم از روی اختیار نیست بلکه با اجبار صورت می‌گیرد.

این مدارس در قوچان با دور شدن از هدف واقعی خود اقدام به دریافت هزینه از اولیای دانش‌آموزان تحت عناوینی همچون کلاس‌های فوق‌برنامه، چاشت روزانه و غیره می‌کنند که این اقدامات خلاف قانون در سال تحصیلی جدید فراتر رفته و یکی از شرایط ثبت‌نام در این مدارس که قرار داشتن محل زندگی دانش‌آموز در محدوده جغرافیایی آن مدرسه بود حذف و بندی نیز به‌عنوان خیرین به شرایط اضافه‌شده است.

فلسفه خیر بودن اقدامی داوطلبانه و خیرخواهانه برای ساخت یا تجهیز آموزشگاه‌های مختلف در شهر و روستا است اما متأسفانه مدارس هیأت امنایی در این شهرستان اقدام به دریافت هزینه‌ای بین 3 تا 5 میلیون تومان از خانواده‌ها تحت عنوان خیر می‌کنند که به‌نوعی خیر شدن اجباری برای ثبت‌نام است.

بسیاری از خانواده‌ها نسبت به این موضوع گلایه دارند که هنگام ثبت‌نام از آن‌ها وجه اخذ می‌شود درصورتی‌که گرفتن هرگونه وجه در مدارس دولتی و هیأت امنایی طبق قانون تخلف بوده پس چرا کسی به این اوضاع رسیدگی نمی‌کند.

دریافت یک‌میلیون تومان هنگام ثبت‌نام در مدارس هیأت امنایی قوچان

یکی از مدیران مدارس هیأت امنایی هنگام ثبت‌نام در پایه اول ابتدایی، به اولیای دانش‌آموزان می‌گوید که ثبت‌نام دارای زمان‌بندی و فرم امتیازبندی مشخص اعلامی از سوی اداره آموزش‌وپرورش این شهرستان بوده است که در مدت‌زمان مشخص‌شده 150 نفر ثبت‌نام کرده‌اند که از میان آن‌ها باوجود شرایط سخت تعیین‌شده، 50 نفر انتخاب می‌شوند.

وی ادامه می‌دهد: فرهنگی بودن اولیای دانش‌آموز یا پدربزرگ و مادربزرگ شخص محصل، کارمند یا شاغل بودن اولیا، فرزند ایثارگر، جانباز، شهید، آزاده و خیر ساز بودن شرایط ثبت‌نام در مدارس هیأت امنایی است که بر اساس آن‌ها امتیازبندی صورت می‌گیرد.

مدیر یا معاون یکی دیگر از این مدارس نیز بابیان اینکه اولیای دانش‌آموزان می‌توانند با پرداخت حداقل سه میلیون تومان خیّر تجهیز مدارس بشوند و ثبت‌نام آن‌ها صورت می‌گیرد، تعیین این مبلغ را توسط اداره آموزش‌وپرورش دانست و این را یادآور شد که اداره آموزش‌وپرورش گفته است مبلغ باید به‌صورت یکجا واریز شود.

وی با توصیه به خانواده‌ها که هزینه باید تا اردیبهشت سال آینده تسویه شود و به‌جز این مبلغ یک کمک‌هزینه آموزشی به‌صورت ثابت از همه دریافت خواهد شد، گفت: هنگام ثبت‌نام یک‌میلیون تومان به‌صورت نقد دریافت و مابقی طی دو فقره چک تا پایان سال تحصیلی اخذ می‌شود که تاکنون چند فیش واریزی به مدرسه تحویل‌شده است، پس متقاضیان برای ثبت‌نام باید کمی عجله کنند.

اجبار اولیای دانش‌آموزان به پرداخت هزینه سه تا پنج میلیون تومانی

مادر یکی از دانش‌آموزان پایه اول دبستان که قصد ثبت‌نام فرزند خود در این مدارس را داشت به خبرنگار فارس گفت: هنگام ثبت‌نام گفتند اگر امتیاز شما برای ثبت‌نام نمی‌رسد باید خیر باشید که نسبت به این موضوع اعتراض کرده و گفتیم اگر قرار است در مدرسه دولتی پول داده شود خب مدارس غیرانتفاعی که خدمات بهتری ارائه می‌دهند.

وی با اشاره به این موضوع که مدارس هیأت امنایی سه تا پنج میلیون تومان به‌صورت اجبار دریافت می‌کنند و موقع ثبت‌نام نگفتند که بابت دریافت هزینه چه خدمات خاصی ارائه خواهند کرد، ادامه داد: هزینه مدارس غیرانتفاعی بین یک‌میلیون و 800 تا 2 میلیون تومان است که با تعداد کمتر دانش‌آموز نسبت به دیگر مدارس خدماتی نظیر کلاس زبان انگلیسی و کامپیوتر هم ارائه می‌کنند.

این مادر دانش‌آموز که به خاطر آینده فرزندش نخواست نامی از وی ذکر شود، با تأکید بر اینکه اگر موقع ثبت‌نام اعتراضی هم صورت بگیرد می‌گویند بروید جای دیگری که برای شما بهتر باشد، بیان کرد: حتی شنیده‌شده یکی از اولیای دانش‌آموزان اعتراض خود را به اداره آموزش‌وپرورش شهرستان رسانده و آن‌ها در جواب گفته‌اند این قانون است و باید هزینه را پرداخت کنید.

پذیرش نهایی بر اساس امتیازبندی یا پول؟!

ولیّ یک دانش‌آموز دیگر نیز که می‌خواهد فرزند خود را در پایه چهارم ثبت‌نام کند می‌گوید که خیرین دارای 25 امتیاز بوده اما اگر کسی سه میلیون تومان را هنگام ثبت‌نام واریز کند ثبت‌نام و پذیرشش نهایی می‌شود، باید اول ثبت‌نام انجام‌شده و سپس بر اساس امتیازات پذیرش نهایی صورت بگیرد که متأسفانه این‌گونه نیست.

وی افزود: شاید امتیاز فرزند من به 50 برسد اما با چشم خود دیدم که فردی سه میلیون تومان را پرداخت و مدیر مدرسه پذیرش این فرد را قطعی اعلام کرد.

وی با گلایه از این مطلب که در محدوده مدارس بودن دیگر دارای اولویت نیست و هرکسی می‌تواند در مدارس هیأت امنایی ثبت‌نام کند، گفت: اگر دانش‌آموزی در کنار این مدرسه زندگی کند در صورت نداشتن شرایط چهارگانه آموزش‌وپرورش باید آموزشگاهی عادی هرچند دورتر را برای تحصیل انتخاب کند.

دریافت هزینه در مدارس دولتی موجب تبعیض و بی‌عدالتی است

رئیس پارلمان اولیا و مربیان قوچان نیز با ابراز تأسف نسب به تخلفات روی‌داده در مدارس هیأت امنایی و شکایت خانواده‌ها از این موضوع، گفت: بر اساس اصل سی‌ام قانون اساسی دولت موظف است وسایل آموزش‌وپرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سر حد خودکفایی کشور به‌طور رایگان گسترش دهد.

مرتضی اسماعیلی با تأکید بر اینکه باید قانون پایه و مبنای عمل بوده و بر اساس آن اقدامات انجام شود، تصریح کرد: تعدد و تکثر مدارس همچون استعدادهای درخشان، هیأت امنایی، شاهد، غیرانتفاعی، امام رضا(ع) و غیره موجب شده است نظارت‌ها از بین برود و با ضعف در این موضوع هر نوع مدرسه‌ای یک قانون تعیین کند.

وی با یادآوری این موضوع که امسال برای مدارس هیأت امنایی این شهرستان سه میلیون تومان به‌صورت اجبار اخذ می‌شود که یک‌میلیون تومان به‌صورت نقد هنگام ثبت‌نام و مابقی در طی سال باید واریز شود، ادامه داد: این کار دردآور و توهین به شخصیت‌ها و مشاغل است زیرا اگر فردی دارای شغل آزاد یا غیره باشد نمی‌تواند بدون پرداخت این هزینه ثبت‌نام کند.

اسماعیلی تأکید کرد: همه مدارس بر اساس قانون دولتی بوده و تنها با تغییر اسم به دنبال فریب مردم هستند چون باید امکانات در مدارس دولتی به‌صورت یکسان توزیع شود.

وی با یادآوری اینکه حتی مصوب شدن دریافت هزینه‌ای پایین برای مدارس هیأت امنایی در شورای آموزش‌وپرورش نیز خلاف اصل سی‌ام قانون اساسی بوده و این موضوع باید از طریق وزارتخانه پیگیری شود، گفت: دریافت هزینه سه میلیون تومانی که امسال در مدارس این شهرستان باب شده نیز دارای مصوبه شورای آموزش‌وپرورش نیست.

اسماعیلی یادآور شد: متأسفانه در برخی مدارس دولتی و عادی هم دیده‌شده هنگام ثبت‌نام مبلغ 250 هزار تومان از اولیای دانش‌آموزان اخذ می‌شود که امسال واقعاً احساس شده مدیران مدارس دستوری برای اخذ پول دریافت کرده‌اند.

معاون آموزش‌وپرورش قوچان نیز در پاسخ به خبرنگار فارس با بیان اینکه فرایند ثبت‌نام در مدارس حوزه ابتدایی بر اساس دستورالعمل‌های ارسالی انجام‌شده است، گفت: چهار نوع مدرسه عادی، هیأت امنایی، شاهد و غیرانتفاعی در این شهرستان وجود دارد که هرکدام دارای شرایط خاصی برای ثبت‌نام هستند.

دولت هیچ بودجه‌ای به مدارس هیأت امنایی اختصاص نمی‌دهد

حسن ولی‌زاده با یادآوری این مطلب که مدل مدارس هیأت امنایی در قوچان با اساسنامه متفاوت است، بیان کرد: فضای فیزیکی و 70 درصد معلمان در این مدارس به همراه هزینه‌ها باید توسط هیأت امنا تأمین شود و آموزش‌وپرورش نقش نظارتی دارد و نگرش ایجاد این مدارس در مراکز صنعتی بوده است که در حال حاضر این‌چنین نیست.

وی با تأکید بر اینکه دولت هیچ بودجه‌ای به این مدارس نمی‌دهد و هزینه‌ها تنها برای آموزشگاه‌های عادی است، تصریح کرد: اگر در راستای حذف سیستم طبقاتی در مدارس قدم برداشته شود باید این مدارس حذف شوند اما در حال حاضر این مدارس را کمک‌حال مدارس دیگر می‌دانیم.

معاون آموزش ابتدایی آموزش‌وپرورش قوچان با اشاره به اینکه چهار مدرسه هیأت امنایی در قوچان فعالیت می‌کنند که امسال تعریف محدوده بندی ثبت‌نام برای آن‌ها برداشته‌شده است، خاطرنشان کرد: این مدارس برخوردار بوده و شهریه دارد، فعالیت‌های فوق‌برنامه زیاد آن‌هم سبب اقبال مردم و جذب به این سَمت شده است.

ولی‌زاده با تأکید بر این موضوع که متقاضی این مدارس زیاد بوده و گاهی چهار برابر ظرفیت ثبت‌نام موقت صورت می‌گیرد، بیان کرد: معلمان این مدارس با انتخاب مدیر مشغول به کار می‌شوند و در شرایط ساماندهی قرار نمی‌گیرند که از این طریق می‌توان معلمان خوبی را برای مدارس هیأت امنایی انتخاب کرد.

وی با بیان اینکه تاکنون هیچ شکایتی از روند ثبت‌نام یا اخذ پول هنگام ثبت‌نام دریافت نشده است، ادامه داد: هزینه مدارس هیأت امنایی برای فعالیت‌های فوق‌برنامه بوده و امسال نیز هزینه چاشت حذف‌شده و مبلغ پیشنهادی به 432 هزار تومان رسیده اما هنوز در شورای آموزش‌وپرورش مورد تصویب قرار نگرفته است.

فاصله طبقاتی در حوزه آموزشی ظلم به دانش‌آموزان است

معاون آموزش‌وپرورش قوچان با بیان این مطلب که مدارس هیأت امنایی 50 دقیقه بیشتر از مدارس عادی دیگر، فعالیت آموزشی دارند، یادآور شد: این هزینه بابت حق‌الزحمه معلمانی است که بیشتر در این مدارس کار می‌کنند و اگر کلاس‌های فوق‌برنامه حذف شود این مدارس با مدارس عادی هیچ تفاوتی نخواهند داشت.

ولی‌زاده با یادآوری اینکه برای ثبت‌نام در این مدارس امتیازی به خیرین داده‌شده و مدرسه دار و مدرسه یار مبلغی را برای کمک‌هزینه می‌کنند، افزود: با انجام این کار حقی برای ثبت‌نام قائل نمی‌شویم بلکه امتیاز برای ثبت‌نام در این مدارس است و پول دلیلی برای ثبت‌نام به‌حساب نمی‌آید.

وی فاصله طبقاتی در حوزه آموزشی باوجود مدارسی همچون تیزهوشان، هیأت امنایی و غیره را ظلم به دانش‌آموزان دانست و تأکید کرد: اگر مدیر واحد آموزشی هنگام ثبت‌نام هزینه‌ای دریافت کرده باشد تخلف بوده و قطعاً با این تخلفات برخورد می‌شود.

معاون آموزش ابتدایی آموزش‌وپرورش قوچان  یادآور شد: خانواده‌ها برای خیر شدن تعهد پنج میلیون تومانی می‌دهند و پولی واریز نخواهند کرد، البته این مشکل نیز وجود دارد که برخی طی سال‌های گذشته تعهد داده ولی بعد از ثبت‌نام قطعی به تعهد خود عمل نمی‌کنند.

ولی‌زاده ادامه داد: نمی‌توان به اظهارات افراد در فضای مجازی یا غیره ترتیب اثر داد چون به کارهای دیگر نخواهیم رسید بلکه باید شکایت رسمی ارائه تا به‌صورت جدی با افراد متخلف برخورد شود.

با توجه به قرار داشتن در بازه زمانی ثبت‌نام دانش‌آموزان در مدارس و دغدغه خانواده‌های دارای فرزند پایه اول و چهارم ابتدایی در مدارس جدید، اِعمال سلیقه در شرایط ثبت‌نام و اخذ هزینه‌های غیرقانونی و نامتعارف موجبات سردرگمی و نارضایتی اولیای دانش‌آموزان را به وجود آورده است.

حتی این نکته نیز مهم است که با حذف شرط قرار داشتن در محدوده مدارس هیأت امنایی، یک کودک هفت‌ساله که در همسایگی این مدارس قرار دارد در صورت دارا نبودن شرایط چهارگانه سلیقه‌ای آموزش‌وپرورش باید در مدرسه‌ای عادی بافاصله بیشتر از محل زندگی ثبت‌نام کند که این خود نیز مخاطراتی را برای کودک و خانواده وی به وجود می‌آورد.

از طرفی دیگر معنای خیّر مشخص بوده و خیرین بدون اجبار و با میل شخصی اقدام به انجام عملی نیک در ساخت و تجهیز مدارس می‌کنند که این اجبار در دریافت هزینه‌ای معین در خیر شدن برای تجهیز مدارس می‌تواند نام خیرین را دچار خدشه کرده و حرمت و جایگاه آن‌ها را در جامعه زیر سؤال ببرد.

باید اولیای امور کشوری و استانی در حوزه آموزش‌وپرورش به این موضوع توجه کنند که چرا یک‌نهاد فرهنگی امروز به‌جایی رسیده است که تصمیمات گرفته‌شده در آن به اصل تعلیم و تربیت آسیب‌زده و حتی وجه مناسبی از جایگاه خیرین بر جای نمی‌گذارد؟

========================

گزارش از: مجید جعفری مقدم